خاوری کیست؟
مرد هزار چهره، کشمیری اقتصاد ایران، مدیرعامل فراریو... همه و همه عناوین مدیرعامل سابق بانک مرکزی است که اکنون در خارج از ایران به سر میبرد. وی با اعتمادسازی و نفوذ به عالیترین سطوح مدیریتی بانکی توانست به یکی از اخلالگران دانهدرشت نظام اقتصادی کمک کرده و با رشوههای کلانی که از او و سایرین اخذ کرده در خارج از کشور زندگی راحتی ترتیب دهد.
خاوری ۲۲ فروردین ۱۳۸۸ از سوی سید شمسالدین حسینی وزیر اقتصاد به مدیرعاملی بانک ملی منصوب شد. اینکه مدیرعاملی که در ابتدای دولت نهم احمدی نژاد و در راستای شعار تحول در نظام بانکی کشور برکنار میشود، چگونه بعد از 4 سال دوباره به سیستم بانکی برمی گردد خود جای تعجب و تحیر است. ابراهیم حکیم فعال دبیر کل مجمع اسلامی کارکنان بانکها در گفت وگویی میگوید که« نهادهای نظارتی رسما با انتصاب خاوری به مدیرعاملی بانک ملی مخالفت کرده بودند. فکر میکنم دستهایی پشت پرده بود تا دوباره وی را برگردانند.»
خاوری بازنشسته شده بود و طبق مصوبه دولت هیچ ارگان دولتی حق به کار گیری نیروی باز نشسته را ندارد مگر اینکه هیات وزیران که عالی ترین شورای دستگاه اجرایی کشور استنسبتبه بهکارگیری مجدد نیرو مصوبه خاص داشته باشد. بعدها سند دیگری به امضای محمدرضا رحیمی خطاب به وزارت اقتصاد منتشر شد که نشان می داد خاوری از معدود مدیران و کارکنان دولتی است که با نگاه ویژه و بهرغم اتمام سنوات خدمت با امضای معاون اول رئیس جمهور به کار مشغول شده است.
استعفا و سپس فرار خاوری
پنجم مهر ماه با روشن شدن ابعاد جدیدی از بزرگترین تخلف تاریخ اقتصادی کشور خبر رسید که محمود رضا خاوری مدیرعامل بانک ملی استعفا داد.
استعفای خاوری از نظر مسئولین اقدامی تحسین بر انگیز تلقی شد. چرا که دست کم چهار مقام ارشد بانکی در سه بانک دولتی و خصوصی به خاطر مقاومت در برابر استعفا از سوی کمیته منتخب دولت برکنار شده بودند. از آنجا که اتهام مدیریت بانک ملی در این تخلف بانکی در ابتدا کم به نظر می رسید استعفا و مظلوم نمایی خاوری از سوی بسیاری از جمله رسانه های دولتی در راستای تقویت فرهنگ «پذیرش مسئولیت» و «استعفا در صورت قصور و سهلانگاری» محسوب شد.
خبر استعفای خاوری ابتدا در برخی رسانههای غیررسمی منتشر و توسط روابط عمومی بانک ملی تکذیب شد؛ اما سرانجام خود وزارت اقتصاد متن کامل استعفا و موافقت وزیر اقتصاد با آن را روی سایت خبری خود ـ شارا ـ قرار داد. این در حالی است که مدیرعامل وقت بانک ملی، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی هر سه برای شرکت در اجلاس صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی در واشنگتن بودهاند و لذا این احتمال وجود دارد که در همانجا جلسه مشترکی برگزار کردهاند و خاوری در همان واشنگتن استعفا داده و پذیرفته شده و خبر آن در داخل کشور منتشر شده است.
خاوری با زیرکی جالب توجهی در متن استعفا نامه ی خود تمامی تقصیرات را به گردن مدیرعامل بانک صادرات و همچنین مدیریت مناطق آزاد بانکی ملی انداخت و ضمن عذرخواهی از محضر مقام معظم رهبری و ملت شریف ایران تاکید کرد به خاطر احترام به افکار عمومی استعفا می دهد. وی در متنی که برای استعفای خود انتخاب کرد تلاش زیادی برای مظلوم جلوه دادن خود به خرج داد. او همچنین دفاع از شخصیت حقیقی خود را به «فرصت مناسب» موکول و توفیق و عزت خدمتگزاران امین و دلسوز نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را از خداوند بزرگ خواستار شد!
مدیرعامل بانک ملی به کانادا گریخت
نخستین کسی که از فرار خاوری به کانادا خبر داد، کسی نبود جز محمد جهرمی مدیرعامل برکنار شده بانک صادرات ایران. او با صدور بیانیهای ضمن اشاره به فرار مدیرعامل سابق بانک ملی تصریح کرد: اکنون عوامل مرتبط با محمودرضا خاوری در بانک مرکزی و دولت درصدد رفع و رجوع این فرار که با کمک و پشتیبانی برخی از آنان انجام گرفته است، هستند. طبق گفتههای مسئولین محمودرضا خاوری صبح یکی از روزهای شهریور با احضار قوه قضائیه به اهواز میرود.
