سفیر ترکیه در برابر 20 پرسش کیهان

* حضرتعالی و برخی مقامات رسمی ترکیه در رسانه های رسمی اعلام کرده اید هدف از استقرار سامانه موشکی ناتو به هیچ وجه ایران نیست. لطفا بفرمایید اگر ایران نیست پس کدام کشور است؟
** برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید نگاهی به مسائل و تحولات اقتصادی، فرهنگی و تجاری منطقه داشته باشیم. به عبارتی باید به مسائل واقع بینانه نگاه کرد. ما در قبال این واقعیات اصول و قواعد خاص خودمان را داریم. همان طور که مستحضر هستید ترکیه عضو ناتو است و در آستانه پیوستن به اتحادیه اروپا است. از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که درست بالای سر ما یعنی در منطقه شمال ترکیه کشور بزرگی به اسم روسیه قرار گرفته است.
یکی از سیاست های اولیه ترکیه گسترش روابط حسنه با کشورهای آفریقایی و کشورهای همجوار آن است. این مسئله یکی از اصول و قواعد سیاست خارجی ترکیه را تشکیل می دهد. از طرف دیگر کشور جمهوری اسلامی ایران در کنارمان قرار گرفته که این موضوع برای ما بسیار حائز اهمیت است. در حال حاضر من قادر به تشریح علت اهمیت این کشور نیستم چرا که وقت این اجازه را نمی دهد. ولی ایران و ترکیه از گذشته تا به امروز دارای روابط ریشه ای و بسیار خوبی بوده اند و این روابط هنوز هم ادامه دارد. بگذارید صریح بگویم جایگاه ایران در سیاست خارجی ما بسیار حائز اهمیت است. بنابراین ما باید در همین چارچوب به حل مشکلات که گاهی بروز می کند بپردازیم.
بنده فقط در داخل همین چارچوب می توانم جواب سؤال هایتان را بدهم. ببینید مثلا ما هیچ گاه موشک های ایرانی را برای خودمان تهدید تلقی نکردیم چرا که به ایران اعتماد داریم. ایران کشور برادر ماست، دوست ماست، همسایه ماست. تا به امروز هم چه بنده و چه مقامات دیگر کشورم هیچ گاه در خصوص موشک های ایران حتی از لفظ تهدید استفاده نکرده ایم. اگر بخواهم یک جمع بندی کنم فقط می توانم قاطعانه خدمتتان عرض کنم که این سامانه یک سامانه تهاجمی نیست. این سامانه یک سیستمی که مثلا به یک کشور ثالث حمله کند نیست. می خواهم کمی فنی صحبت کنم. این اصولی که گفتم و ما به آن پایبندیم حتی در مورد کشورهای عضو ناتو هم صدق می کند. ما نظرات خود را به مقامات ایرانی گفته و مسائل را با آنها در میان گذاشته ایم. الان هم همین طور است همچنان این مسائل را با دوستان ایرانی مان مطرح کرده با آنها تبادل نظر می کنیم.
* آقای سفیر! در اینکه ایران و ترکیه دو کشور دوست هستند شکی نیست. این سؤالی که از شما پرسیدم سؤال صرفا روزنامه نیست. این سؤال افکار عمومی ایران است. آنها امروز از خود می پرسند چطور کشوری که با ایران دوست است وارد سیاستی شده که بوی تهدید از آن می آید. در هر حال این سامانه دفاع موشکی قرار است برای مقابله با یک تهدید مستقر شود؛ این تهدید کدام کشور است؟
** من اینجا نمی توانم نام کشوری را به زبان بیاورم. ببینید ما مفهومی داریم به نام «بالستیک». این توان بالستیکی می تواند در دستان یک گروه، یا کشور خاص باشد. بنابراین همه کشورها در قبال این تهدیدات بالستیک، ممکن است یک سری مکانیسم هایی را به کار گیرند که بازدارنده باشد. اما افکار عمومی ایران خیالشان راحت باشد؛ این سامانه موشکی و این سیستم هیچ ربطی به ایران و مردم ایران ندارد. تمام سیستم های دفاعی کشورهای جهان بر پایه اعتماد بنا شده است. این سیستم دفاعی می تواند برای مقابله با موشک یا سیستم های بالستیک مستقر شود.
