معرفی روزنامه‌های ترکیه (بخش یازدهم)

آناطولی، آسیای صغیر یا ترکیه فعلی از کهنترین سرزمینهای مسکونی جهان و همچنین زادگاه تمدن یونانی است. در قرن هفتم پیش از میلاد، یونانیان ترکیه فعلی را به تصرف خود در آورده و با ایران همسایه شدند. آنها شهرهای مهمی از جمله بیزانس یا استانبول فعلی را بنیان نهادند. در سال 196 پس از میلاد امپراطوری روم بر این سرزمین تسلط یافت و در سال 395 میلادی با تجربه دولت روم به امپراطوری روم شرقی و روم غربی، ترکیه در قسمت متصرفات روم شرقی باقی ماند. پس از تضعیف کامل دولت امپراطوری روم شرقی در اواخر قرن سیزدهم، ممالک مستقل جدیدی در آسیای صغیر تشکیل یافت که مهمترین آنها مملکت ترکان «قره مان اوغلو» و یکی از کوچکترین آنها مملکت ترکان عثمانی بود. دولت ترکان عثمانی پس از سرباز زدن از قیومت حکومت سلاجقه روم و اعلام استقلال سرزمینهای تحت نفوذ خود را در شمال غربی آناطولی توسعه داد.
بنیان‌گذار دولت عثمانی در سرزمینهای جدید، عثمانی بود. وی اولین پادشاه از سی‌ و هفت پادشاه خاندان عثمانی بود که از 1299 تا 1922 حکومت کردند. در اواخر قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم حکومت عثمانی همچون سایر نواحی غرب آسیا مورد حمله تیمور گورگانی قرار گرفت و با یزید اول سلطان عثمانی اسیر گردید. محمد یکی از فرزندان «بایزید» پس از 11 سال جنگ به پیروزی دست یافت و امپراطوری عثمانی را تجدید حیات کرد. در سال 1453 «محمد فاتح» امپراطور وقت عثمانی، شهر قسطنطنیه را تصرف کرد و امپراطوری روم شرقی (بیزانس) را که در نهایت ضعف قرار داشت منهدم نمود. سلطان محمد فاتح در تهاجم خود به اروپا، بیشتر شبه جزیره بالکان و قسمت اعظم جنوب اروپا را به متصرفات عثمانی افزود. در نیمه اول قرن شانزدهم سرزمینهای وسیع دیگر از جمله الجزایر، مجارستان، والاکیا، مولداوی، سوریه، و ... به تصرف این امپراطوری درآمد. در همان زمان‌ها، دولت عثمانی در همسایگی دو کشور مقتدر اتریش و صفوی قرار داشت. که اغلب، جنگهای متعددی بین این سه قدرت آسیا و اروپا در میگرفت. در قرن هفدهم شورشهای فراوانی در اقصی نقاط امپراطوری بوقوع پیوست. از اوایل قرن هیجدهم جنگهای طولانی روس و عثمانی آغاز گردید که منجر به ازدست رفتن قسمت زیادی از سرزمینهای امپراطوری عثمانی شد و همچنین موجبات تزلزل این امپراطوری عظیم را فراهم آورد.
از دیگر حوادث مهم تاریخ ترکیه در قرن نوزدهم، جنگ با یونان در 1897 و دادن خود مختاری به کرت در 1898 بود. همچنین قیام ارامنه و درگیری‌های آلمان با حکومت عثمانی از دیگر حوادث تاریخ یکقرن اخیر ترکیه بشمار می‌رود. آغاز قرن بیستم مصادف بود با از دست رفتن بخشهای بیشتری از سرزمین پهناور امپراطوری عثمانی و همچنین جنگهای جدید این کشور با اتریش، ایتالیا و بلغارستان، در سالهای دهه اول قرن حاضر روابط با آلمان بتدریج پیشرفت کرد و به همین خاطر دولت عثمانی در سال 1914 در اولین سال جنگ جهانی اول در کنار آلمان به متفقین اعلام جنگ داد. در نتیجه روسیه و انگلستان بمنظور تصرف سرزمینهای عثمانی با هم متحد شدند. عملیات مشترک قوای فرانسه و انگلیس در فلسطین و سوریه و لبنان و جنگهای متعدد انگلستان در عراق و بین‌‌النهرین، سرانجام این سرزمینها را از تصرف عثمانی خارج ساخت. هنگام متارکه جنگ جهانی اول، قسطنطنیه و قسمتهائی از سوریه و لبنان و همچنین اغلب سرزمینهای عربی از حکومت عثمانی جدا شده و زیر چتر حمایت کشورهای متفق قرار گرفته بودند. این تجزیه‌ها با به امضا رسیدن پیمان «سور» در سال 1920 توسط دولت عثمانی صورت گرفت که مخالفت ملیون را سبب شد.
