موانع احزاب سیاسی در فضای کنونی

احمد زندآور ـ عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری
قاعدتا احزاب و تشکل های سیاسی بر اثر شکاف های اجتماعی به وجود میآیند. هم اکنون بالغ بر 230 تشکل در کشور وجود دارد که فقط تعدادی از آنها فعال هستند. آنچه امروز در ارزیابی و آسیب شناسی و چگونگی کارآمدی احزاب در برآوردن عملکردهای حزبی تحلیل و ارایه شده نشاندهنده ناکارآمدی قابل ملا حظه احزاب و تشکل های سیاسی در کشور است. گرچه احزاب و تشکل ها باید قدرت و توان شرکت فعالا نه در انتخابات کشور و استعداد گره زدن مسایل افراد با مسایل گروهی و همچنین شکل دادن به افکار عمومی و کادر سازیهای تشکیلا تی و ایجاد سازمان های حزبی مرتب و منسجم همراه با دادن آموزش های نظری و عملی و همین طور به وجود آوردن اتحاد اجتماعی و انتقال خواسته ها و تقاضای مردم جامعه را داشته باشند که متاسفانه به دلا یل متعدد تاکنون اغلب فاقد چنین عملکردهایی بوده اند. از طرفی عوامل درون و برون حزبی باعث ناکارآمدی احزاب شده اند.
از جمله موارد درون حزبی نبودن ساختارهای مشخص حزبی، عدم آگاهی به امور حزبی و تشکیلا تی، تلقی و استفاده ابزاری از احزاب و در بعضی موارد نبود اساسنامه و مرامنامه مشخص و همچنین عدم توجه به مرامنامه است. عوامل برون حزبی نیز شامل موارد ذیل است:
1- موانع فرهنگی شامل اقتدار گرایی- بدبینی- نبودن اعتماد- عدم مدارا
2- موانع سیاسی شامل (گرایش های ضدتحزب- عدم وجود اجماع نظر در خصوص ضرورت تقویت تشکل ها)
3- موانع اجتماعی (زیاد شدن شکاف های اجتماعی)
4- موانع اقتصادی شامل (ساختارهای روابط اقتصادی)
5- موانع حقوقی
با توجه به موانع ذکر شده مزیت هایی هم احزاب و تشکل ها دارند که از جمله می توان گفت که احزاب کشور ما هیچگونه وابستگی به کشورهای بیگانه ندارند. دوم اینکه قانون اساسی به طور جامع رویکرد مثبتی نسبت به فعالیت حزبی در کشور دارد.
سوم، مردم و نخبگان نسبت به اهمیت احزاب واقف هستند.
چهارم، داشتن پیشینه حزبی و کار تشکیلا تی با تجربه حدود 100 سال
پنجم، وجود اصل 44 قانون اساسی و اجرای آن در جهت تقویت نهادهای مستقل
ششم، افزایش آگاهی و بینش شهروندان به مشارکت در حوزه های مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و هنری.
با توجه به چالش های موجود که به طور کلی شامل نبودن اتفاق نظر مسوولا ن و سیاسیون به لزوم تقویت احزاب و همچنین قائم به فرد بودن احزاب و کم بودن مدت زمان ائتلا ف میان احزاب با هدف مشترک و نداشتن برنامه از طرف احزاب برای عرصه های مختلف جامعه است، لذا می بایست دنبال راهکارهای اساسی و اهداف بزرگتری در کشور در جهت تقویت و کارآمدی احزاب و ایجاد بسترهای مردم سالا ری به منظور ثبات نظام سیاسی و سازماندهی افکار عمومی به اصلا ح موانع فرهنگی که مانع شکل گیری احزاب کارآمد می شوند و همچنین شفافیت قاعده رقابت سیاسی و تشویق مردم در جهت مشارکت در احزاب و تشکل های سیاسی حول محور منافع جمعی و ملی حرکت کرد و از جمله موارد راهبردی در جهت حل این مشکل رسیدن به احزاب کیفی به جای احزاب کمی و به وجود آمدن احزابی که دولتی نباشند و تقویت وفاق بین احزاب و تقویت ارتباط متقابل دولت و احزاب و حضور احزاب در جلسات مجلس و تبادل نظر با سران احزاب و مشورت با آنان در تدوین راهبردهای کلا ن کشور انجام پذیرد.