میانجی روابط ایران و آمریکا می شویم

* در سال های گذشته نشست های سه جانبه یی با حضور نمایندگانی از ایران و امریکا و به میزبانی عراق برگزار شده بود. از دیدگاه جنابعالی ضرورتی برای ادامه این جلسات وجود دارد یا خیر؟
** معتقدم گفت وگو و تفاهم امر مهمی است که همواره باید جریان داشته باشد. امروزه ما در جهانی زندگی می کنیم که براساس گفت وگو و مذاکره بنیان نهاده شده است اما فاصله ایجاد شده میان ایران و امریکا به اندازه یی زیاد است که نمی توان با چند جلسه به تفاهم مورد نیاز دست یافت.اینگونه جلسات و گفت وگوها نیاز به حسن نیت دو طرف دارد. با حسن نیت باید پای میز مذاکره نشست تا به نتایج مهم و قابل لمسی رسید. کمااینکه در هر گفت وگویی نیاز به وقت و زمان است تا این گفت وگوها مثمرثمر و مفید واقع شود. گفت وگوها باید براساس تفاهم باشد نه اینکه هر طرف سعی کند حرف خود را بر کرسی بنشاند. در عین حال ما از نخستین فرصت برای برگزاری چنین جلساتی استفاده می کنیم چرا که معتقدیم این گفت وگوها در راستای تحقق منافع عراق، ایران و امریکا و کل جهان می تواند مفید واقع شود.
* با این اوصاف ما مجددا شاهد برگزاری نشست های سه جانبه ایران، عراق و امریکا خواهیم بود؟ عراق در نظر دارد مجددا میزبان این نشست ها باشد؟
** ما تلاش می کنیم که نقطه نظرات دو طرف را به یکدیگر نزدیک کنیم. اما نه براساس تصورات گذشته و پیش فرض هایی که وجود داشته است.
* بنابراین عراق خواهان میانجیگری در روابط ایران و امریکاست؟
** روابط خوب با ایران و مناسبات گرم با امریکا کمک می کند تا از این توانمندی ها و ظرفیت برای نزدیک کردن روابط دو کشور استفاده کنیم.
* برنامه زمان بندی شده یی نیز برای برگزاری نشست های سه جانبه تهران، بغداد و واشنگتن وجود دارد؟
** تاریخ بسیار دقیقی وجود ندارد. در آینده و زمانی که لمس کنیم این آمادگی و زمینه وجود دارد نشست ها را برگزار می کنیم.
* عراق پیشنهاد خاصی نسبت به زمان برگزاری این نشست ها دارد؟
** پس از خروج نیروهای امریکایی گمان می کنیم که فرصت خوبی برای برگزاری نشست های سه جانبه باشد.
* یعنی پایان سال 2011؟
** همین طور است، پایان سال 2011 که نیروهای امریکایی از عراق خارج می شوند ما این نشست ها را برگزار خواهیم کرد.
* در هفته های گذشته حملاتی علیه اتباع ایرانی که برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرده بودند صورت گرفته است. مشکل کجاست؟ دولت عراق هنوز در تامین امنیت این کشور با مسائلی روبرو است یا این حملات سازماندهی شده از سوی دولت های متخاصم صورت می گیرد؟
** عراق روزانه به 3500 نفر از اتباع ایرانی برای سفر به عتبات عالیات ویزا می دهد. این افراد از طریق سازمان حج و زیارت ایران به عراق سفر می کنند و در برخی مناسبت های ویژه این تعداد تا 5هزار نفر نیز افزایش پیدا می کند. شما با وضع امنیت عراق آشنا هستید، شاید حملاتی صورت گیرد که این مساله مختص زوار نیست. در جاده ها، نقاط بازرسی در اماکن مختلف شاید انفجارها و عملیاتی صورت گیرد که علیه کل مردم عراق و افرادی که در این کشور حاضر هستند، می شود و مختص زایران و اتباع ایرانی نمی شود.
* منظور بنده از طرح این سوال بیشتر موضوع امنیت عراق بود که بخشی نیز در برگیرنده حفاظت از جان زوار است؟
** وضعیت امنیت عراق در مقایسه با گذشته بسیار دلگرم کننده است. در برخی مناسبت های دینی مانند سالروز شهادت امام موسی کاظم ما شاهد حضور بیش از شش میلیون نفر در کاظمین بودیم که مراسم آن بدون حادثه قابل ذکری برگزار شد. در مراسم اربعین نیز 14 میلیون نفر زایر به کربلاسفر کرده بودند که این مراسم نیز بدون ایجاد مشکلی خاص انجام شد. شاید حوادث کوچکی در برخی نقاط عراق رخ داده باشد که این موضوع نیز در تمام کشورهای جهان حتی کشورهایی که از امنیت پایدار برخوردارند اتفاق می افتد. اما در هر صورت باید توجه داشت که در مقایسه با گذشته وضع امنیت عراق در سطح بسیار بالایی قرار دارد.
