عملکرد دولت احمدی‌نژاد؛ قوّتها و ضعفها

مقدمه
حل مشکلات عمده کشور، انتظاری نیست که بتوان از یک رئیس‌جمهور آن هم در یک دوره از ریاست جمهوری داشت. مشکلاتی که ناشی از عقب‌ماندگی تاریخی کشور در طول حاکمیت 2500 ساله استبداد بر این مرز و بوم است.
برای کاستن از مشکلات و در نهایت برای حل آنها علاوه بر رئیس‌جمهور همه ملت و اجزاء حاکمیت باید با یکدیگر همکاری کنند تا طی یک برنامه عملی و منطقی این مشکلات حل گردند. فهرست برخی از مهم‌ترین مشکلات کشور در آستانه ریاست جمهوری نهم عبارت است از:
ـ نرخ بالای بیکاری که هر ساله افزایش هم می‌یافت.
ـ گرانی آزاردهنده که اقشار مستضعف و متوسط جامعه را رنج می‌داد.
ـ گسترش اعتیاد
ـ گسترش فساد اداری
ـ سن بالای ازدواج
ـ ضعف عملکرد بانکها
ـ استاندارد نبودن راهها
ـ مشکل مسکن
ـ فرسودگی ساختمانها
ـ جبران عقب‌ماندگی مناطق محروم
ـ اسراف در مصرف سوخت
اگر بخواهیم حل این مشکلات را از زاویه مثبت بنگریم باید گفت انتظار جدی دیگر از رئیس‌جمهور، تلاش برای تحقق سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران است که پس از کارهای فراوان کارشناسی توسط مجمع تشخیص مصلحت ‌نظام تهیه شده و توسط مقام معظم رهبری ابلاغ گردیده است. در بخش‌هایی از این سند، چهره ایران اسلامی در سال 1404 شمسی چنین ترسیم شده است:1
* برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی
* برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت قضائی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع منابع درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط‌زیست مطلوب.
* دست‌ یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب شرقی «شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه» با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد بر شتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل.
* امن،‌ مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه جانبه و پیوستگی مردم و حکومت
* الهام‌بخش، فعال و موثر در جهان اسلام، با تحکیم الگوی مردم‌سالاری دینی، توسعه کارآمد جامعه اخلاقی نواندیشی و پویایی فکر اجتماعی، تاثیرگذار بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای براساس تعالیم اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره).
* فعال و مسئولیت‌پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایتمند، برخوردار از وجدان ‌کاری، انضباط، روحیه تعاون و سازگاری اجتماعی، معتقد به اسلام و نظام اسلامی، شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.
* متکی بر اصول اخلاقی و ارزشهای اسلامی، ملی و انقلابی با تأکید بر مردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مند از امنیت اجتماعی و قضایی.
* دارای تعامل سازنده و موثر با جهان براساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.2
امکانات
دولت نهم در برابر این حجم عظیم مشکلات از امکانات خوبی هم برخوردار بوده است. برای نمونه:
ـ حمایت قوی مقام معظم رهبری (زید عزه)
ـ درآمد خوب ارزی
ـ همکاری مناسب مجلس
ـ ‌هماهنگی نسبی قوا
ـ همراهی نیروهای مسلح و بسیج
موانع
در عین حال، دولت نهم با موانع عدیده‌ای هم مواجه بوده است که کارها را تا حدی کند می‌ساخته است. این موانع عبارت‌اند از:
ـ ساختار متصلب مقرراتی کشور
ـ ضعف همکاری برخی کارشناسان
ـ کارشکنی‌های جدی آمریکا
ـ کارشکنی‌های برخی رقبای سیاسی
ـ نقدهای بیرحمانه مطبوعاتی و اینترنتی
موفقیت‌ها
در این بین دولت نهم توانسته است موفقیت‌های متعددی را کسب کند. برای نمونه:
ـ پیشرفت‌های علمی
دکتر احمدی‌نژاد در سخنانی برای طلاب قم در اوایل 1387 گفت:
در طول 5/2 سال خدمتگذاری دولت نهم بیش از دو برابر 5 سال قبل، کار علمی اثبات شده انجام گرفته است. در کل 5 سال گذشته حدود 4400 اختراع به ثبت رسیده اما در 5/2 سال گذشته، بیش از 12 هزار اختراع ثبت شده داشته‌ایم.