او هنگامی که با سوالات جدی بازپرس اهواز مواجه میشود دیگر مطمئن میشود که سرنخهای پرونده به زودی به او ختم میشود. به همین خاطر ادامه حضورش در کشور را صلاح ندیده و بعد از تهیه بلیت به بهانه حضور در یک کنفرانس شبانه از کشور خارج شد. در حالی دولت معتقد است که خاوری جرمی مرتکب نشده و اعتراف متهمین درباره پرداخت رشوه به مدیرعامل سابق بانک ملی تنها یک اتهام است که بنا بر گفتههای مسئولین او از همان ابتدا جرمش ثابت شده بود.
حجتالاسلام و المسلمین مصطفی پورمحمدی نوروز سال 91 در گفت وگویی که با خبرآنلاین داشت درباره تخلفات خاوری گفت: وزارت اطلاعات میدانست که این پرونده مشکلاتی دارد و اسم آقای خاوری هم مطرح است. این را بازپرسی فهمیده بود.
وی همچنین دلیل عدم بازداشت خاوری را فشارهای دولت عنوان کرد و افزود: خاوری رئیس بانک ملی بود و اگر بنا باشد یکدفعه دستگیر شود، یک شوک بزرگ ایجاد میکند، دولت هم حساس بود، دولت کلی مقاومت میکرد برای اینکه اصلاً پرونده مطرح نشود، علنی نشود، اینجور پیگیری جدی نشود. رئیس سازمان بازرسی کل کشور همچنین به تخلفات قبلی خاوری اشاره دارد و میگوید: خاوری از قبل پروندههای دیگری داشت؛ در سازمان بازرسی،دراطلاعات،در حد تخلف یا سوءاستفاده. با این وجود نهم مهر ماه،سایت الف از سایتهای نزدیک به احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس خبر داد که وزیر اقتصاد از سفر خاوری به خارج از کشور اطلاع داشته است.
رشوههای خاوری در تخلف 3 هزار میلیاردی
یکی از اتهامات خاوری مدیرعامل فراری بانک ملی دریافت رشوه است. او متهم است میلیونها دلار از عوامل اصلی این فساد عظیم بانکی دریافت کرده است. البته آنچه مشخص است هنوز اتهامش درباره دریافت رشوه ثابت نشده و تنها اعترافات متهمین پرونده حکایت از رشوه گیری خاوری دارد. مه آفرین امیر خسروی متهم ردیف اول پرونده فساد مالی سه هزار میلیاردی در اولین جلسه رسیدگی به اتهاماتش اعتراف کرد که 3 میلیون و 109 هزار دلار به خاوری رشوه داده است.
متهم ردیف اول پرونده فساد مالی در جریان دادگاه رسیدگی به اتهاماتش در پاسخ به این پرسش که آیا پرداخت رشوه به مسئولان فولاد را قبول دارید، گفت: 900 میلیون تومان رشوه به آقای « الف» دادم تا سهمیه شمش ما را در فولاد خوزستان حفظ کند.
همچنین قرار بود 2 میلیون دلار به حساب آقای خاوری مدیر عامل فراری بانک ملی واریز کنم تا مجوز سقف اعتبار شرکت را در بانک ملی از طریق بانک مرکزی بالا ببرد که بعد فهمیدم پول واریزی 3 میلیون و 109 هزار دلار بوده است. همچنین 27 دی ماه سال گذشته روزنامه کیهان در گزارشی درباره رشوههای مقامات دولتی و بانکی از گروه امیر منصور آریا خبر داده بود که خاوری مبالغ کلان دیگری نیز از مه آفرید امیرخسروی، مدیرعامل «شرکت توسعه سرمایه گذاری آریا» دریافت کرده است.
نقش خاوری در تخلف بانکی 100 میلیون یورویی
اردیبهشت امسال حجتالاسلام و المسلمین مصطفی پورمحمدی رئیس سازمان بازرسی کل کشوردرباره فساد بانکی صد میلیون یورویی گفت: از این میزان 71 میلیون یورو با پیگیریهای بهنگام، در حال بازگردانده شدن به بانک است. همچنین 7 میلیون یورویی که به ریال تبدیل شد وثیقه مورد نیاز را دارد. این پرونده زوایای پیچیده و سنگینی دارد. رئیس فراری بانک ملی نیز در این پرونده نقش دارد و این وام به دستور و موافقت او تعلق گرفت ولی اینکه آیا در این مسیر پولی جابهجا شده یا خیر، باید در مراحل رسیدگی مشخص شود.
چه کسی صلاحیت خاوری را تایید کرد؟
اما سوال بزرگی که در زمینه سپردن مسئولیت به یک فرد با تابعیت دوگانه همچنان باقی مانده این است که چه افرادی صلاحیت او را تایید کردند؟ این سوال با پاسکاری مراجع مختلف روبهرو شد. از یک سو وزارت اقتصاد آن را به زمین وزارت اطلاعات انداخت و از سوی دیگر وزارت اطلاعات نیز وزرای قبل را مقصر جلوه داد.
جهرمی مدیرعامل سابق بانک صادرات هر چند خود در مظان اتهام و بارها بازجویی شده اما مهر ماه سال گذشته با صدور بیانیهای به برخی کدها در ارتباط با حامیان خاوری اشاره کرد. او در بخشی از این بیانیه که برای نخستین بار از فرار خاوری سخن به میان آورد، به پیگیری و تماسهای نافرجامش با وزارت اطلاعات و قوه قضائیه برای دستگیری متهمان و پشتیبانان اصلی این فساد اشاره کرد. به نظر میرسد جهرمی تلویحا به حامیان خاوری در وزارتاطلاعات و قوه قضائیه اشاره داشت.