* گمان می کنید با خروج نیروهای خارجی از عراق، نیروهای نظامی و انتظامی این کشور توانایی تامین امنیت عراق را داشته باشند؟
** در حال حاضر وضع کنترل امنیت عراق در دست نیروهای عراقی است، چرا که نیروهای امریکایی از سال 2009 از شهرهای این کشور خارج شده اند و به پادگان ها رفته اند. نیروهای امریکایی بالغ بر 170هزار نفر بودند که تنها 40هزار نفر از آنها در عراق باقی مانده اند. پیگیری مسائل امنیتی عراق در دست نیروهای نظامی ما است. نظر دولت و عموم ملت نیز این است که نیروهای عراقی توانایی تامین امنیت کشور را دارند اما شاید در برخی زمینه ها هنوز این آمادگی به صورت کامل وجود نداشته باشد مانند نحوه استفاده از سلاح های مختلف که نیازمند برخی آموزش های تخصصی است. بر همین اساس باید تعدادی از نیروهای امریکایی برای آموزش نیروهای عراقی در این کشور باقی بمانند و بقیه از آن خارج شوند.
* در رابطه با تلاش های ایران، عراق و ترکیه برای مقابله با حملات گروه هایی نظیر پ.ک.ک و پژاک در گذشته مذاکراتی صورت گرفته بود و در همین رابطه مقامات کردستان عراق بارها و بارها به ایران سفر کرده اند. دولت مرکزی عراق برای توقف فعالیت این گروهک ها برنامه خاصی دارد؟
** قطعا نظام سیاسی جدید عراق و دولت این کشور تلاش دارد تا روابط حسن همجواری با همسایگان خود را حفظ و تقویت کند بویژه در رابطه با کشورهایی نظیر ایران و ترکیه. سیاست کلی دولت عراق بر این امر استوار است که عراق هیچگاه پایگاهی برای گروه هایی نباشد که بخواهند از خاک این کشور برای حمله به همسایگانش استفاده کنند. دیدار نیچروان بارزانی با مقامات ایران و گفت وگوهایی که صورت گرفت نیز بر این اساس بود. دولت عراق معتقد است مشکلات فی مابین از طریق گفت وگوهای دوجانبه و رودررو و تشکیل کمیسیون های مشترک قابل حل است.
* اما ما شاهد هستیم که کوهستان های کردستان عراق همچنان محل اختفای اعضای گروهک پژاک است که حملاتی را علیه ایران سامان می دهند. علاوه بر این اعضای گروهک منافقین نیز که ترورهایی را در ایران انجام داده اند نیز در مرزهای ایران و عراق در تردد هستند: اعضای این گروهک در پایگاه اشرف حضور دارند و گفته می شود از خاک عراق برای طراحی حملات خود علیه شهروندان ایرانی استفاده می کنند؟
** کدام ترورها؟
* ترورهایی که اخیرا علیه اتباع ایرانی انجام داده اند. مسوولان جمهوری اسلامی می گویند سرویس های امنیتی رژیم صهیونیستی با استفاده از اعضای گروهک منافقین دست به ترور دانشمندان ایرانی زده اند.
** اعضای گروهک منافقین خلق اخیرا در هیچ حمله یی حضور نداشته اند. ما به هیچ گروهک، تشکیلات و سازمانی اجازه نمی دهیم که از عراق به عنوان پایگاهی برای حمله به ایران استفاده کند. سازمان مجاهدین خلق پیش از تشکیل نظام جدید عراق و در زمان رژیم منحله صدام در این کشور وجود داشته است. تصمیم گیری قطعی دولت عراق این است که آنها باید تا پایان سال فعلی میلادی یعنی سال 2011 از عراق خارج شوند اما مشکل کنونی ما این است که هیچ کشوری از کشورهای جهان آنها را نمی پذیرد. به هر حال آنها باید تا پایان امسال راهی پیدا کنند و از عراق خارج شوند.