* آیا ترکیه حاضر است تضمین عینی به جمهوری اسلامی بدهد که این سامانه موشکی علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته نخواهد شد؟
** آن اعتماد متقابلی که بین ایران و ترکیه وجود دارد بهتر از هر تضمین عینی است. این مسئله خیلی اهمیت آنچنانی ندارد. این که بیاییم یک کاغذی، یک تضمینی را امضا کنیم مهم نیست. بزرگ ترین تضمین همین روابط حسنه موجود بین دو کشور است. دیدگاه ما نسبت به ایران کاملا مشخص است.
* به نظر شما بین اعزام کشتی های صلح به سمت غزه، دادن چند شهید و یا حملات بی سابقه لفظی آقای اردوغان به شیمون پرز در اجلاس داووس به خاطر جنایات جنگی غزه با کمک های مالی و تسلیحاتی به شورشیان سوریه تناقض وجود ندارد؟
** سؤال بسیار مهمی پرسیدید. این سؤال یک جنبه فلسفی دارد و یک جنبه عملی. بنده نمی توانم به روابط اسرائیل و سوریه زیاد بپردازم. در مورد اینکه سوریه در جبهه مقاومت علیه اسرائیل است یا خیر، باید تاریخ جوابگو باشد. حالا سوریه در قبال اسرائیل چقدر مقاومت کرده و چه چیزهایی را نشان داده...
* سوریه به عنوان یکی از اضلاع مقاومت منطقه مطرح است. این مسئله امری است بسیار بدیهی. غیر از این است؟
** این سؤال را باید تاریخ جواب بدهد نه من. اکنون در کنار طرح این گونه مسائل، باید به موضوع بلندی های جولان یا مسائل غزه هم توجه کنیم. اینها را نباید فراموش کرد. این را صمیمانه خدمتتان گفتم. اینجا عناصری وجود دارد که ما را مجاب و راضی نمی کند. حالا من دو مسئله را خدمتتان معرفی کنم. یکی مربوط به خود آقای بشار اسد است. خود آقای بشار اسد اعلام کرد این جنگی که در سوریه اتفاق می افتد درواقع جنگ ملی گرایی عرب با بعثی ها است. بنابراین به جای پرسیدن این سؤال از من از خود آقای اسد این سؤال را بپرسید. بپرسید که این جنگ، جنگ چیست.
مسئله دوم این که، این روزها پیام هایی از سوریه و اسرائیل برای منطقه و کشورهای همجوار ارسال می شود. اینها را باید خوب بررسی کرد و دید که مفهوم این پیام ها چیست. شما می فرمایید سوریه در جبهه مقاومت بر علیه اسرائیل است. ولی بنده با توجه به پیام هایی که از سوی اسرائیل ارسال می شود به این نتیجه می رسم که خیر این گونه که شما می فرمایید نیست. حل تئوری اسرائیل- سوریه را برعهده خودتان می گذارم. خودتان ارزیابی کنید، من نمی توانم. همین چند وقت پیش یکی از مقامات اسرائیلی اعلام کرد اگر بشار اسد هم برود برای ما زیاد فرق نمی کند. وی تصریح کرد تغییرات نظام سوریه خیلی برایش فرقی نمی کند و مهم نیست. حالا اینها اطلاعات شخصی بنده بود که با روشنفکران و دوستانی مثل شما، خیلی صمیمانه در میان گذاشتم.
حالا نوبت رسید به جواب سؤال جنابعالی. ببینید ما با مردم هیچ مشکلی نداریم. ما شام را امروز نشناختیم، هزار سال است که شام را می شناسیم. مردم دمشق و اهالی سوریه را از خودمان می دانیم. اصلاً ما کشور سوریه را مقدس می دانیم، مردمش را عزیز می دانیم، چراکه شیخ اکبر محی الدین عربی آنجا خفته است، تعدادی از شهدای کربلا آنجا خفته اند، بسیاری از اصحاب پیامبر آنجا خفته اند، قبر این عزیزان آنجاست. من فقط این را خدمتتان عرض کنم که دیدگاه ما نسبت به مسائل سوریه یک دیدگاه انسانی است. ببینید در چند روز آینده روز تولد حضرت علی(ع) است. من سخنی از حضرت علی(ع) را برایتان بازگو می کنم تا دیدگاه ترکیه نسبت به سوریه را بهتر نشان بدهم. ایشان می فرمایند در کنار مردم مظلوم و در مقابل ظالم باید ایستاد.