در طی سال 1920 دولت مرکزی امپراطوری بتدریج نظارت خود بر اناطولی را نیز از دست داد. در این میان دولت و مجلسی از سوی ملیون در شهر آنکارا تشکیل شد. ملیون با حمله به قوای متفقین مستقر در آناطولی حضور و اقتدار خود را به نمایش گذاشته و نیروهای یونانی را مجبور به ترک خاک ترکیه نمودند در دهم آبان 1301 حکومت آنکارا سلطان عثمانی را خلع کرد و به این ترتیب عمر حکومت سیاسی 623 ساله خاندان عثمانی به سرآمد. همچنین معاهده لوزان که در سال 1302 منعقد گشت حدود مرزهای کشور ترکیه را مشخص و تضمین نمود. در پائیز همان سال حکومت جمهوری به ریاست مصطفی کمال پاشا (آتاتورک) رسماً اعلام گردید و در سال 1303 قانون اساسی جدید ترکیه وضع شد و مصطفی کمال پاشا حکومت خود را آغاز کرد. در مدت چهارده سال حکومت آتاتورک، تغییرات و اصلاحاتی در ترکیه صورت گرفت. در سال 1304 دولت سیاست ضد دینی خود را شدیدتر کرد. و مناصب دینی را از بین برد و مقرراتی در مورد مدل لباس ترکان بوجود آورد و از سال 1305 قانون مدنی سوئیس، قانون جزائی ایتالیا و قانون بازرگانی آلمان در ترکیه بمورد اجرا درآمد. در سال 1307 با تفکیک دین از سیاست رسمیت دین اسلام لغو و الفبای لاتین بجای الفبای عربی رسمیت یافت. سیاست خارجی ترکیه نیز راه دوستی با همسایگانش را در پیش گرفت و پیمانهای متعددی نیز منعقد کرد. پس از مرگ آتاتورک در سال 1317 تغییراتی در وضع حکومتی ترکیه حاصل شد و نزاع کهن ترکیه و سوریه با الحاق خلیج اسکندرون به ترکیه پایان گرفت. در پنج سال اول جنگ جهانی دوم ترکیه بی‌طرفی باقی ماند اما عاقبت تحت فشار متفقین به آلمان و ژاپن اعلام جنگ داد. در همین هنگام تورم ناشی از برنامه تسلیحاتی ترکیه سبب افزایش زیاد مالیات گردید. همچنین پس از جنگ روابط شوروی و ترکیه بخاطر دو تنگه داردانل و بسفر بسیار تیره گشت. در سال 1329 عصمت اینونو که بعد از آتاتورک به ریاست جمهوری کشور دسته یافته بود شکست خورد و «جلال بایار» رهبر حزب دمکرات به ریاست جمهوری رسید. وی سرمایه‌گذاری خارجی را تشویق می‌کرد. همچنین وی در سال 1933 صنعت نفت را از صورت ملی خارج نمود. در دهه 60 ترکیه به عضویت چند سازمان نظامی از جمله ناتو در آمد.
استبداد و فساد حکومت در سال 1339 به اوج رسید و تمام آزادیها از بین رفت و ترور شدت گرفت. بطوری که دولت مجبور به اعلام حکومت نظامی گردید. در سی‌و یکم اردیبهشت 1339 کودتائی توسط کمیته وحدت ملی به رهبری ژنرال گورسل دولت را سرنگون کرد.
در دهه‌های اخیر قبرس یکی از مسائل عمده اختلافات میان ترکیه و یونان بوده است و از این بابت همیشه یک جو متشنج در روابط دو کشور موجود بوده است.
در سال 1344 دولت اینونو سقوط کرد و «سلیمان دمیرل» در انتخابات پیروز و نخست‌وزیر شد از سال 1351 تا سال 1359 همواره مقام نخست‌وزیری میان «سلیمان دمیرل» و «بولنت اجویت» دست به بدست می‌گشت. در سالهای اخیر ترور و خشونتهای سیاسی میان فرق و احزاب سیاسی گوناگون شدت گرفت، به همین دلیل از سال 1979 در 19 استان مهم حکومت نظامی اعلام شد. در سال 1980 نظامیان به رهبری ژنرال «کنعان اورن» دست به کودتا زدند و دولت «دمیرل» را سرنگون ساختند. پس از کودتا دمیرل و دهها سیاستمدار دیگر بطور موقت دستگیر شدند. «کنعان اورن» همچنان بر سرکار است و با اکثر کشورهای جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران روابط مثبت سیاسی و اقتصادی دارد.