تاریخ انتشار : ۰۸ اسفند ۱۳۹۱ - ۰۹:۱۹  ، 
کد خبر : ۲۵۱۹۴۲
کشورهای مستقل و لزوم اتحاد فرهنگی در برابر غرب

هالیوود علیه جنبش عدم تعهد


آرش فهیم
اجلاس کشورهای عضو جنبش عدم تعهد درحالی به میزبانی تهران برگزار می شود که محورهای این اجلاس به حوزه های سیاسی، اقتصادی، بین المللی محدود شده و مسائل فرهنگی کشور در آن مورد بحث قرار گرفته است. این درحالی است که اصلی ترین دشمن کشورهای حاضر در اجلاس مذکور، نظام سرمایه داری حاکم بر جهان است و این نظام امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی حفظ و توسعه قوا و قلمروی خود با استفاده از ابزارها و روش های فرهنگی است. بهترین مصداق و تجلی بهره بری از مکانیسم های فرهنگی از سوی امپریالیسم سرمایه داری، فیلم های هالیوودی هستند.
برخلاف گفتمان غالب بر مجامع روشنفکری و نقد فیلم در ایران که نوع مواجهه با سینمای غرب را در چارچوب هنر برای هنر و تحلیل ساختاری و به اصطلاح «نقد فرم» محدود می دانند، سینمای امروز جهان و به ویژه هالیوود «وضعیتی» به شدت ایدئولوژیک دارد. در واقع، فیلم های هالیوودی از اهرم های تبلیغاتی حکومت آمریکا محسوب می شوند که اهداف سیاسی و اقتصادی کاخ سفید را در داخل و خارج از ایالات متحده پشتیبانی می‌کنند.
این موضوعی است که خود نظریه پردازها و منتقدان آمریکایی نیز به آن اذعان دارند. از جمله نوام چامسکی که رسانه های کشورش ـ که «هالیوود» از مهم ترین آنهاست را ـ ابزار سرکوب مردم و سایر ملل می داند. یا ریک آلتمن، استاد دانشگاه پرینستن آمریکا که فیلم های هالیوودی را عامل اصلی ترویج فرهنگ آمریکا در دنیا معرفی می‌کند.
اما شیوه ترویج ایدئولوژی در هالیوود با آنچه در سینمای کشورهای بلوک شرق و شوروی سابق در دوران جنگ سرد رواج داشت، تفاوتی اساسی دارد. فیلم های ایدئولوژیک حکومت های کمونیستی، رویکردی تبلیغاتی و پروپاگاندا داشتند. به همین دلیل بسیاری از این گونه فیلم ها، کارکردی متفاوت می یافتند و نه تنها مخاطب خود را به آرمان های چپ گرایانه علاقه مند نمی کردند که گاهی تأثیری معکوس گذاشته و تماشاگر خود را نسبت به ایدئولوژی مارکسیستی و جامعه سوسیالیستی منزجر می کردند. سبک و سیاق هالیوود، کاملا برعکس است؛ اتفاقا بسیاری از فیلم های آمریکایی که ظاهری غیرسیاسی و یا اعتراضی و انتقادی دارند، نسبت به فیلم های سیاسی نافذتر هستند.
اما در این میان، فیلم های تجاری و سرگرم کننده که هرساله به طور انبوه و متعدد تولید شده و در کشورهای مختلف جهان تکثیر می شوند، بیشترین نقش را در تبلیغ اهداف حکومت آمریکا دارند. فیلم هایی که در قالبی جذاب و پرزرق و برق به مثابه کلاس آموزش زندگی مصرفی عمل می کنند. یکی از شاخصه های اصلی ایدئولوژی سرمایه داری، فرهنگ به بیان بهتر، مرام مصرف گرایی است. مصرف گرایی، رگ حیات سرمایه داری (کاپیتالیسم) است. چون شاکله اصلی نظام سرمایه محور جهان را شرکت های چندملیتی و کمپانی های بزرگ اقتصادی و وتجاری تشکیل می دهند. این مجموعه های سوداگر و پول پرست، برای بازاریابی و سود بیشتر، متکی به مصرف روزافزون توده ها و ملت ها در نقاط مختلف جهان هستند.
