نقد عملکرد حزب مشارکت در مجلس

محمدحسین ادیب
الف:
1- به اعتقاد نگارنده در بین وزرا و مسئولان قوه مجریه طی پنج سال گذشته، بیش از 10 نفر اصلاح‌طلب واقعی وجود نداشته است که به تحقیق یکی از آنها جناب آقای تاج‌زاده است.
2- تاج‌زاده از شجاعت خاصی برخوردار است که این شجاعت عمیقا در من احترام ایجاد می‌کند.
3- لحن کلام و دیالوگ تاج‌زاده تاثیرگذار است و بالاخص استخدام کلام و فضای کلام او به گونه‌ای است که در نسل جوان مخاطبان جدی می‌باید.
ب:
1- اما هدف این مقاله نه تحلیل شخصیت تاج‌زاده (موضوع بند الف) که تبیین عملکرد تاج‌زاده در وزارت کشور و در عرصه عمومی است.
2- تاج‌زاده، به عنوان یک عنصر اجرایی، انتخابات شوراها و مجلس را مدیریت کرد و به فرجام موجود رساند.
3- اما آیا این عملکرد مثبت بوده است؟
4- در طی دو مقاله عملکرد مجلس محترم و عملکرد شورا مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد از این منظر که حرکت اصلاح‌طلبان در اجرایی کردن تز شوراها و قرار دادن محور توسعه سیاسی بر «انتخابات مجلس» چه اندازه آثار اجرایی و عملیاتی برای کشور داشته است.
5- نقد عملکرد مجلس، نقد عملکرد بخشی فربه از برنامه انتخاباتی خاتمی است.
6- نظر به این که در مجلس اکثریت با حزب مشارکت است، هر جا که در این مقاله از مجلس نام برده می‌شود، تنها منظور حزب مشارکت است. در واقع این عملکرد حزب مشارکت در مجلس است که مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.
نقد عملکرد حزب مشارکت در مجلس
آزادی
1- اکثریت نمایندگان با شعار دفاع از آزادی وارد پارلمان شدند.
2- قانون یعنی محدودیت و هر محدودیت نیز در یک حوزه آزادی انسان را سلب می‌کند.
3- مجلس موج دومی، مجلسی حداکثری است. یعنی استوار است بر حداکثر قانونگذاری و حداکثر قانون‌گذاری یعنی حداکثر سلب آزادی.
4- مجلس موج سومی، استوار است بر حداقل قانونگذاری و حداقل قانونگذاری یعنی حداقل سلب آزادی.
5- در مجلس موج سومی قانونگذاری فقط در حداکثر 10 حوزه صورت می‌گیرد (نگاه کنید به مقالات قبلی نگارنده در همین روزنامه) لذا در بیرون از این 10 حوزه انسان‌های آزادند.
6- مجلس اگر می‌خواست به شعار آزادی پایبند باشد، باید هزاران قانون موج دومی را که از احمدشاه تاکنون تصویب شده است را به مرور لغو می‌کرد و البته قانون جدیدی را نیز جایگزین نمی‌کرد.
7- مجلس ششم طی دو سال گذشته بیش از 100 مصوبه قانونی داشته است بدون این که قانون چندانی را لغو کند به عبارت دیگر در عرصه‌های جدید دیگری آزادی مردم را محدود کرده است. عملکرد مجلس به شدت در جهت تحدید کردن آزادی قرار داشته است.
بودجه
بودجه کل کشور از دو قسمت تشکیل می‌شود: الف- بودجه شرکت‌های دولتی، ب- بودجه عمومی
الف- بودجه شرکت‌های دولتی
1- 100 شرکت بزرگ دولتی نوعا حالت انحصاری دارند به عبارت دیگر کالا و یا خدماتی را ارائه می‌دهند که حالت انحصاری دارد و فاقد رقیب جدی در بخش خصوصی است.
2- 100 شرکت بزرگ دولتی معمولا کالا و خدمات خود را در وضع موجود (که دولت 12میلیارد دلار سوبسید به اقتصاد تزریق می‌کند) حدودا دو برابر قیمت‌های جهانی به مردم می‌فروشند.