ما این موضوع را با قاطعیت به دولت امریکا و اعضای اتحادیه اروپا گفته ایم. این افراد در داخل پادگان اشرف هستند و ما هیچ وقت اجازه نمی دهیم که از این پادگان خارج شوند، چه رسد به اینکه بخواهند عملیاتی را از مبدا این پادگان علیه ایران سازماندهی کنند و امیدواریم تا پایان امسال کاملااز عراق خارج شوند. درباره گروهک پژاک نیز ما همچنان موضع پیشین خود را دنبال می کنیم و اجازه نمی دهیم از خاک ما علیه ایران استفاده کنند. در دیداری که نیچروان بارزانی از ایران داشت در همین زمینه صحبت هایی صورت گرفت و قرار است متن مذاکرات صورت گرفته اجرایی شود. ما به عنوان دولت عراق پیشنهاد کرده ایم کمیته یا کمیسیون سه جانبه یی متشکل از نمایندگان دولت های عراق و ایران و همچنین نمایندگان سازمان صلیب سرخ جهانی تشکیل شود تا مذاکراتی در زمینه بررسی راه های خروج اعضای سازمان مجاهدین از عراق را داشته باشند و این مشکل به صورت نهایی حل و فصل شود.
* روابط سیاسی- اقتصادی ایران و عراق با فروپاشی رژیم بعث وارد فاز جدیدی شد. در حال حاضر این روابط در چه سطحی قرار دارد؟ آیا روابط تجاری دو کشور راض کننده است؟
** سطح روابط ایران و عراق در بالاترین سطح قرار دارد. مسوولان ایرانی و عراقی تمایل دارند که این روابط در بهترین حالت خود قرار داشته باشد و براساس منافع مشترک و تفاهم دوجانبه برنامه ریزی شود. تلاش بسیاری در این زمینه داشتیم و شاهد هستیم که این روابط در سطح بسیار خوبی قرار دارد. هفته یی نیست که هیاتی از عراق وارد ایران نشود یا بالعکس. صادرات ایران به عراق در سال 2010 بالغ بر 6میلیارد دلار بود که امیدواریم در سال 2011 به 7 میلیارد دلار برسد. ساماندهی سفرهای زوار ایرانی به عراق از تعداد بسیار اندک آغاز شد و امروزه 3500نفر در روز را شامل می شود. در رابطه با حمل و نقل هوایی زایران نیز هر هفته 20 پرواز میان ایران و عراق برقرار است. در ترسیم مرزهای دو کشور و بازسازی میله های تخریب شده در اثر جنگ یا عوامل جوی 70درصد از کار در مرزهای زمینی انجام شده است و امیدواریم بزودی به مرزهای آبی دو کشور در شط العرب (اروندرود) نیز بپردازیم. باید گفت که در بسیاری از زمینه ها شاهد توسعه روابط هستیم.
* هنوز از مبادی غیرقانونی زایری به عراق سفر می کند؟
** این میزان بسیار کم است، چرا که هم اکنون زوار ایرانی برای تردد در عراق نیازی به ویزا ندارند.
* با پایان جنگ ایران و کویت هر ساله غرامتی از پول نفت عراق بابت خسارات های وارد شده از جنگ به کویت پرداخت می شود. بر همین اساس افکار عمومی ایران نیز معتقد است که ما نیز باید در این رابطه وارد عمل شویم؟
** ما چنین موضوعی از مسوولان ایرانی نشنیده ایم. برای ما آنچه مهم است برقراری این روابط خوب است. مطمئنم که برای ایران یک دولت عراقی پابرجا مهم تر از مسائل دیگر است.
* به هر حال افکار عمومی ایران در حال پیگیری این ماجرا است. در همین رابطه برخی از کارشناسان ایرانی به غرامتی که لهستان بابت صدماتی که از سوی آلمانی ها به اتباع شان وارد شده است، اشاره می کنند و خواهان تکرار این روند از سوی عراق هستند.
** ملت عراق رنج های بسیاری در زمان رژیم گذشته صدام متحمل شده اند. به هر حال بانی جنایت هایی که در آن زمان به وقوع پیوست صدام است نه ملت عراق. ملت عراق خود قربانی این رژیم بوده است.
* اگر قرار است ایران این غرامت را دریافت نکند چرا پرداخت غرامت کویت را هم متوقف نمی کنید؟
