قرارگاه خاتم، جایگزین شرکت‌های بزرگ خارجی

گروه اقتصاد، رضا زندی: پیمانکار بزرگ وزارت نفت، حالا وزیر نفت شده است. سردار سرتیپ پاسدار، رستم قاسمی، دیروز از قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران تودیع شد تا در اتاق وزیر نفت بنشیند: «قرارگاه باید جایگزین شرکت‌های بزرگ خارجی شود.» این را رستم قاسمی در مراسم تودیعش می‌گوید. مراسمی که با حضور سردار سرلشکر عزیز جعفری، فرمانده کل سپاه برگزار شد. قاسمی تاکید کرده است که به سپاهی بودنش افتخار می‌کند و سپاهی خواهد ماند: «همه افتخارم این است که به‌عنوان یک سرباز در سپاه بوده و خواهم بود و همه زندگی و وجود ما سپاه است ولی در حال حاضر به مکان دیگری مامور شده‌ام.»
وی این‌ بار در جایگاه وزیر نفت از حضور قرارگاه خاتم در پروژه‌های بزرگ صنعت نفت استقبال کرد: «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در پروژه‌های متوسط و کوچک شرکت نمی‌کند زیرا بخش خصوصی داخلی به خوبی در حال رشد است.» سیاستی که در این چند سال اخیر قابل رویت است، واگذاری برخی پروژه‌های بزرگ به قرارگاه خاتم و تقسیم آن به پیمانکاران داخلی از سوی این قرارگاه است. وقتی رستم قاسمی در جایگاه وزیر نفت از جایگزینی قرارگاه خاتم‌الانبیا به جای شرکت‌های خارجی در صنعت نفت حمایت می‌کند، یعنی باید منتظر حضور بیشتر قرارگاه خاتم در پروژه‌های صنعت نفت باشیم.
قاسمی و یک مثلث نفتی
«اگر به شاخصه‌های سند چشم‌انداز 20ساله دست پیدا نکنیم، نمی‌توانیم ادعا کنیم قدرت برتر منطقه در آن مقطع زمانی خواهیم بود.» رستم قاسمی در مراسم تودیعش با بیان این مطلب افزود: «کارهای بسیار زیادی هنوز در کشور باقی مانده و تا سند چشم‌انداز از نظر زمانی فاصله زیادی نداریم ولی از نظر کار، حجم گسترده آن باقی‌ مانده است. با این فاصله زمانی کم، قطعا کار با روال عادی، ما را به اهداف نمی‌رساند.» بی‌تردید رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز با برنامه پایین‌دستی ازجمله برنامه‌های پنج‌ساله محقق می‌شود. سردار قاسمی چند روزی است که به آمار محرمانه و روزانه تولید نفت دسترسی دارد. آماری که تولید روزانه از تک‌تک میادین نفتی کشور را مشخص می‌کند. حالا او به خوبی می‌داند که ظرفیت تولیدی نفت کشور که زمانی حدود چهارمیلیون و 200 هزار بشکه بود به پایین‌تر از چهارمیلیون بشکه افت کرده است.
تولید نفت‌مان که پایین‌تر از اینهاست. براساس برنامه پنج‌ساله پنجم باید یک‌میلیون بشکه به ظرفیت تولید نفت کشور اضافه شود. یعنی ظرفیت تولید نفت کشور در پایان برنامه باید به پنج میلیون بشکه در روز برسد. این مهم، حاصل نخواهد شد مگر در مثلث مدیریت کارشناسانه، تکنولوژی و پول. آیا قاسمی این مثلث را در نفت خواهد داشت؟ اگر نتواند، نه اهداف چشم‌انداز محقق می‌شود نه برنامه پنجم به واقعیت می‌پیوندد.