3- در صورتی که 12میلیارد دلار سوبسید قطع شود و در یک اقتصاد شفاف، 100 شرکت بزرگ دولتی کالا و خدمات خود را به سه برابر بازار جهانی به مردم خواهند فروخت (در واقع امروز هم به سه برابر بازار جهانی به مردم می‌فروشند اما اقتصاد غیر شفاف موجود آن را نشان نمی‌دهد).
4- 100 شرکت بزرگ دولتی با محاسبه دلار 800 تومان، سال گذشته 15 میلیارد تومان فروش داشته‌اند در یک اقتصاد شفاف قیمت کالاها و خدمات این 100 شرکت بیش از پنج میلیارد دلار نیست. یعنی 10 میلیارد دلار به مردم گران می‌فروشند.
5- مجلس محترم کوچک‌ترین گام جدی (نه در گفتار که درعمل) بر علیه این 100 شرکت انحصاری بر نداشته است.
6- صفحات مطبوعات پر است از مصاحبه تعدادی از نمایندگان مجلس با نشریات آن هنگام که این انحصارات با مشکل روبه‌رو شده‌اند و شماری از نمایندگان با قوت از ادامه انحصار آنها دفاع کرده‌اند (در صورتی که این گزاره مخالفی داشته باشد نگارنده آمادگی دارد تا یکصد مورد از دفاع تعداد مشخصی از نمایندگان مجلس از 100 انحصار فوق را طی مقاله‌ای منتشر کند.
7- لذا اکثریت مجلس محترم با تاکید بر دفاع از آزادی به عنوان محور اصلی فعالیت، دست انحصارات را در گران‌فروشی باز گذاشته است.
8- اساسا جمله معروف آقای مزروعی که «تا آزادی تامین نشود، نان مردم تامین نخواهد شد» یعنی بازگذاشتن دست انحصارات که تا اطلاع ثانوی به رانت خواری خود ادامه دهند. تقدم دادن آزادی بر مسائل اقتصادی که به وسیله آقای مزروعی از آن دفاع شجاعانه‌ای صورت گرفت، یعنی چراغ سبز دادن به انحصارات رانت‌خوار که تا اطلاع ثانوی، خطری متوجه آنها نیست و با یک حاشیه امنیت به کار خود ادامه دهند.
ب- بودجه عمومی
1- دولت کار یک نفر را به چهار نفر داده است و کاری را که بخش خصوصی با 1000 تومان انجام می‌دهد با 3000 تومان به فرجام می‌رساند.
2- مجلس محترم در تصویب بودجه سالیانه کوچک‌ترین گام جدی برای اصلاح ساختار فوق برنداشته است و بودجه سالیانه را با حفظ ساختار بند یک تصویب کرده است.
3- البته به سبب کاهش تدریجی قدرت خرید درآمدهای نفتی، سال به سال ناگزیر دولت باید کوچک‌تر شود و در عمل این اتفاق افتاده است. اما کوچک‌تر شدن دولت نه به سبب عملکرد نمایندگان، که ناشی از کاهش قدرت خرید واقعی درآمدهای نفتی بوده است.
ایرادات به بودجه
1- نهایت تغییراتی که مجلس محترم در تصویب بودجه سالیانه داده است کمتر از پنج درصد بوده است که چندان جدی و تاثیر گذار ارزیابی نمی‌شود.
2- بخش مهم و جنجالی تغییرات نیز معمولا کاهش بودجه واحدهای وابسته به جناح مقابل بوده است.
3- کاهش بودجه تلویزیون که سال گذشته حزب مشارکت بر آن تاکید حداکثری داشت اگر تحقق یافته بود در عمل هیچ نتیجه‌ای نداشت جز این که با محدود کردن توان مالی تلویزیون برای شبکه‌های فارسی زبان خارج از کشور مخاطب بیشتری تهیه کند (هر چند اساس استدلال مجلس محترم به نظر نگارنده صحیح بود).
دفاع از ساختارهای ناسالم
1- مجلس بعضا به نهادی برای دفاع از ساختارهای ناسالم تولید تبدیل شده است. برخی از واحدهای دولتی که در گذشته به سبب سوء مدیریت به موقع نوسازی نشده‌اند اکنون پرسنل آنها که در آستانه بیکار شدن هستند به مجلس مراجعه و نمایندگان محترم مجلس اقدام به ایراد نطق‌های حمایتی می‌کنند.