در پاسخ به سؤال شما باید بگویم ما از طرح کوفی عنان دفاع می کنیم. شاید طرح وی تمام انتظارات ما را پاسخگو نباشد ولی به هرحال ما از طرح وی حمایت می کنیم. دو تصمیم در این بین وجود دارد؛ یکی همان طرح کوفی عنان که گفتم و دیگری موضع شورای امنیت سازمان ملل. ما از ایندو طرح دفاع می کنیم. ما معتقدیم راهکارهایی که در این دو طرح مطرح شده اند باید بلافاصله و بدون درنگ در اسرع وقت اجرا شوند.
همان طور که مطلع هستید یکی از این راه حل ها که در شش ماده خلاصه شده این است که نظامیان به پایگاه هایشان باز گردند تا کشتارها متوقف شود. ما درخصوص مسائل سوریه همیشه با دوستان خوب ایرانی خود درحال مشورت هستیم، با آنها تبادل نظر می کنیم و صمیمانه اعتقادات و اندیشه های خودمان را با یکدیگر بیان می کنیم. ما این روند را هیچ گاه قطع نخواهیم کرد زیرا بر این باوریم که اگر مشورت صمیمانه ایران و ترکیه نباشد، منطقه هیچ گاه روی آرامش نخواهد دید. ما امیدواریم ملت سوریه هم به آن صلح و آرامشی که همه در انتظار آن هستیم دست یابند.
* من از سخنان جنابعالی این طور فهمیدم که شما به خاطر دفاع از مردم مظلوم سوریه وارد مسائل این کشور شده اید. به همان جمله ای که از حضرت علی(ع) نقل کردید اشاره می کنم، شما برای دفاع از مظلوم در مسائل این کشور وارد می شوید. اما به نظر می رسد بین این حرف ها و برخی رفتارهای شما تناقض وجود دارد. به عنوان مثال بفرمایید چرا شما از مردم مظلوم بحرین دفاع نمی کنید؟ یا مردم مظلوم سایر کشورهای گرفتار در دستان دیکتاتور؟ آیا فقط مردم سوریه را مستحق دفاع می دانید؟
** من توقع طرح چنین پرسشی را داشتم. می دانستم بحرین را مطرح خواهید کرد...
* به هرحال این تناقض آشکار وجود دارد. ببینید، آیا ترکیه آن گونه که وارد مسائل سوریه می شود وارد مسائل سایر کشورهای ناآرام عربی هم شده است؟ بحرین فقط یک نمونه است.
** بله همان طور که خدمتتان عرض کردم این مسئله دیدگاه اصولی ماست. بله این سیاست، سیاست اصولی ماست. ما با درنظر گرفتن شرایط و امکانات و با استفاده از مجاری دیپلماتیک این سیاست ها را پیاده می کنیم. با درنظر گرفتن مشخصات و شرایط خاص آن کشور. در کشورهایی که مورد ارزیابی قرار می گیرند ما این اصول و سیاست را پیاده می کنیم.
ولی من اصلا تصور نمی کنم در برخورد با مسائل بحرین دچار تناقض شده باشیم...
* منظور من این است؛ آن میزان که سیاست خارجی ترکیه در برخورد با مسائل سوریه فعال است در سایر کشورهای ناآرام عربی فعال نیست.
** ببینید هر جای دنیا اگر دردی وجود داشته باشد آن درد، درد ماست. ما باید راه حل این درد و این مشکلات را طبق سیاست های خود و از طریق مجاری دیپلماتیک که در اختیار داریم حل کنیم. می دانم این اصول و این قاعده برای جمهوری اسلامی ایران هم ثابت است. نمی دانم مقایسه حوادثی که در سوریه اتفاق می افتد با حوادث یک کشور دیگر چقدر درست است. بله هر دردی و هر مشکلی که باشد ما هم احساس می کنیم، ما هم در کنار مردم مظلوم می ایستیم. ولی اگر نگاه ما به سوریه...
* آیا حوادث مشابه، عکس العمل های مشابه را نمی طلبد؟!
