گروه سیاسی: تقلای انگلیس برای فشار به ایران در پی تسخیر چند ساعته سفارتش در ایران ناکام ماند تا بسیاری از کارشناسان سیاسی بیشتر از قبل به وضعیت آشفته اقتصاد اروپا و ناتوانی سبزهای غرب در واکنش به تحولاتی مانند ماجرای سفارت انگلیس پی ببرند. وزرای خارجه اتحادیه اروپایی روز پنجشنبه (اول دسامبر) یعنی 2 روز پس از تسخیر 5 ساعته سفارت انگلیس در ایران، طی نشستی در بروکسل با پیشنهاد انگلیس و فرانسه مبنی بر تحریم واردات نفت از ایران مخالفت کردند.
این شکست سنگین البته از عصر روز چهارشنبه قابل پیشبینی بود و برخی رسانههای معتبر جهان از آن خبر داده بودند. از جمله خبرگزاری رویترز یک روز قبل از این نشست در گزارشی به محوریت فرانسه برای تحریم نفتی ایران اشاره کرد. این خبرگزاری انگلیسی درباره مخالفتها با این پیشنهاد، به موضع مخالف یونان اشاره کرد و نوشت: برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به رهبری یونان بحرانزده در جریان گفتوگوها درباره این مساله، درباره پیامدهای اقتصادی تحریم نفت ایران ابراز نگرانی کردهاند. رویترز البته با تاکید بر شکست طرح تحریم نفتی ایران اعلام کرد: گفتوگوهای قطعی درباره این مساله به نشست سران اتحادیه اروپایی موکول خواهد شد. رویترز در ادامه گزارش خود به نگرانی مهم قاره سبز درباره جایگزین نفت ایران و افزایش قیمت این ماده حیاتی اشاره کرد.
دلایل ناکامی
بسیاری از تحلیلگران دلایل ناکامی طرح ممنوعیت خرید نفت ایران را مربوط به نگرانی از بابت جایگزین فروشنده و نیز تبعات حاصل از این اقدام میدانند. رسانههای غربی نیز بر همین موضوع تمرکز کردهاند. فرانسه نخستین کشور در اروپا بود که اعلام کرد به چند کشور دیگر از جمله اتحادیه اروپایی پیشنهاد کرده معامله با بانک مرکزی و خرید نفت ایران تحریم شود. در حالی که آنچه فرانسه انجام داد فقط یک پیشنهاد به اتحادیه اروپایی و چند کشور دیگر بود و هیچ اقدام عملی از جانب پاریس در تحریم خرید نفت یا قطع معامله با بانک مرکزی ایران انجام نشد، بسیاری از رسانهها در داخل ایران و همچنین برخی منابع خارجی تحریم نفتی ایران از سوی اروپا را قطعی و اعمال شده فرض کرده و به تحلیل و تفسیر آن پرداختند! به گزارش ایران هستهای، درست در همین اثنا بود که فرانسویها خود نیز از اظهارات رادیکال اولیهشان عقب نشستند و اعلام کردند فعلا تصمیمی درباره ایران اتخاذ نشده و آنها هم منتظر تصمیم وزرای خارجه اتحادیه اروپایی در هفته آینده و اقدام مشترک به همراه بقیه کشورهای اروپایی هستند.
واضحترین کد در این باره را گزارش خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه 3 آذر 1390 (24 نوامبر 2011) از پاریس ارائه کرد. این خبرگزاری نوشت: «فرانسه روز پنجشنبه اظهارات اولیه خود مبنی بر اینکه پاریس احتمالا تحریمهای یکجانبهای را علیه واردات نفت خام ایران اعمال میکند، پس گرفت. برنارد والرو، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد: این تصمیم در سطح ملی هماهنگ با شرکای اروپایی ما اتخاذ میشود. وی افزود: اظهارات اولیه وزارت خارجه درباره این مساله مبهم بوده است. وی تنها گفت: فرانسه این اقدام را در سطح ملی اجرا خواهد کرد».