دکتر احمدی‌نژاد افزود: آمار تحقیقات و مقالات علمی ثبت شده در مجامع جهانی در آخر دولت گذشته، 9500 بود که این رقم در 5/2 سال اخیر به 22 هزار رسیده است. فناوری صادر شده نیز در 5 سال اول عمر دولت گذشته، 2 میلیارد دلار بود که در طول 5/2 سال عمر این دولت، به 5/5 میلیارد دلار رسیده است.3
ـ‌ سرعت در آبادانی کشور:
دکتر احمدی‌نژاد در همان سخنرانی برای طلاب قم گفته است:
در 5 سال دولت گذشته، 42 هزار پروژه در کشور شروع شد که این تعداد در 5/2 سال گذشته 99 هزار پروژه بوده است و از این تعداد پروژه در کل 5 سال دولت گذشته، 19 هزار پروژه به اتمام رسید و در 5/2 سال اخیر، 49 هزار پروژه به علاوه 13 هزار پروژه‌ای که از 5 سال قبل آغاز شده بود، به اتمام رسیده است.4
همچنین در دو سال اخیر، (1386 ـ 1385) ده هزار مگاوات بر ظرفیت تولید برق کشور افزوده شده است.5
ـ مهار افزایش بیکاری: معاون اول ریاست جمهوری در مراسم تودیع دکتر دانش جعفری وزیر اقتصاد گفت: طی 2 سال 84 و 85 نرخ بیکاری از 3/11 درصد به 8/9 درصد و در سال 86 نیز 8/9 درصد محقق شده است.6
ـ پیشرفت‌های مخابراتی: دولت نهم توانست تعداد تلفن ثابت را از 18 میلیون به 24 میلیون و تعداد سیم کارت تلفن همراه را از 7 میلیون به 39 میلیون افزایش دهد. جالب اینجاست که این امکان وجود دارد که در صورت وجود متقاضی بین ده تا 15 میلیون تقاضای جدید نیز پذیرفته شود.7 و در کنار آن بسیاری از روستاهای کشور را به امکانات مخابراتی و گاه اینترنتی مجهز نماید.
ـ موفقیت‌ها در عرصه نوسازی مدارس: هم‌اکنون دولت در حجم گسترده‌ای مدارس قدیمی کشور را بازسازی کرده یا خواهد کرد.
ـ سرعت بخشیدن به نوسازی مسکن‌های روستایی
ـ مهار افزایش مصرف سوخت: برای نمونه باید گفت سهمیه‌بندی مصرف سوخت سبب شد تا واردات بنزین که اکنون هر تن 1020 دلار است به نصف کاهش یابد.8
ـ بهبود شبکه حمل و نقل کشور
ـ پیشرفت جدی در عرصه ساخت راهها: دولت با سرعت بسیار در اغلب جاده‌های کشور در حال تعمیر، تعویض روکش آسفالت، افزایش عرض جاده یا دو بانده ‌کردن برخی جاده‌ها و احداث اتوبان‌ها و بزرگراههای متعدد در کشور است.