** به طور کلی خدمتتان عرض کنم که در هر جای دنیا که حقوق بشر نقض شود با کانال و روش دیپلماتیک خودمان وارد می شویم. ببینید الآن در مسائل سوریه با یک تابلوی متفاوتی روبه رو هستیم. در سوریه 10 هزار نفر کشته شدند. آنها را چه کسانی کشته اند. سربازهایی که آنها را جبهه مقاومت می نامند با ورود به روستاها بسیاری از انسان ها را می کشند. بله من این را رد نمی کنم، در این کشور حملات تروریستی نیز روی می دهد. حملات تروریستی هم شده، ما اصولا مخالف این گونه عملیات ها هستیم. همین چند روز پیش بود که حملات تروریستی اخیر دمشق را محکوم کردیم.
* ببینید جناب سفیر به موضوع مبارزه با نقض حقوق بشر و دفاع از آزادی اشاره کردید. همان طور که می دانید کشورهای عربستان و قطر، کشورهایی هستند که با دموکراسی هیچ میانه ای ندارند. چیزی به عنوان انتخابات یا آزادی بیان در این کشورها وجود ندارد. آیا ترکیه در کنار این دو کشور برای جلوگیری از نقض حقوق بشر و دفاع از آزادی در سوریه قرار گرفته است؟! سؤال دوم که می خواهم خیلی صریح پاسخ آن را برای خوانندگان روزنامه بفرمایید این است که آیا ترکیه به گروه های اپوزیسیون در سوریه سلاح می دهد یا خیر؟ ضمن اینکه یکی از نماینده های پارلمان ترکیه این خبر را تأیید کرده است.
** در رابطه با سؤال دومتان باید بگویم، هیچ ربطی به ما ندارد. ما به هیچ گروهی در این کشور سلاح نمی دهیم.
ممکن است آن نماینده پارلمان چنین حرفی زده باشد. در مجلس ترکیه آزادی بیان هست و همه حرفشان را می زنند. هر کسی ممکن است هر حرفی بزند. احتمالا شما در ترکیه زندگی نکرده اید. نمی دانم چقدر با فضای ترکیه آشنایی دارید. ترکیه فضای خیلی بازی دارد. نمایندگان ما چون از طرف مردم انتخاب شده اند می آیند در پارلمان، هر حرفی دلشان می خواهد می زنند. ما پاسخ لازم را به این نماینده خواهیم داد. ولی به شما می گوییم چنین چیزی اصلا صحت ندارد. اما درخصوص پاسخ سؤال اول باید بگویم بنده اصلا قبول ندارم که ترکیه در کنار عربستان و قطر قرار گرفته باشد. ما صرفا با آنها وارد میدان شده ایم. به لحاظ اصولی اگر نگاه کنیم ما به ایران نزدیکتریم تا این دو کشور. چرا باید ترکیه در کنار این دو کشور قرار بگیرد؟! به نظر من آن اصول و سیاست هایی که دو کشور ایران و ترکیه در قبال برخی مسائل اتخاذ کرده اند از کشورهایی که اسم بردید بالاتر است.
* آقای سفیر! اگر یک گروهی درخاک ترکیه مثل گروه جدایی طلب پ. ک. ک با گرفتن سلاح به دست علنی علیه نظام حاکم بر این کشور یعنی آقای اردوغان قیام کرده و بگوید به دنبال براندازی است و از طرفی مورد حمایت همه جانبه برخی کشورهای خارجی قرار بگیرد، ترکیه چه واکنشی از خود نشان خواهد داد؟ چگونه با این گروه مسلح که به دنبال براندازی حاکمیت ترکیه است برخورد خواهد کرد؟
** من فکر می کنم این سوال شما جزء سوال هایی بوده که به طور کلی بین سایر سوال ها و به منظور خاصی قرارداده شده است.ببینید من به طور کلی خدمت شما عرض کنم آنچه را که ما در سوریه شاهد هستیم نباید به پ. ک. ک یا هر گروه دیگری ارتباط بدهیم.
