ردپای تنش‌های سوریه در شمال لبنان

گروه بین‌الملل- لبنان همسایه غربی سوریه از دیرباز میعادگاه بحران های فرقه ای و سیاسی بوده است. با این حال در یک دهه اخیر با کاهش فشارهای بین المللی بر لبنان و توجه به قومیت ها و سهم دهی به آنها در قانون اساسی بسترهای بازگشت آرامش به لبنان می رفت تا گسترده تر از همیشه شود. اما موج انقلاب ها و تحولات دو ساله اخیر خاورمیانه با ظاهری دیگر در سوریه نمود پیدا کرد، بحرانی که به درازا کشیده و راهکارهای سیاسی جامعه جهانی را به بن بست رسانده است. با طولانی شدن ناآرامی های سوریه بحران از مرزها عبور کرده و به برخی کشورهای همجوار سوریه از جمله لبنان کشیده شد. مسائل سوریه و لبنان همواره ارتباطی تنگاتنگ با هم داشته و به دلیل ارتباطات سیاسی و اقتصادی، سرنوشت این دو کشور به هم هم گره خورده است.
با این وجود دو دستگی سیاسی در لبنان بیش از هر زمان دیگر اوضاع این کشور را با چالش جدی مواجه کرده و زمینه های ورود بحران سوریه به این کشور و همچنین بازگشت جنگ های داخلی 15 ساله لبنان را فراهم کرده است. از زمان تشکیل دو حزب چهارده مارس و 8 مارس در لبنان عمده اختلاف این دو گروه درباره سوریه بوده است. جریان چهادره مارس که یگ گروه سنی به رهبری سعد حریری است، از دیرباز از مخالفان دولت اسد بوده است و در مقابل 8 مارس از حامیان دولت کنونی سوریه. در کنار دو دستگی سیاسی در لبنان موقعیت ژئوپلیتیکی و مذهبی مرز این کشور با سوریه (که شهر طرابلس است) نیز عامل دیگری در پررنگ شدن سرایت بحران به لبنان بوده است. طرابلس یکی از شهرهای سنی نشین لبنان است که با نفوذ جریان حریری ها این روزها به پایگاه اصلی و محل تغذیه تسلیحاتی و لجستیکی مخالفان اسد تبدیل شده است. در ماه های اخیر شمال لبنان در منطقه طرابلس به طور کامل از سیطره دولت مرکزی لبنان خارج شده و ارتش لبنان در این منطقه کارآیی ندارد.
می توان گفت که منطقه شمال لبنان به یک سر پل برای مخالفین نظام سوریه تبدیل شده است و مخالفان این منطقه را یک مامن و پایگاه امن برای خود تلقی می کنند. امری که اعتراض های پی درپی دولت سوریه را به دنبال داشته است اما دولت لبنان نه اراده برخورد با این روند را دارد و نه قدرت آن را و این امر آینده پیش روی لبنان را تیره کرده است. یکه تازی سنی ها در مناطق شمالی لبنان به درگیری های گسترده مخالفان و موافقان اسد منتج شده است. درگیری هایی که تاکنون بیش از 100 کشته و زخمی بر جای گذاشته است. در همین حال آمار تلفات درگیری های عصر جمعه طرابلس به سه کشته و 12 زخمی افزایش یافت. بنا به گفته منابع امنیتی لبنان، طی درگیری های مخالفان و موافقان دولت سوریه که با استفاده از اسلحه های سبک، تیربار و موشک اندازهای مختلف انجام شد سه تن کشته و 12 تن از جمله چند خبرنگار زخمی شدند. ارتش و نیروهای نظامی لبنان نیز با استقرار در محل درگیری ها سعی در آرام کردن تنش های موجود میان گروه های درگیر در طرابلس داشتند که پس از چند ساعت درگیری موفق به آرام کردن اوضاع شدند.
منابع پزشکی لبنان نیز از انتقال نزدیک به 20 زخمی از جمله یک روزنامه نگار کانادایی و یک خبرنگار لبنانی به بیمارستان های لبنان خبر دادند. از سوی دیگر، کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل در ژنو اعلام کرد که دفتر خود را در طرابلس به دلایل امنیتی موقتا بسته است. کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل در بیانیه ای اعلام کرد که اوضاع امنیتی نامساعد لبنان طی چند روز گذشته تا حد زیادی مانع از عملکرد گروه های وابسته به این کمیساریا برای کمک به آوارگان سوری شده است. کمیساریا در ادامه آورد: تعداد کارمندان دفتر بسیار کاهش یافته است و این درگیری ها در طرابلس تاثیر زیادی بر روند ثبت نام آوارگان سوری گذاشته است اما ما تمام تدابیر امنیتی را برای حمایت از آوارگان سوری چه در زمان ثبت نام آنها و چه در زمینه توزیع کمک ها اتخاذ کرده ایم. کمیساریا به این مسئله اشاره کرد که نسبت به افزایش تعداد آوارگان سوری در مدارس بسیار نگران است، چرا که این سازمان درصدد است تا پیش از زمان آغاز فصل تحصیلی پناهگاه دیگری برای آنها انتخاب کند.