ـ کاهش زمان اجرای پروژه‌ها: از جمله معضلات مهم کشور ما طول کشیدن بیش از حد پروژه‌ها بوده است که هم سبب افت سرمایه‌ها و هم‌ گرانتر شدن پروژه‌ها می‌شد. دولت نهم توانسته است با زحمت زیاد به طور میانگین، یکسال و نیم از زمان اجرای پروژه‌ها بکاهد.9
ـ افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی: رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد در این‌باره‌ چنین گفته است:
در بخش سرمایه‌گذاری خارجی هم در 5 سال دولت قبل، 4 میلیارد دلار جذب شده و در 5/2 سال این دولت، 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی صورت گرفته است.10
ـ افزایش نرخ رشد اقتصادی کشور: دکتر داودی معاون اول ریاست جمهوری در 3/2/1386 با اشاره به نرخ رشد 5/5 درصدی طی سالهای 79 تا 83 گفت:
این نرخ در سال 84 به 7/5 درصد، در سال 85 به 2/6 درصد و در سال 86 به 9/6 درصد ارتقا یافت.11
ـ پیشرفت در عرصه پتروشیمی: به گفته رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد:
در پتروشیمی کارهای بسیار بزرگی انجام شده است. 22 میلیون تن محصولات پتروشیمی که الآن (اوایل 1387) به 29 میلیون تن رسیده است. قراردادهای بزرگ LNG1 برای تبدیل میعانات بسته شده است که البته یکی دو ساله نشان نمی‌دهد. مطالعات و ساخت پالایشگاه‌ها حداقل 5 سال طول می‌کشد. همین امسال 70 میلیون متر مکعب گاز اضافه می‌کنیم که به دست نیروهای داخلی هم اجرا می‌شود همانطور که ژاپنی‌ها (میدان نفتی) آزادگان را زمین گذاشتند اما بچه‌های خودمان رفتند و تکمیل کردند.12
فداکاریها
برخی تلاش‌های دولت نهم، از حد یک تلاش عادی فراتر رفته است و می‌توان آنها را فداکاری نامید. برای نمونه:
ـ استقامت اتمی: علیرغم تهدیدهای فراوان و خرابکاریهای بسیار برخی قدرت‌های جهانی، دولت نهم شجاعانه در برابر همه اینها ایستاده است و از خواسته بر حق ملت کوتاه نیامده است.
ـ‌ اجرای طرح سهمیه‌بندی سوخت: با توجه به اسراف بسیار سوخت در کشور ما، باید اقدامی می‌شد تا همگان به فکر بیفتند که باید کاری کرد تا سوخت گرانبها را چنین هدر نداد. از این‌رو، دولت در کنار اجرای گسترده‌تر طرح‌هایی مانند نوسازی خودروهای فرسوده کشور، طرح جنجالی سهمیه‌بندی سوخت را که مصوب مجلس بود اجرا کرد و فقط در سال اول (یازده ماه اول 1386) سبب شد به مدت مشابه با سال قبل از آن 100 هزار تصادف کمتر داشته باشیم و حدود 4200 نفر کمتر کشته شوند13 و چند برابر آن کمتر مجروح یا معلول گردند و محیط‌زیست نیز پاک‌تر گردد.
ـ سفرهای کاری فراوان: رئیس‌جمهوری با جدیت فراوان برای حل مشکلات مردم می‌کوشد. او در سفرهای کاری خود به دنبال تفریح نیست و چنان زحمت می‌کشد که برخی خبرنگاران جوان همراه او خسته می‌شوند اما او همچنان می‌کوشد.
ـ‌ قطع کمک مالی دولت به برخی رسانه‌ها
ـ پرهیز از تجمل‌گرایی: در این‌باره، یک روزنامه سریلانکایی به نام ساندی آیلند نکات زیبایی را می‌نویسد که گزیده آن چنین است:
احمدی‌نژاد زمانی که به مسند ریاست جمهوری تکیه زد با اهدای کلیه فرش‌های گران‌ قیمت دفتر ریاست جمهوری به یکی از مساجد تهران و جایگزینی آن با فر‌ش‌های معمولی و ارزان قیمت باعث شگفتی خیلی‌ها شد.»
به نوشته ساندی آیلند احمد‌ی‌نژاد در زمان به قدرت رسیدن اول از همه میزان دارایی‌های خود را اعلام و عنوان کرد: وی صاحب یک خودرو پژو 504 مدل 1977 و یک خانه قدیمی است.