* من ربط نمی دهم. من شرایط مشابهی را در داخل خاک ترکیه متصور شدم. اصلاً فرض کنید من از سوریه صحبت نمی کنم. اگر چنین اتفاقی درخاک ترکیه بیفتد حاکمیت ترکیه چه برخوردی با این گروه خواهد داشت؟
** ببینید شرایط یک گروه جدایی طلب یا تروریستی با شرایطی که در آن خواسته های آزادی خواهانه مطرح است فرق دارد. به نظر من شرایط سوریه با ترکیه فرق دارد. مبارزه با تروریسم حق همه کشورهاست. آنچه دراین کشور اتفاق می افتد مبارزه با تروریسم نیست. کل دنیا این را می داند البته در لابلای تحولات سوریه شاهد یک سری اقدامات و عملیات تروریستی هم هستیم که آن را محکوم می کنیم. لازم است در رابطه با سؤال آخرتان جمله دیگری عرض کنم. ما وجدانمان درمورد نوع عملکردمان در سوریه کاملا راحت است. ما می توانیم جوابگوی دادگاه الهی باشیم.
* در واقع ما از حرف های شما این گونه برداشت کردیم که شما نقش معارضان مسلح سوریه در نا آرامی ها و در کشتارهایی که در داخل این کشور در حال وقوع است را عملاً انکار می کنید. بله؟
** بله یک سری خواسته های مردمی وجود دارد که آنها برای رسیدن به آن تلاش می کنند. ولی دراین میان یک سری اقدامات تروریستی نیز صورت می گیرد.
* ما درمورد اقدامات تروریستی صحبت می کنیم نه خواسته های بحق مردم سوریه. ما در مورد معارضان مسلحی صحبت می کنیم که با دولت آقای بشاراسد درحال جنگند. لطفا موضع رسمی ترکیه درمورد معارضان مسلح سوری را برای ما بفرمایید.
** ما از گروه های مسلح در سوریه اصلا اطلاعی نداریم. آنچه ما خود را محق آن می دانیم این است که طرح شورای امنیت سازمان ملل همزمان با طرح کوفی عنان عملی شود. این خواسته ماست به نظر من تمام بازیگران عرصه سیاسی منطقه، چه ایران و چه ترکیه، همه باید بر این موضوع متمرکز شوند.
* سؤال بعدی من در مورد سیاست خارجی ترکیه در خاورمیانه است. عده ای از کارشناسان معتقدند که ترکیه طی یکی دو سال گذشته به دلیل ناامید شدن از پیوستن به اتحادیه اروپا سیاست خارجی فعالانه ای را در حوادث منطقه در پیش گرفته است. برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که ترکیه با اتخاذ چنین سیاستی می خواهد این پیام را به اتحادیه اروپا برساند که می تواند بازوی اجرایی خوبی برای سیاست های خارجی اروپایی ها در خاورمیانه باشد. نظر شما چیست؟
** این را به صراحت خدمت شما عرض کنم که ترکیه هیچ نیازی به پیوستن به اتحادیه اروپا ندارد. من قصد ندارم در مورد اقتصاد ترکیه زیاد حرف بزنم چون بحث طولانی می شود. ببینید ما الان منابع طبیعی نداریم. 80 سال پیش هم یک سوزن نمی توانستیم تولید کنیم. در این مدت توانستیم ترکیه را به جایی برسانیم که جزء 20 اقتصاد برتر دنیا باشد. امروز ترکیه در همین بانک های اروپایی ششمین بازار بزرگ اقتصادی است. شما هم اگر به داده های صندوق بین المللی پول یا دیگر سازمان های اقتصادی جهانی نگاه کنید خواهید دید ترکیه در میان کشورهایی قرار گرفته که اقتصادش در حال توسعه است. از سوی دیگر همه شاهد هستیم در خود اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی در حال از بین رفتن (از بحران اقتصادی) هستند. ولی ترکیه در حال توسعه است. ما چگونه به این سطح رسیدیم! با زحمات شخصی خودمان؛ کسی به ما پول نداد. کسی دست ما را نگرفت. ما خودمان تلاش کردیم و به این سطح رسیدیم. بنابراین به لحاظ اقتصادی هم نگاه کنیم، ترکیه به هیچ کشوری نیاز ندارد. ببینید شما به عنوان یک ایرانی با آن تمدن بسیار غنی و دیرینه شرایط ما را بهتر از هرکس دیگری درک می کنید. شما بهتر درک می کنید که ما چه روندی را طی کردیم تا به اینجا رسیدیم.