زمان و پول – پارس‌جنوبی را ببینید
سردار قاسمی در مراسم تودیعش از پیمانکاری صنعت نفت به دو نکته اشاره کرد که به درد روزهای کارفرمایی‌اش می‌خورد. یکی رسیدن به استانداردهای جهانی در «زمان انجام پروژه‌ها» و دیگری انجام پروژه‌ها به قیمت واقعی: «عمر پروژه‌ها از متوسط 13سال [در قرارگاه] به پایین‌تر از 10سال رسیده است. ولی باز هم باید تلاش کنیم که به زمان استاندارد جهانی برسیم.» بند دیگر صحبت‌های قاسمی چنین است: «شاخصه اقتصادی ملی در پروژه‌ها باید مدنظر قرارگاه باشد و پروژه‌های کشور را به قیمت واقعی به سرانجام برساند تا برای کشور گران تمام نشود.» حالا قاسمی به‌عنوان وزیر نفت و کارفرمای پروژه‌ها به تمامی آمار و ارقام زمانی و قراردادی پارس جنوبی دسترسی دارد؛ نه از جایگاه پیمانکار بلکه از موضع کارفرما.
چنانچه بخواهد به این جملات عمل کند باید آمار واقعی پیشرفت فازهای پارس جنوبی را روی میزش بگذارد و با روند پیشرفت براساس برنامه مقایسه کند. برخی از فازهای پارس جنوبی از برنامه عقب هستند. اگر فازهای پارس جنوبی که سال گذشته قراردادش منعقد شد، 35ماهه تمام نشود و اگر در این مدت مبالغ قرارداد پرداخت شده باشد آن‌وقت چه باید کرد؟ آیا می‌توان چنین پروژه ملی را به حال خود رها کرد. مسلما که نه. پس لاجرم باید دوباره پول تزریق کرد. پروژه را گران تمام کرد. آن هم از جیب منافع ملی! فازهای 9 و 10 دو سال پیش افتتاح شد اما چاه‌هایش هنوز کامل به مدار تولید نیامده است.
همکار احمدی‌نژاد – فرمانده قرارگاه خاتم
ابوالقاسم مظفری‌شمس، با حکم فرمانده کل سپاه، جایگزین رستم قاسمی در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا شد. مظفری از فرماندهان سابق مجموعه قرب سپاه و از مسوولان پیشین قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا بود. او بعدا به وزارت نیرو آمد و رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران شد. او همچنین ریاست انجمن تونل ایران را هم برعهده داشته است. همان انجمنی که زمانی محمود احمدی‌نژاد عضو موسس آن بود.
حالا رییس انجمنی که احمدی‌نژاد آن را تاسیس کرد، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا شده است تا فرمانده قرارگاه به دولت احمد‌ی‌نژاد برود. براساس آنچه در خبرها آمده بود قرارگاه خاتم حدود 25میلیارد دلار پروژه بزرگ نفتی در اختیار دارد. از فازهای پارس جنوبی گرفته تا ساخت خطوط لوله نفت و گاز. از طراحی و اجرای مخازن نفت و فرآورده تا طراحی و ساخت سکوهای دریایی. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، در دولت‌های نهم و دهم به عنوان پیمانکار شماره یک پروژه‌های نفت و گاز کشور مطرح شده است.
خداحافظی فرمانده در قرارگاه
سرلشکر محمدعلی جعفری دیروز شخصا در مراسم تودیع سردار قاسمی از قرارگاه خاتم و معارفه ابوالقاسم مظفری شرکت کرد و سخن به تعریف قاسمی راند. مراسم تودیع قاسمی در قرارگاه در حالی برگزار شد که هنوز مراسم معارفه‌ای در وزارت نفت برگزار نشده است. مراسم معارفه در وزارت نفت، پیش از این، حتی برای سرپرستان این وزارتخانه هم برگزار شده بود. او بی‌سروصدا دفتر کارش در طبقه پانزدهم وزارت نفت را از محمد علی‌آبادی تحویل گرفت. برخی خبرگزاری‌ها تنها یک خبر کوچک از این نقل‌ و انتقال مخابره کردند. سردار جعفری در مراسم تودیع قاسمی از قرارگاه خاتم، وزارت نفت را منبع اقتصادی تعیین‌کننده و محوری برای کشور و نظام خواند و گفت: «خوشحالیم که (سردار قاسمی) می‌تواند در مسوولیت خطیر دیگری مانند وزارت نفت منشاء خدمات بیشتری باشد.»