همچنین تنها پولی که به حساب وی واریز می‌شد مربوط به حقوق وی از استادی دانشگاه بود.
وی حتی حقوق شخصی خود از ریاست جمهوری را با این استدلال که همه دارایی‌ها متعلق به ملت ایران است و شخص وی حافظ ملت محسوب می‌شود، دریافت نمی‌کند.
به نوشته ساندی آیلند یکی از مسائلی که تاکنون کارکنان ستاد ریاست جمهوری را تحت تاثیر قرار داده، کیف احمدی‌نژاد است که هر روز آن را به محل کار خود می‌آورد. این کیف حاوی صبحانه وی، تعدادی ساندویچ یا نان همراه روغن زیتون و پنیر است که توسط همسرش آماده شده و رییس‌جمهور آن را با لذت تناول می‌کند.
این گزارش اضافه می‌کند: «احمدی‌نژاد هر زمان قصد اقامت در هتل را دارد جهت اطمینان از مسئولان درخواست می‌کند از دادن اتاقی با تختخواب بزرگ به وی خودداری کنند چرا که او ترجیح می‌دهد بر روی یک تشک ساده با پتو و بر روی زمین استراحت کند.»14
مشکلات
به‌ رغم تلاش‌های فراوان دولت‌ نهم، تاکنون (29/2/1387) برخی مشکلات همچنان حل نشده باقی مانده‌اند و برخی مانند گرانی حتی افزایش هم یافته‌اند. برای نمونه:
ـ معضل‌ گرانی: دولت در این خصوص تلاش کرده است اما این تلاش‌ها چنان‌که باید نتیجه‌بخش نبوده است. در عین حال، گفتنی است دکتر داودی معاون اول رئیس‌جمهوری در 3/2/1387 با اشاره به نرخ متوسط 8/22 تورم در سالهای 68 تا 75 و نرخ متوسط 5/15 درصد برای تورم در سالهای 76 تا 73 گفت:
این دولت در سال 84 نرخ تورم را به 1/12 درصد کاهش داد که این نرخ در سال 85 به 6/13 درصد و در سال 86 به 18 درصد رسیده است.
وی تاکید کرد: سالهای 68 تا 75 دوران سازندگی بود و بودجه‌ها تماما به این امر اختصاص می‌یافت.
وی سهم مسکن را در تورم 5/28 درصد و سهم مواد خوراکی را 5/27 درصد دانست و گفت:‌ حدود 56 درصد از تورم مربوط به همین دو مورد است و بقیه موارد جزئی هستند.15
ـ مشکل مسکن: مشکل مسکن نیز بسیاری از مردم ما را رنج می‌دهد. در این خصوص دکتر داودی با بیان اینکه در سالهای 85 تا 85 به طور متوسط هر سال 420 هزار واحد مسکونی در کشور ساخته شده است خاطرنشان کرد:
این کار در حالی صورت می‌گرفت که با توجه به رشد جمعیت هر سال احتیاج به 800 هزار خانه در کشور بود. به گفته وی ورود دولت نهم به عرصه اقتصادی همزمان با نیاز به 3 میلیون مسکن بوده و این دولت به منظور پاسخگویی به این نیاز سیاست‌هایی تشویقی بسیاری را از قبیل ایجاد تعاونی مسکن مهر اتخاذ کرد که هم‌اکنون 1 میلیون و 100 هزار نفر در آن ثبت نام کردند و به آنها زمین اختصاص داده شده است و 60 هزار هم شروع به ساخت و ساز در این زمین‌ها کردند. 16
گفتنی است هرچند حرکت دولت بزرگ و قابل تقدیر است و بیش از آن هم نمی‌توان با توجه به وضعیت مصالح ساختمانی و آثار تورمی حرکت کرد اما همچنان تعداد بی‌خانمان‌ها بسیار است. پیشنهاد نویسنده این است که فناوری‌های نو را در عرصه ساختمان با سرعت بیشتری رواج دهید تا سرعت و کیفیت ساختمانها افزایش و قیمت آنها کاهش یابد.