واکنش‌ها به بحران لبنان
درگیری های داخلی لبنان موجب نگرانی و واکنش جامعه جهانی شده است. در همین حال روسیه نسبت به ادامه درگیری ها در لبنان ابراز نگرانی کرد. به گزارش النشره، وزارت خارجه روسیه در بیانیه ای اعلام کرد: مسکو نسبت به افزایش خشونت ها و درگیری ها در طرابلس بسیار نگران است و از تمام گروه های درگیر می خواهد تا از اقدامات نظامی دست بردارند و به آتش بسی که با حمایت نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان حاصل شده، احترام بگذارند. در این بیانیه آمده است که مسکو بر حمایت همیشگی خود از حاکمیت لبنان و تمامیت ارضی و استقلال آن و مخالفت با مداخله بیگانگان در امور این کشور تاکید می کند.
وزارت خارجه روسیه اعلام کرد: مهم این است که تمام اختلافات از طریق گفت وگوی ملی و با رعایت منافع تمام گروه های دینی و سیاسی در کشور حل و فصل شود و این تنها راه برای تحقق ثبات، توسعه اقتصادی، اجتماعی و دموکراسی در لبنان است. سفیر انگلیس در لبنان نیز در دیدار با نجیب میقاتی آنچه را که «انتقال ناآرامی از سوریه به لبنان» خواند، غیرقابل قبول دانست و گفت: جامعه جهانی از وجود اخبار و نشانه های مبنی بر دخالت خارجی در لبنان نگران است.
وی تاکید کرد که انگلیس از ارتش لبنان برای انجام وظایف خود در برقراری امنیت در کشور حمایت می کند و هم اکنون نیز مقامات انگلیس در حال بررسی چگونگی کمک به ارتش لبنان در حمایت از مردم این کشور هستند. از سوی دیگر، رسانه ها اعلام کردند که افراد ناشناس 11 چادر را که آوارگان سوری در منطقه تل حمیری در نزدیک شهرک العبودیه در عکا در شمال لبنان اقامت داشتند، آتش زدند. همزمان با کشیده شدن بحران سوریه به لبنان و پیچیده تر شدن بحران در منطقه، فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب ضمن ابراز نگرانی از موفقیتش در ماموریت حل بحران سوریه تاکید کرد منافع مردم سوریه را در اولویت اقدامات خود قرار خواهد داد.
به گزارش الجزیره، اخضر الابراهیمی، فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب به سوریه در گفت وگو با بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نسبت به موفقیتش در ماموریت خود در سوریه ابراز نگرانی کرد. وی خطاب به بان کی مون گفت: زمانی که با من تماس گرفتی و این ماموریت را به من ابلاغ کردی اعلام کردم که این مسئله برای من باعث افتخار است اما نسبت به آن احساس مسئولیت و ترس می کنم و هنوز هم این احساس را دارم.
الابراهیمی همچنین تاکید کرد: در انجام ماموریت خود خواسته ها و منافع ملت سوریه را به عنوان حاکمان اول سوریه مد نظر قرار خواهم داد چرا که منافع مردم در راس منافع و خواسته های دیگر قرار دارد. الابراهیمی همچنین با اشاره به انتقاد مخالفان سوریه از مخالفت وی با برکناری بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تاکید کرد: تمام تلاش خود را برای حل بحران سوریه و تامین منافع مردم و خواسته های شما به کار خواهد بست و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نخواهم کرد. الابراهیمی پیشتر اعلام کرده بود که نسبت به موفقیتش در ماموریت خود مطمئن نبوده و از نظام سوریه و جامعه جهانی می خواهد که وی را حمایت و کمک کنند.
فیصل المقداد، معاون وزیر امور خارجه سوریه نیز اعلام کرده بود که کشورش همه تلاش خود را برای همکاری با الابراهیمی به کار خواهد بست. وی همچنین پیش بینی کرده بود که الابراهیمی بتواند در نخستین فرصت زمینه برگزاری کنفرانس ملی را در سوریه فراهم کند. دیدار الابراهیمی با بان کی مون که در مقر سازمان ملل در نیویورک و با حضور بسیاری از مسئولان و سفیران سازمان های بین المللی برگزار شد، نخستین دیدار الابراهیمی با دبیرکل سازمان ملل پس از گذشته چندین روز از جانشینی وی در سمت کوفی عنان، فرستاده مستعفی سازمان ملل در سوریه است.
در این دیدار همچنین بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نیز به نوبه خود خطاب به الابراهیمی اعلام کرد: ماموریت تو برای ما ماموریتی بسیار با ارزش و با اهمیت است. تو از احترام فراوان و حمایت کامل جامعه جهانی برخوردار خواهی بود و در نهایت چیزی که مهم است این است که ماموریت تو از سوی شورای امنیت و سازمان ملل به شکل همه جانبه حمایت می شود.