ایتالیا دومین کشور اروپایی است که تاکنون درباره احتمال تحریم خرید نفت ایران به صراحت سخن گفته است. یکی از مهمترین اظهارنظرها در اینباره مربوط به پیترو دو سیمون (Pietro de Simone)، مدیر اتحادیه نفت ایتالیا (Italy apostrophes Unione Petrolifera) بوده است. وی روز پنجشنبه 3 آذر 1390 (24 نوامبر 2011) به جسیکا دوناتی خبرنگار رویترز در لندن میگوید: «تحریمهای ایتالیا درباره واردات نفت خام از ایران امری اجتنابناپذیر است. این تحریمها هزینههایی برای شرکتهای نفتی منطقه به دنبال خواهد داشت اما با توجه به سمتگیری کنونی دولت ایتالیا، ما نمیتوانیم کاری برای جلوگیری از اعمال تحریمها انجام دهیم». همچنین بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز از رم در روز جمعه 4 آذر 1390 (25 نوامبر 2011)، سخنگوی وزارت خارجه ایتالیا گفته است کشورش معتقد است مجازاتها علیه ایران باید تشدید شود و دولت در تلاش است شرکتهای ایتالیایی را متقاعد کند از ایران نفت خریداری نکنند.
موریستو ماساری، سخنگوی وزارت خارجه ایتالیا ادامه داده است: «ما کاملا متقاعد هستیم که به تشدید مجازاتها علیه ایران نیاز داریم و آمادهایم با شرکتهای خود درباره مجازاتها گفتوگو کنیم. ما تلاش میکنیم شرکتهای خود را متقاعد کنیم نفت خود را از منابع متنوع وارد کنند». با این حال به عقیده کارشناسان بحران اقتصادی در منطقه یورو که روز به روز حادتر میشود و همچنین یقین به بیاثر بودن تحریمها در تغییر رفتار ایران، 2 عامل اصلی است که موجب شده اروپا علاقهای به تحریم ایران در این سطح نداشته باشد. یک مشاور ارشد بانک جهانی امور انرژی نیز درباره افزایش شدید قیمت جهانی نفت در صورت تحریم خرید نفت ایران و ناتوانی اوپک از جبران آن هشدار داد.
ممدوح سلامه به الجزیره گفت: «در صورتی که کشورهای غربی خرید نفت ایران را تحریم کنند، احتمالا قیمت جهانی نفت به بشکهای 150 دلار خواهد رسید». سلامه اضافه کرد: «بازار نفت، بازاری بسیار حساس است و هرگونه تحول اقتصادی یا سیاسی بر آن تاثیر میگذارد. از اینرو میگویم در صورتی که صادرات نفت ایران به جهان متوقف شود، قیمت نفت بشدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت».
وی با اشاره به اینکه ایران حدود 2 میلیون بشکه در روز نفت صادر میکند، تاکید کرد: «سازمان اوپک و کشورهای نفتخیز غیرعضو اوپک قادر به جایگزین کردن این مقدار نفت نیستند. بنابراین توقف صادرات نفت ایران بر قیمت نفت تاثیر خواهد گذشت و احتمالا موجب جهش سریع قیمت نفت خواهد شد و آن را به بشکهای 140 تا 150 دلار خواهد رساند».
رویترز هم در گزارشی نسبت به تبعات غیرقابل کنترل تحریم خرید نفت ایران و افزایش بهای نفت بلافاصله پس از پیشنهاد تحریم نفتی ایران اشاره کرد و نوشت: سخنان یک مقام دولتی فرانسه درباره احتمال تصمیم پاریس در تحریم یکجانبه واردات نفت ایران که البته بعدا تکذیب شد و دورنمای احتمال اقدام مشابه کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در تحریم خرید نفت از ایران، به تنشها در بازار دامن زده است».
این خبرگزاری انگلیسی در ادامه نوشت: «این در حالی است که کارشناسان میگویند افزایش بهای نفت ممکن است تلاشها را برای احیای اقتصاد جهانی بیاثر کند و از توانایی آسیا در کمک به غرب برای خروج از بحران مالی کنونی بکاهد».