ـ معضل اعتیاد: در این باره زحمات فراوانی کشیده شده است اما همچنان تا موفقیت فاصله زیاد است. البته قرار است نیروی انتظامی در 1387 برنامه‌های مهمی برای مقابله با اعتیاد را اجرا کند که امیدواریم موفق گردد این بلای خانمانسوز را مهار کند.
ـ مشکل بیکاری: دولت نهم توانسته است رقم بیکاری را کمتر سازد و از دو رقمی به یک رقمی برساند اما همچنان رقم بالایی است.
ـ مشکل ازدواج: با قبول این نکته که دولت زحمات زیادی در این‌باره کشیده است، اما همچنان مشکل باقی است. برای نمونه، دولت فقط از طریق صندوق مهر رضا حدود 9/1 میلیون وام ازدواج در اختیار مردم نهاده است.
تحلیلی بر تورم
دولت نهم تاکنون در مهار تورم تقریباً ناموفق بوده است. امری که اصلی‌ترین انتقاد مخالفان و حتی موافقان دولت نهم است. در این‌باره، داشتن یک نگاه جامع درباره تورم به ما کمک می‌کند تا به لحاظ فکری رنج کمتری ببریم. علل مهم‌ تورم فعلی کشور را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
1. افزایش قیمت‌های جهانی: با افزایش شدید قیمت‌های نفت، قیمت بسیاری از کالاها و خدمات در سطح بین‌المللی افزایش یافت. به گزارش خبرگزاری فارس،‌ تازه‌ترین گزارش بانک جهانی حاکی است، قیمت جهانی بیش از 70 نوع کالای اساسی در دنیا طی یک سال اخیر بین 20 تا 420 درصد افزایش داشته است که مواد غذایی و نهاده‌های کشاورزی بالاترین رشد قیمت را داشته‌اند.17 دکتر احمدی‌نژاد در این‌باره می‌گوید:
رشد عدد تورم در دنیا 50، 70 و حتی 120 درصد است. جایی که قبلاً 2 درصد رشد داشته 4 درصد شده است. 7 درصد، 14 درصد شده است. در بخش مواد غذایی بعضاً تا 400 درصد رشد داشته است.18
2. کارشکنی‌های دشمن: جرج بوش رئیس‌جمهور کنونی آمریکا رسما سیا را مأمور ساخته است تا پول ایران را بی‌ارزش کند. سیا هم با استخدام تعدادی اقتصاددان، در انجام چنین مأموریتی به جد می‌کوشد و چنین است که شاهد هستیم هر سیاستی دولت برای مقابله با تورم و حل مشکلات مردم اتخاذ می‌کند به شدت به چالش کشیده می‌شود.
3. تحریم‌های هوشمند: دشمنان با اتخاذ سیاست تحریم‌های هوشمند چنان می‌کنند که خود کمترین صدمه را ببینند اما ما بیشترین فشار را تحمل کنیم. این سیاست، بنا بر تعبیر دکتر احمد توکلی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی سبب شده است هزینه واردات بین 10 تا 12 درصد گرانتر از معمول گردد. وارداتی که اکنون سالانه حدود 50 میلیارد دلار است.19
4. کاهش سود بانکها: آقای احمدی‌نژاد علاقه دارد بانکها بدون سود کار کنند و در این باره قدم به قدم به رغم مخالفت‌های زیاد، سود بانک‌ها را کاهش می‌دهد. اقتصاددانان اغلب مخالف این سیاست هستند و بر این باورند که بانکها باید دست کم به اندازه تورم سود بدهند و دریافت کنند. به هر حال این سیاست دولت نهم سبب شد سود بانکی کاهش یابد و به دنبال آن سرمایه‌های بسیاری از بانک‌های دولتی خارج شد و به سمت بانک‌های خصوصی و نیز بازار مسکن و زمین سرازیر شد و سبب افزایش شدید قیمت‌ها شد. همچنین بانک‌ها موظف شدند وامهای بسیاری به مردم پرداخت کنند.