از طرفی ترکیه برای ادامه این روند باید با بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای ارتباط برقرار کند تا به خواسته هایش برسد. اگر ترکیه با اتحادیه اروپا رابطه داشته باشد این رابطه صرفاً به روابط اقتصادی محدود نیست؛ این روابط، روابط فرهنگی است، انسانی است، جوانب گوناگونی دارد. ما یک مجموعه ای از ارزش ها را در مواجهه با کشورهای اتحادیه اروپا به دست می آوریم. همانطور که می دانید اتباع ترک در بسیاری از کشورهای اروپایی حضور دارند و آنجا زندگی می کنند. بنابراین اینکه فرمودید به اعتقاد برخی ترکیه بازیچه اروپایی ها شده و مثلا با این اقدامات به اروپا فلان پیام را می دهد واقع بینانه نیست. ببینید درست است که بین اتحادیه اروپا و ترکیه مذاکراتی برای عضویت به اتحادیه اروپا وجود دارد اما در نهایت کسی که تصمیم می گیرد به عضویت این اتحادیه دربیاید یا در نیاید ما هستیم نه اروپایی ها. مردم ترکیه باید جواب بدهند، تصمیم را مردم ما می گیرند. امروز در اتحادیه اروپا 27 کشور عضو هستند. هر یک از این 27 کشور مرزهای جغرافیایی برای خود دارند ولی وقتی می گوییم اروپا، دیگر این مرزها هم از بین می روند. در این بین می بینیم که چیزی فراتر از مرز متولد شده است.
خاورمیانه هم همین طور است. وقتی از خاورمیانه صحبت می کنیم می بینیم این منطقه از چندین کشور تشکیل شده ولی یک چیزی فراتر از آن هم وجود دارد که ما خودمان را عضو آن مجموعه می دانیم. بنابراین ما به عنوان یک ترکیه ای یا ایرانی، یک مسئولیت تاریخی داریم و همیشه در خصوص منطقه خودمان باید مذاکره کنیم. باید در حال مذاکره تصمیماتمان را اتخاذ کنیم. اگر کشورهای خاورمیانه بیایند و مرزهای جغرافیایی را مهم تر از مرزهایی که گفتم قرار بدهند، مشکلات هجوم خواهند آورد. ما شانسی نداریم به جز این که نقاط مشترک را پیدا کنیم. به کشورهای آفریقایی نگاه کنید. تمام مراکز تجاری این کشورها و خاورمیانه را روی هم بگذاریم، ارزش آن به اندازه یک صدم تجارت خارجی اروپا هم نمی شود.
این برای ما خیلی بد است. متأسفانه در حوزه های دیگر هم همین طور است. اینجا راه منطقی چیست؟ کشورها بیایند نقاط مشترک را پیدا بکنند تا رشد کنند یا اینکه برای خود چالش هایی ایجاد می کنند. ببینید ما هر وقت از خاورمیانه حرف می زنیم، سریعاً از مقاومت و دفاع و این چیزها صحبت می کنیم. به نظر من این نشانه ضعف ماست. ببینید کشورهای منطقه همیشه یا در حال دفاع هستند یا مقاومت و از خود حفاظت کردن.
* آیا جایی که ظلم باشد، مقاومت نباید باشد؟ چند دقیقه پیش از مبارزه با ظلم صحبت کردید و گفتید در حال مبارزه با ظلم هستید.
** ببینید تمدن ما بر دفاع متکی نیست. دیگران بروند از خود دفاع کنند. ما نباید از خودمان دفاع کنیم. ما باید آن کنشی که در تمدنمان وجود دارد را عرضه کنیم نه اینکه آن را از دیگران بگیریم. چون تمام اصولی که ما و کشورهای خارومیانه، از آن دفاع می کنیم ارزش های انسانی است. آیا این اصول و قواعدی که مثلا برای کشورهای خاورمیانه لازم است برای کشورهای آفریقایی نیاز نیست. مردم اروپا هم نیاز به اصول دارند. ببینید اصول ما اکنون احزاب ناسیونالیستی، احزاب نژادپرستی روز به روز بیشتر می شوند. آنها هم نیاز به الفت و نزدیکی انسانی دارند که از اصول و پرستیژهای ما باید نشأت بگیرد. حرف ما این است اگر ما در آن چارچوب و نقطه مشترکمان جمع نشویم و دست به دست هم ندهیم، 500سال دیگر هم باید به جان هم بیفتیم.