روایت فرمانده سپاه از چگونگی وزارت قاسمی
روایت فرمانده کل سپاه از نحوه انتصاب قاسمی چنین است: «در آخرین جلسه‌ای که با حضور آقای رییس‌جمهور و قاسمی برگزار شد بحث‌های زیادی صورت گرفت و هم ما و هم آقای رییس‌جمهور نگران وضعیت قرارگاه خاتم بودیم. چراکه این قرارگاه یکی از نهادهای مهم در کمک‌رسانی به دولت است و نقش تعیین‌‌کننده‌ای در بازسازی کشور دارد. اما به دلیل ضرورت انجام، اقدامات مهمی در حوزه مهمی مانند وزارت نفت این تصمیم گرفته شد.» بعد هم چنین پیش‌بینی کرد: «امید زیادی به موفقیت قاسمی در وزارت نفت است.» سرلشگر جعفری از پذیرش ریسک‌های قراردادهای مهم و سنگین توسط قاسمی سخن گفت: «در مقاطعی که نظام و دولت با مشکل بودجه روبه‌رو بودند قرارگاه پروژه‌ها را انجام می‌داد.»
پاسخ جعفری به نگرانی ورود نظامیان به اقتصاد
ورود نیروهای نظامی به فعالیت‌های اقتصادی دیدگاه‌های موافق و مخالفی را در پی آورده است.
سردار جعفری در این باره هم اظهارنظر کرد: «یکی از دغدغه‌های مهم رهبر انقلاب این بود که بستر کار اقتصادی، تهدیداتی را در خود دارد و باید برای گرفتارشدن در این تهدیدات با نیت خالص کار شود و این است که دایم بر روحیه جهادی تاکید شده و باید آن را حفظ کنیم.»
منافع‌مان کجاست؟
«یکی از اقدامات مهم قرارگاه خاتم این بود که در بخش‌هایی که بخش خصوصی توان انجام آن را داشت وارد نمی‌شد و تنها به پروژه‌هایی می‌پرداخت که دیگر نهادها و بخش خصوصی به دلیل مسایل مختلف توان انجام آن را نداشتند.» این را محمدعلی جعفری می‌گوید. حالا رستم قاسمی در جایگاه وزیر نفتی، باید تا آنجا که می‌تواند پروژه‌ها را در قالب مناقصه و نه ترک تشریفات، واگذار کند تا اگر بخش خصوصی دیگری، غیر از قرارگاه خاتم توان انجام پروژه را دارد پیش‌قدم شود. ضمن آنکه حضور شرکت‌های خارجی در صنعت نفت هم می‌تواند تکنولوژی لازم را (در بخش‌هایی که نیاز داریم) تامین کند و هم در شرایط تحریم، اقدام مناسبی باشد. توانمندکردن شرکت‌های داخلی هیچ تضادی با استفاده از ظرفیت شرکت‌های خارجی در حوزه‌هایی که به آن نیازمندیم ندارد.
در این مسیر رعایت دو تبصره هم لازم است. نخست آنکه بستر لازم برای استفاده از توانمندی‌های تکنولوژی و مالی برای شرکت‌های خارجی باید مهیا شود و دوم آنکه قانون 51 درصد به خوبی اجرا شود تا این توانمندی‌ها به شرکت‌های داخلی منتقل شود. هرچند تحریم، شرکت‌های خارجی را از حضور در بازار نفت ایران محروم کرده است. اما ما خود نباید این حلقه را تنگ‌تر کنیم. اگر امروز منافع‌مان را درست تشخیص ندهیم، خسرانش فردا عیان می‌شود. افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز برای کشور اقتدار می‌آورد. به هر قیمت باید این اقتدار را به دست آورد؛ با تبصره عزت و منافع ملی.
قضاوت با بشکه‌های نفت
از سردار قاسمی حالا به عنوان مهندس قاسمی در سایت خبری وزارت نفت نام برده می‌شود. بسیاری از مدیران نفتی نیز در مصاحبه برای بیان ویژگی‌های مثبت وی، از هم سبقت می‌گیرند. حجم مصاحبه‌هایی که مدیران مختلف نفت در این یکی، دو هفته انجام داده‌اند قابل تامل است. خبرآنلاین هم در خبری از وعده قاسمی برای تغییر برخی مدیران خبر داده است. امروز قاسمی با رای مجلس، وزیر نفت است. چه سردار باشد چه مهندس. اما فردا درباره‌اش قضاوت خواهد شد هم با قلم هم با محک میزان ظرفیت تولید نفت و گاز و آمار و عملکردهای وزارت نفت.