این وام‌ها برای ازدواج، طرح‌های زود بازده، خوداشتغالی و امثال آن پرداخت می‌شد و می‌توانست مشکلات بسیاری را حل کند اما در کنار خود به تورم هم دامن می‌زد. نکته دیگر این که بانک‌های دولتی از یک سو با فرار سرمایه‌ها مواجه شدند و از سوی دیگر با کاهش سود دریافتی و افزایش وامهایی که به دستور دولت باید در اختیار مردم قرار می‌داد و نیز افزایش هزینه‌های بانکها، ناشی از افزایش حقوق سالانه کارمندان و امثال آن. نتیجه این شد که بانک‌های دولتی برای این که ورشکسته نشوند ناچار شدند از سرمایه‌های خود در بانک مرکزی استفاده بیشتری کنند، از بانک‌های خصوصی وام بگیرند و نیز در حجم گسترده‌ای چک پول چاپ کنند که این نیز نقدینگی جامعه را بالا برد و به تورم دامن زد.
5. افزایش سرمایه‌گذاری خارجی: دولت نهم توانسته است جذب سرمایه‌گذاری خارجی را چند برابر سابق نماید. این امر، به لحاظ مبارزه با بیکاری، ورود روش‌های جدید مدیریتی و حل معضلات اقتصادی کشور خوب است اما در کوتاه مدت سبب افزایش تورم می‌شود.
6. گسترش اقتصاد چین: چین در سالهای اخیر با رشد اقتصادی بسیار بالا در حال تبدیل شدن به بزرگترین غول اقتصادی جهان است. این کشور با داشتن کارگرانی ارزان، منضبط و پرکار به کانون سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل شده است. این امر سبب شده است تا چین بتواند با کالاهایی ارزان وارد بازارهای جهانی شد و رقبا را یکی پس از دیگری در کشورهای مختلف جهان و از جمله ایران از دور خارج کند. این امر سبب زیان بسیاری از کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی جهان شده است.
چنین چیزی در کشور ما با توجه به حجم بالای قاچاق تأثیر بیشتری بر روند تولید داشته است و ریسک سرمایه‌گذاری تولیدی را بالاتر برده است. از این‌رو، چنین امری، سبب ورشکستگی یا زیان برخی صنایع و مشاغل از جمله صنعت فرش‌بافی شده است و به فرار سرمایه‌ها به سمت کارهای دلالی و زمین بازی کمک کرده است و در نهایت در بروز تورم بویژه در بخش مسکن مؤثر بوده است.
7. معضلات تولید: کارآفرینان باید تشویق شوند اما برخی از مقررات طوری است که در عمل به تنبیه کارآفرینان می‌پردازد. این امر سبب شده تا کمتر کسی رغبت کند سرمایه خود را در کار تولید به کار اندازد و یک‌باره حجم عظیمی از سرمایه وارد بخش مسکن شده است که به گرانی‌ها دامن زده است.
8. پاداش نقدی بازنشستگان: تا چند سال قبل پاداش بازنشستگی خاص کارگران بود اما با اعتراض کارمندان دولت قرار شد اینان نیز این امتیاز بهره‌ برند. این امر هزینه زیادی را بر دوش دولت قرار داد که در سالهای اولیه تا حدی قابل تحمل بود اما در سالهای اخیر با توجه به افزایش حقوق‌ها و افزایش تعداد بازنشستگان، پرداخت نقدی این پاداش‌ها از جمله علل بروز تورم در جامعه است.
دولت تصمیم‌ گرفته است این پاداش را به صورت سهام پرداخت کند اما این تصمیم با اعتراض مردم مواجه شده است. به نظر می‌رسد باید ابتدا زمینه‌سازی فکری صورت گیرد و عوارض اجتماعی پاداش نقدی توضیح داده شود، سپس چنین تصمیمی اجرا گردد. واقعیت این است که ورود سرمایه‌ها به بازار سهام تورم را کاهش می‌دهد در حالی که پرداخت نقدی آن بر گرانی‌ها می‌افزاید.