* اینجا یک زخم چرکینی به نام اسرائیل وجود دارد که سال هاست با ظلم، فلسطینی ها را از سرزمینشان بیرون انداخته تا یک دولت نامشروع تشکیل شود؛ دولتی که مبنای آن نژادپرستی است. تا زمانی که این مسئله در خاورمیانه حل نشود، تمامی مناسبات خاورمیانه حول و حوش مسئله اسرائیل و فلسطین خواهد چرخید. تحولات منطقه خارومیانه به شدت متأثر از مسئله اعراب با اسرائیل است. مگر غیر این است؟
** البته این موضوع ریشه های تاریخی دارد و چیز دیگری است. این موضوع را هم من، هم شما می دانیم. ما می دانیم که جلوگیری از تشکیل یک کشور مستقل مثل فلسطین مشکلاتی ایجاد کرده است. موضوع پیچیده ای است. خیلی پیچیده. متأسفانه ضعف کشورهای منطقه هم بر پیچیدگی این مسئله افزوده است. ما فلسطینی ها را برادران خودمان می دانیم. همیشه فلسطین برایمان یک ویژگی خاصی داشته است. آن منطقه هم یک منطقه ویژه ای است برای ما مسلمانان. امیدوارم روزی برسد که ما شاهد یک کشور مستقل و آزاد فلسطینی باشیم.
* ما اکنون با سه مدل اسلام د رمنطقه مواجهیم، مدل اسلام طالبانی، مدل اسلام انقلابی حاکم در جمهوری اسلامی ایران، و اسلام مدل ترکیه؛ کارشناسان معتقدند که غرب به ویژه آمریکا از مدل اسلام ترکیه در منطقه خاورمیانه حمایت می کند. به نظر شما چرا غرب از مدل اسلام ترکیه در منطقه حمایت می کند؟
** ببینید این تحلیل، تحلیل خودتان نیست، اینها را از بیرون گرفته اید. این کارشناسان چه کسانی هستند. من هرگز وارد کردن نظرات این کارشناسان به مشکلات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی کشورهای خودمان را درست نمی بینم. آنها از دیدگاه و نظرات خودشان حرف می زنند. من بر این باورم که تمام مردم و کشورهای منطقه برای خودشان بهترین میزان و بهترین سیستم را انتخاب می کنند و در انتخاب خودشان آزادند. ما می دانیم که مردم باطل یا ناحق را انتخاب نمی کنند. حق برابری این است که با توجه به تاریخ مشترکمان و زندگی گذشته مان به یکدیگر احترام بگذاریم.
* من هنوز پاسخی برای سؤالم دریافت نکرده ام. شاخص های مدل اسلامی ترکیه چیست؟ بالاخره حزب آقای اردوغان یک حزب اسلام گرا است یا نیست؟
** ببینید ما ملتی هستیم که در یک ساختار دموکراتیک زندگی می کنیم. احزاب مختلفی در این ساختار اجتماعی سیاسی جای گرفته اند و در واقع 48تا 50درصد مردم ما آمدند و حزبی را انتخاب کردند و سرکار آوردند و این مدلی است که برای خودمان انتخاب کردیم.
* نظر جنابعالی در مورد بیداری اسلامی در خاورمیانه چیست و آینده این تحولات را در این منطقه چگونه ارزیابی می کنید؟
** البته به طور کلی در صحبت هایمان اشاره ای به این موضوعات کردم. حالا مسائل دیگری هم هست که نمی خواهم زیاد تکرار شود. در خصوص آینده همین را بگویم که باید آینده منطقه را خودمان بسازیم. اگر بخواهیم همه چیز را با هم قاطی کنیم، مرتکب مسائل جبریه و برخی اعتقادات خاص خواهیم شد. فقط این را از یاد نبریم که هر کس لایق هر سیستمی است با همان سیستم اداره خواهد شد. این که ما چه چیزی را ترجیح می دهیم به خودمان بستگی دارد. اینکه همیشه تنش داشته باشیم یا به فکر دفاع از خودمان باشیم یا در حال دعوا باشیم خوب است یا اینکه مثلا سیستم یک طرح زندگی مسالمت آمیز را انتخاب کنیم. من معتقدم که مردم، با آن استد لال ها و اعتقاداتی که دارند به آن موفقیت دست پیدا می کنند.