تحریم‌ها و تنگنای تنگه هرمز

با توجه به این که جمهوری اسلامی ایران در سه دهه‏ گذشته برای حفظ امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز هزینه سنگینی را متحمل شده، لذا با اجرایی شدن تحریم نفتی علیه ایران دیگر لزومی ندارد کشورمان این هزینه گزاف را به بهای صادرات نفت سایر کشورها بپردازد.
تحریم نفتی ایران همانگونه که مقام معظم رهبری اشاره فرمودند، پاسخ پشیمان‏کننده‏ای به همراه خود دارد. اهمیت تنگه هرمز در مبادلات جهانی و نیز رزمایش بزرگ دریایی ولایت ۹۰، از جمله عواملی است که نمایان‏کننده سطح پشیمان‏کنندگی پاسخ ایران به عملی شدن تهدیدات است.
اگرچه ایران کمتر از ۲۰درصد از نفت خود را به کشورهای اروپایی صادر می‌کند، اتحادیه اروپا در آذرماه سال جاری تلاش کرد تا برای تحریم نفت کشورمان به اجماع برسد. اجماعی که تاکنون و پس از نشست وزیران خارجه، و در پی آن سران این اتحادیه محقق نشد و تنها سران این کشور ماموریت تدوین بسته جدید تحریم‏ها علیه ایران از جمله تحریم نفت را تا پایان ژانویه ۲۰۱۲ ( بهمن ماه ۱۳۹۰) به وزیران خارجه اتحادیه یادشده محول کردند.
بر همین اساس، مایکل‏مان، سخنگوی کاترین‏اشتون، مسئول سیاست‌های خارجی اتحادیه اروپا، چهارشنبه گذشته (هفتم دی‌ماه ۱۳۹۰) اعلام کرد که «اتحادیه اروپا در حال بررسی یک‏سری دیگر از تحریم‌ها علیه ایران است و ما به انجام این کار ادامه می‌دهیم. تصمیم در این زمینه در نشست بعدی وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل مورخ ۳۰ژانویه (۱۰ بهمن‌ماه ۱۳۹۰) گرفته خواهد شد». باید گفت که واقعیت این است که هرگونه شوک نفتی، به دلیل قطع صادرات نفت، «فاجعه اقتصادی» برای غرب ایجاد خواهد کرد. از طرف دیگر،‌ تشدید فشارهای جهانی به سرکردگی آمریکا که در حال رایزنی با جهان برای تحریم نفت ایران هستند، موجب واکنش مقامات کشورمان شد تا جایی که گفتند اگر نفت ایران تحریم شود یک قطره نفت از تنگه هرمز عبور نخواهد کرد.
اهمیت اقتصادی تنگه هرمز
تصویر ارائه‌شده توسط رویترز، به خوبی اهمیت تنگه‏ هرمز و نقش آن در اقتصاد جهانی را نشان می‌دهد. با اینکه هنوز ایران واقعاً در واکنش به تحریم نفتی و تحریم بانک مرکزی خود دست به بستن این تنگه نزده است، اما حتی صحبت در این مورد نیز سبب شده است تا قیمت‌های نفت در جهان افزایش یابد.
تنگه هرمز مهم‌ترین کانال انتقالی نفت به بازارهای جهانی به‌شمار می‌آید. از این تنگه روزانه بیش از ۱۵٫۵ میلیون بشکه نفت عبور می‌کند که این آمار خود حاکی از اهمیت بسیار زیاد این تنگه و نقش آن در اقتصاد جهانی است.
خاورمیانه با داشتن ذخایری بیش از ۷۵۰ میلیارد بشکه نفت، بزرگ‌ترین منطقه نفت‌خیز جهان به حساب می‌آید. در این میان، سهم ایران و عربستان بیشتر از دیگر کشورهای خاورمیانه است که این امر سبب شده است تا این دو کشور جزو بزرگ‌ترین کشورهای دارای منابع نفتی جهان به حساب آیند.