9. افزایش حقوق بازنشستگان: دولت نهم بر حجم حقوق بازنشستگان افزود. این کار هرچند لازم بود اما در کوتاه مدت به تورم افزود.
10. پاداش‌های نقدی: پاداش عید کارمندان دولت و کارگران سالها پیش‌گاه به صورت سکه پرداخت می‌شد. این امر برای پیشگیری از افزایش نقدینگی جامعه و کاستن‌ گرانی مفید بود، اما این رسم خوب سالهاست که مورد عمل قرار نمی‌گیرد و در نتیجه هر ساله مبالغ فراوانی بر حجم نقدینگی جامعه افزوده می‌شود.
11. مصرف بی‌رویه: در سالهای اخیر با کمال تأسف شاهد گسترش پدیده زشت اسراف و تجمل‌گرایی در جامعه خود هستیم. برای نمونه، در اقشار ثروتمند و متوسط به بالا داشتن ویلا به یک امر لازم تبدیل شده است. این امر از چند جهت به تورم دامن می‌زند. نخست این که قیمت مصالح ساختمانی را بالا می‌برد زیرا ساختمانهای بسیاری ساخته می‌شوند تا فرضا یک ماه در سال مورد استفاده واقع شوند و از دیگر سو، با خرید مزارع برنج در شمال موجب کاهش کشت این محصول و گرانی آن می‌شوند.
12. خشکسالی: سال 1387 (2008) در بسیاری از نقاط جهان و از جمله کشور ما با خشکسالی همراه بوده است. این امر بر قیمت کالاهای کشاورزی افزوده است و به تبع آنها در قیمت سایر کالاها نیز اثر گذاشته است و در نهایت بر جامعه ما نیز اثر منفی داشته است. برای نمونه در حال حاضر در سطح بین‌المللی قیمت برنج بالا رفته است و برخی صادرکنندگان عمده برنج، صادرات این کالا را محدود ساخته‌اند تا قیمت داخلی آن چندان بالا نرود.
13. افزایش شدید بهای سوخت: این امر هر چند ارز فراوانی برای کشور ما به ارمغان آورده است اما سبب نوعی تورم جهانی شده است. این تورم جهانی، به نوبه خود بر کشور ما اثرات نامطلوبی داشته است. برای نمونه کشور ما که بنزین را لیتری حدود 400 تومان وارد می‌کرد اما اکنون ناچار است تا برای هر لیتر حدود هزار تومان بپردازد.
14. نوسازی روستاها: از جمله کارهایی خوبی که در دوران دولت نهم با شتاب بسیار انجام شد کمک به بازسازی روستاها از طریق اعطای وامهای ارزان بود. این امر هر چند در برابر یک زلزله مهیب می‌تواند سبب نجات جان بسیاری شود اما در کوتاه مدت به کمبود مصالح ساختمانی و گرانی دامن زد.
15. نوسازی مدارس: دولت نهم با اختصاص نزدیک به چهار تریلیون تومان پول کوشش کرد تا اغلب مدارس قدیمی کشور را نوسازی کند. آثار این تلاش را در بازسازی مدارس قدیمی محلات مختلف شهرها می‌توان شاهد بود و هرچند این امر برای بهینه‌سازی تربیت در کشور ما امر خوبی است اما در کوتاه مدت به کمبود مصالح و گرانی دامن زد.