2- هزینه سوءمدیریت در برخی از واحدهای دولتی نباید اکنونی از محل مالیات دریافتی از مردم و بودجه عمومی پرداخت شود و مجلس نباید به تریبونی برای دفاع از این نهادها تبدیل شود.
بخش خصوصی
1- برخی از واحدهای ناکارآمد بخش خصوصی نیز بعضا با مراجعه به مجلس، با صحبت‌های حمایتی نمایندگان روبه‌رو شدند.
2- از جمله در بهار سال گذشته تولیدکنندگان طیور با مراجعه به مجلس خواستار حمایت شدند و تعدادی از نمایندگان نیز با استخدام کلماتی بسیار خشن از آنها حمایت کردند.
3- اما داستان تولید مرغ چیست؟ مرغ در ایران با دو مشکل اساسی روبه‌رو است:
الف- پایین بودن بازدهی
ب- در دنیا ضریب استانداردی وجود دارد در تبدیل دان مرغ به گوشت. این ضریب در ایران بسیار پایین‌تر از استاندارد جهانی است.
2- حدود 70 درصد دان مرغ از خارج وارد می‌شود.
3- حداقل ضایعات دان ناشی از تفاوت ضریب تبدیل استاندارد با ضریب تبدیل رایج در کشور رقمی حدود 000/280 تن است در (گزارش مرکز پژهش‌های مجلس، روزنامه نوروز، 20فروردین 1381)
4- قیمت خرده‌فروشی مرغ در مهر سال 1380، تقریبا حدود دو برابر قیمت تمام شده مرغ در مرغداری‌ها است که نشان‌دهنده کنترل انحصاری بازار این محصول است. (همان منبع)
5- برگرفته از نکته قبل تجارت مرغ، سود صددرصدی نصیب واسطه کرده است.
6- نطق‌های هیجان‌انگیز بعضی از نمایندگان مجلس در بهار 1380 در دفاع از تولیدکنندگان مرغ در کل، زمینه رانت‌خواری واسطه‌های تولید مرغ را تمهید کرده است.(در مهرماه)
7- حداقل در هفت مورد دیگر مجلس محترم عملکردی شبیه به مورد فوق داشته است.
منافع کوتاه مدت
1- بعضا منافع کوتاه مدت جامعه در مقابل منافع میان مدت و دراز مدت قرار می‌گیرد. در این قبیل موارد آنهایی که دیدگاهی خردنگر دارند از منافع کوتاه مدت و آنهایی هم که دیدگاه‌های کلان‌نگر دارند از منافع میان مدت و دراز مدت دفاع می‌کنند.
2- بارها به خصوص در نطق‌های پیش از دستور نمایندگان، دیدگاه‌های خردنگر که بر اساس منافع کوتاه مدت استوار است بر دیدگاه‌های کلان‌نگر غلبه داشته است. عدم اقدام جدی مجلس محترم در حذف سوبسید انرژی در رمزه این موارد است.
غلبه منافع محلی بر منافع ملی
1- بعضا مشاهده می‌شود که نمایندگان در نطق‌های قبل از دستور خود، وزرا را مورد انتقاد شدید قرار می‌دهند اما منظور اصلی از انتقاد، کسب امتیاز خاصی برای حوزه نمایندگی آنهاست.
2- در استان اصفهان، با فشار یکی از نمایندگان، جاده آسفالته‌ای ساخته شده که در روز طی محاسبه فرمانداری از آن فقط سه اتومبیل عبور می‌کند. فشار نمایندگان برای اجرای طرح‌های بدون توجیه اقتصادی، اتلاف منابع ملی است.
نتیجه‌گیری
1- اکثریت مجلس با حزب مشارکت است لذا عملکرد فوق را باید به حساب حزب مشارکت گذاشت و نه نمایندگان مجلس، هر چند برخی از نمایندگان مجلس حتی در حزب مشارکت نیز از این عملکرد ناخرسند هستند، اما ناخرسندی آنها به وسیله هسته اصلی مرکزی حزب مشارکت خنثی می‌شود و سخنگوی حزب مشارکت جناب آقای مزروعی است.