همچنین چاد مایرز، تحلیلگر نظامی در خصوص اهمیت تنگه هرمز اینگونه می‏گوید:« بی تردید، تنگه هرمز بسیار مهم است. تنگه هرمز که میان ایران در شمال و عمان در جنوب واقع است حدود ۳۲ مایل پهنا دارد. همه شناورهای حامل محموله‏های نفتی باید از این آبراه باریک در منطقه عبور کنند. خطوط قابل استفاده برای تردد شناورها در تنگه هرمز حدود شش مایل پهنا دارد. آب‌هایی که در مجاورت امارات عربی متحده قرار دارد، بسیار کم‏عمق است و درنتیجه، شناورها نمی‏توانند از آنجا عبور کنند. به همین علت نفتکش‏ها باید از بخش ایرانی آب‌های منطقه عبور کنند. فاصله محل تردد شناورها و نفتکش‌ها در این منطقه با مرزهای جنوبی ایران حدود هشت مایل است. به همین علت این منطقه بسیار خطرناک است. همه شناورها باید از آب‌های این منطقه عبور کنند اما مسئله اصلی این است که این آب‌ها به ایران تعلق دارد».
تهدید ایران و افزایش قیمت نفت
در حالی که دستگاه دیپلماسی آمریکایی، از تلاش برای جلب موافقت شرکایی اروپایی و خاور دور، برای تحریم جامع نفتی ایران داشت و در رفع نگرانی آنان از افزایش قیمت نفت در اثر تحریم ایران می‏کوشید تنها همین واکنش مقامات ایرانی به تحریم سبب افزایش قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار شد و مذاکرات تحریم را به سمت شکست سوق داد. مسلماً با توجه به بحران اقتصادی‌ که کشورهای اروپایی و آمریکا با آن دست به گریبان هستند، افزایش قیمت نفت به هیچ وجه به نفع آن‌ها نبوده و می‌تواند تأثیری بسیار منفی‌ بر اقتصاد متزلزل و شکننده آن‌ها داشته باشد.
اظهارات مقامات آمریکایی‏ نیز نشان از عمق تاثیرگذاری بین المللی این تهدید ایران دارد. در این میان مساله توان ایران در هک الکترونیک سیستم ناوبری پیشرفته ترین “پهپاد جاسوسی آمریکا” این احتمال را افزایش داده که مانور دریایی اخیر نیز ماهیت سایبری داشته و از این رو اگرچه رسما به چنین مساله‏ای تاکید نمی‏شود اما خشم بیش از حد مقامات نظامی آمریکا را برانگیخته است.
پاسخ ایران به تهدید تحریم نفت
پاسخ ایران به این تهدیدات کاملا صریح و قاطعانه بیان شده است؛ که چنانچه کشورهای اروپایی ایران را تهدید کنند، ایران ساز و کارهای لازم را برای مقابله با این تحریم‏ها ازطریق بستن تنگه‏ هرمز اعمال می‏کند.
با توجه به این که جمهوری اسلامی ایران در سه دهه‏ گذشته برای حفظ امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز هزینه سنگینی را متحمل شده، لذا با اجرایی شدن تحریم نفتی علیه ایران دیگر لزومی ندارد کشورمان این هزینه گزاف را به بهای صادرات نفت سایر کشورها بپردازد.
حتی این واکنش ایران صدای پاول که در میتینگ‌های انتخاباتی خود سخنرانی می‌کرد را هم درآورد و اینگونه گفته است که «اعلام بستن تنگه‏ هرمز توسط ایران در واکنش به افزایش تحریم‌ها بسیار منطقی و توجیه پذیر است چرا که اهرمی بسیار قوی برای ایران به شمار می‌رود»
رزمایش بزرگ دریایی ولایت ۹۰
رزمایش بزرگ دریایی ولایت ۹۰ در آب‌های جنوب شرق کشور که انواع سامانه‌های توپخانه‌‌ای و قایق‌های تندرو راکت‌انداز نیروی دریایی ارتش به‌عنوان یکی از آخرین لایه‌های دفاع ساحلی علیه شناورهای نفوذی دشمن معرفی کرد، به اجرا درآمد تا اقتدار نظامی ایران بیش از پیش نمایان شود چرا که تنگه هرمز به عنوان شاهراه حیاتی نفت جهان، بسیار حایز اهمیت است و بستن آن اقتصاد جهانی را با مشکلات عدیده‏ای مواجه خواهد کرد.