16. انبوه تقاضا: در سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی، مردم به زاد و ولد هرچه بیشتر تشویق می‌شدند. این امر انبوهی از فرزندان را وارد مدار نسلی کرد که وقتی به سن ابتدایی رسیدند کشور با بحران مدرسه روبرو شد و وقتی به سن دانشگاه رسیدند با بحران دانشگاه مواجه گردید و امروزه که بسیاری از آنها ازدواج کرده‌اند نیاز به زمین و مسکن دارند که این امر به نوبه خود بر حجم تقاضا به شدت افزوده است که سبب افزایش قیمت زمین و مسکن و اجاره ب‌ها شده است. چنین افزایشی به نوبه خود در سایر کالاها مؤثر بوده است.
17. افزایش صادرات غیرنفتی: کشور ما اگر بخواهد از شر وابستگی به نفت رها شود باید بیاموزد تا با صادرات غیرنفتی زندگی کند. چنین کاری در درازمدت برای پیشرفت کشور ضرورت دارد اما در کوتاه‌مدت به دلیل کاهش سطح عرضه داخلی به تورم دامن می‌زند.
به نظر می‌رسد عوامل فوق در کنار برخی عوامل کم‌اهمیت دیگر نقش مؤثری در پدیده‌ گرانی داشته‌اند. دولت نهم برای مقابله با این مشکل تدابیر مختلفی اندیشیده است که برای نمونه می‌توان به طرح واگذاری بیش از یک میلیون زمین با اجاره 99 ساله اشاره کرد. با جدی شدن این طرح از هم‌اکنون می‌توان آثار کاهش قیمت را در نرخ برخی زمین‌ها مشاهده کرد.
تدبیر دیگر دولت این بوده است که شورای 14 نفره‌ای را مأمور ارائه طرح تحول اقتصادی کشور نموده است که امید است طرح کارآمدی را ارائه دهند.
امروزه دولت با اولویت جدی تلاش دارد تا این معضل مهم را هرچه سریع‌تر حل کند. از خدای بزرگ می‌طلبیم که در این مسیر مقدس موفق باشد. در اینجا چند پیشنهاد مطرح می‌کنیم تا معضل سریعتر حل گردد:
1. عللی را که می‌توان جلوی آنها را گرفت حل کنید. فرضا می‌توان عیدی را به صورت سکه پرداخت کرد.
2. به ترویج فرهنگ مالکیت مشارکتی در ویلاسازی کمک شود.
3. روند سرمایه‌گذاری برای کارهای تولیدی، کشاورزی و خدماتی مفید را تا جایی که امکان دارد تسهیل کنید.
4. تدبیری بیندیشید تا بر سودآوری بازار بورس افزوده شود تا سرمایه‌های سرگردان به این سو هدایت گردند.
5. افزایش حقوق سالیانه را به صورت سهام بپردازید تا آثار تورمی نداشته باشد.
6. رسانه‌ها تلاش کنند تا بر اعتماد دولت و ملت به یکدیگر بیفزایند زیرا مادام که چنین نشود معضل اقتصاد کشور حل نخواهد شد. نمی‌شود بخش مهمی از رسانه‌ها مرتب دولت را تضعیف کنند و بعد انتظار پیشرفت داشت. البته انتقاد سالم با تخریب مخرب فرق دارد و هرکسی فرق آن را می‌فهمد.
نتیجه‌گیری:
در کل می‌توان نقاط مثبت زیر را برای دولت نهم در نظر داشت.
ـ پایبندی به ارزش‌های اسلامی و انقلابی
ـ اطاعت کامل از مقام معظم رهبری
ـ توجه جدی به روستاها، شهرهای دور افتاده و نقاط محروم کشور
ـ کار روی زیرساخت‌های کشور مانند مخابرات، جاده‌ها، ارتباطات، فن‌آوری، ‌تبدیل سوخت عمده کشور به گاز، تشویق اختراعات و مقالات علمی، گسترش آموزش عالی و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و امثال آن که آینده خوبی را برای کشور نوید می‌دهد.
ـ روند حرکت به سمت چشم‌انداز بیست ساله کشور مطلوب بوده است و حتی امید می‌رود برخی از اهداف این سند زودتر از بیست سال هم محقق شود، مانند این که ایران به قدرت اول علمی منطقه تبدیل گردد.