** مهم این است که روابط خوبی میان ایران و عراق وجود داشته باشد. باقی مسائل خود به خود و آرام آرام حل می شود.
* مردم ایران مردم عراق را دوست دارند، اما دریافت غرامت جدای از این مسائل است؟
** اگر ما به کویت غرامت می پردازیم به دلیل قطعنامه های سازمان ملل است. عراق باید به این قطعنامه ها پایبند باشد.
* اگر قرار بر الزام بین المللی باشد. ایران نیز می تواند دعاوی خود را در دادگاه بین المللی لاهه مطرح کند که در صورت اثبات حقانیت دعوی ایران، عراق ملزم به پرداخت غرامت خواهد بود. عراقی ها اگر مدعی مشکلات مالی هستند می توانند این موضوع را در سازمان های جهانی مطرح کنند، چرا که به نظر می رسد کشور متمولی مانند کویت نیازی به غرامت دریافتی از عراق نداشته باشد. چرا تنها از ایران انتظار دارید که دل نگران این موضوع باشد؟
** عراق چندین بار درخواست کرده است که پرداخت غرامت به کویت متوقف شود. ما ملزم به اجرای بند هفتم منشور سازمان ملل متحد هستیم. هر آنچه ما درخواست کنیم اجرا نمی شود. متاسفانه صدام در خیمه صفوان (نقطه مرزی عراق و کویت) کل عراق را در اختیار سازمان ملل قرار داد و ما تاکنون از این مساله رنج برده ایم و البته میان برادران همیشه مسائل حاشیه یی وجود دارد که باید کنار زده شود.
* بنابراین برداشت بنده این است که در صورت شکایت ایران، عراق این غرامت را پرداخت می کند؟
** برداشت ما هم این است که برادر از برادر شکایت نمی کند.
* برادری به جای خود. افکار عمومی ایران این دغدغه را دارد؟
** صدام 35 سال در عراق حکومت کرد و در این مدت هشت سال نیز به جنگ با ایران پرداخت که هیچ فایده یی برای دو طرف نداشت.
* ایران نیز از ابتدا بر بی نتیجه بودن جنگ عراق تاکید کرده بود؟
** ببینید اگر شما برادری داشته باشید که بد باشد برای شما بهتر است یا اگر برادری داشته باشید که بتوانید به شکلی خاص به روابط خود با او ادامه دهید؟
* من به نمایندگی از مردم ایران می گویم که ما هنوز بر موضع خود پافشاری می کنیم و از این موضوع گذر نخواهیم کرد. اما به سوال بعدی می پردازم که در رابطه با مشکلاتی است که درباره خطوط مرزی ایران- عراق وجود دارد. بیشتر این مسائل در رابطه با چاه های نفتی است که در مرز دو کشور قرار دارد. قرار بر تشکیل کمیسیون هایی نسبت به رسیدگی به این مشکلات بود. فعالیت کنونی این کمیسیون ها به چه صوت است؟
** این کمیسیون مدت هاست که جلسات دوجانبه خود را در آبادان، کرمانشاه و قصر شیرین برگزار می کند. هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
* مبنای ترسیم خطوط مرزی جدید براساس آنچه پیش از جنگ ایران و عراق وجود داشته است، خواهد بود؟
** براساس توافقاتی که پیش از جنگ میان دو کشور وجود داشته است، تصمیم گیری خواهیم کرد.
* جنابعالی به مبادلات اقتصادی دو کشور اشاره کردید و گفتید که در نظر دارید تا پایان سال 2011 این تجارت را به هفت میلیارد دلار برسانید. این مبادلات بیشتر چه کالاهایی را در بر می گیرد؟
** تقریبا در همه زمینه ها. از برق گرفته تا خودروهای شخصی و فرآورده های نفتی، مصالح ساختمانی، مواد بهداشتی و غیره. بویژه در منطقه کردستان عراق این تجارت بیشتر است.
* بازار عراق بازاری رو به رشد است. تجار ایرانی به چه صورت می توانند از این بازار پرسود برخوردار شوند؟
** امروز عراق صحنه رقابت میان شرکت های جهانی است. اما متاسفانه تجار ایرانی آنچنان که امید می رفت وارد این بازار نشده اند. این کشورها می توانند در بسیاری از زمینه ها در استان هایی که عتبات عالیات در آنها قرار دارند سرمایه گذاری کنند. در زمینه حفاری چاه های نفتی، ساخت واحدهای مسکونی و زمینه های عمرانی فرصت خوبی برای سرمایه گذاری وجود دارد.
* چند روز پیش آقای عمار حکیم، رییس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق سفری به ایران داشت و در این سفر از آقای سیدحسن خمینی دعوت کرد تا به عراق برود. آیا برنامه یی برای دیدار با مقامات رسمی این کشور در سفر آقای سیدحسن خمینی وجود خواهد داشت؟
** ما از دیدار حجت الاسلام خمینی از عراق استقبال می کنیم. ایشان نوه امام هستند که سال ها در عراق زندگی کرده اند و در زمان خود برنامه ریزی برای این دیدارها وجود خواهد داشت.
* در رابطه با سفر مقامات عراقی به ایران برنامه یی در آینده نزدیک وجود خواهد داشت؟
** رییس مجلس عراق قرار است در مهر سفری به ایران داشته باشد. دعوتی از نخست وزیر عراق نیز صورت گرفته است که در زمان خود اعلام خواهد شد.