نکته مهم این است که اکثر کمپانی های تولید فیلم در هالیوود، از شعبه ها و شرکای تجاری شرکت های بزرگ اقتصادی به حساب می آیند. به طوری که «برنا کولمن» از کارشناسان مطالعات رسانه ای در آمریکا طی مقاله ای با عنوان «مالک واقعی رسانه ها کیست؟» اذعان کرده بود که تمامی رسانه ها، روزنامه ها و نشریات، شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای، کمپانی های تولید فیلم و موسیقی و بازی های رایانه ای در آمریکا تحت سیطره 6 شرکت به نام های «سونی»، «نیوز کورپ»، «وایاکام»، «وایوند یونیورسال»، «تایم وارنر» و «والت دیسنی» هستند.
این نویسنده همچنین در مقاله خود نوشته بود که درآمریکا این صاحبان منافع (سرمایه داران) هستند که به طور مستقیم بر رسانه ها تاثیر می‌گذارند.
اما فیلم های هالیوودی از طرق و مسیرهای مختلفی، فرهنگ مصرف گرایی را رواج می دهند. عمده ترین شیوه این فیلم ها، تخریب فرهنگ و شیوه های زیستی سنتی و بومی در جوامع و تزریق سبک زندگی غربی در بطن و لایه های اجتماعی کشورهای گوناگون است. البته این کار به شیوه ای غیرمستقیم و در قالب درام، فضاسازی و شخصیت پردازی صورت می گیرد. سبک زندگی، مهمترین پایه و نمایه اصلی فرهنگ و هویت در ملت ها و اقوام است. در واقع، سبک زندگی مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها را تشکیل می دهد. نوع تغذیه، آرایش، پوشش، نحوه بهره گیری از هنر و رسانه ها، روابط اجتماعی و خانوادگی، دکوراسیون منزل، لحن سخن گفتن و... از جمله نمودهای عینی و ساده سبک زندگی است.
اهمیت موضوع سبک زندگی به این برمی گردد که طی سال های اخیر، محور اصلی آنچه «جنگ نرم» غرب علیه ایران خوانده می شود، تغییر شیوه زندگی مردم کشورمان بوده است. یکی از اولین نظریه پردازهایی که این موضوع را مطرح کرد، فرانسیس فوکویاما بود. او برای ویران ساختن نظام انقلابی و تازه تاسیس ایران و تحمیل مجدد سلطه غرب بر مردم کشورمان، نظریه «میکروپولتیک سلائق و میکروفیزیک قدرت» را مطرح کرد.
بنابراین نظریه، برای شکست دادن مردم ایران در برابر زورگویی های غرب، به جای نبرد نظامی، باید سلایق و تمایلات شهروندان ایرانی تغییر کند. بر این اساس، فعالیت های فرهنگی، تبلیغاتی و رسانه ای غرب و برخی افراد و جریان های داخل کشور بر مدار جایگزین کردن تمایلاتی چون مصرف گرایی، اباحه گری، رفاه طلبی و پیروی از غرایز به جای آرمان هایی چون از خودگذشتگی، شهادت طلبی، جوانمردی و پیروی از ارزش های دینی پی گیری شده است. بر پایه این نظریه، در صورت این جابه جایی، ملت ایران بدون شلیک حتی یک گلوله در مقابل غرب شکست خورده و سلطه آن ها را می‌پذیرد.
این جریان، از سوی اکثر فیلم های سرگرم کننده سینمای آمریکا درحال انجام است. حتی خیلی از فیلم هایی که در کشورها با مجوز قانونی هم منتشر شده اند، مبلغ سبک زندگی غربی و مصرف گرایانه هستند. فیلم هایی چون «پنگوئن های آقای پایپر»، «مأموریت غیرممکن»، سریال «گمشدگان» (لاست) و... نمونه های اخیر این گونه آثار هستند. بسیاری از فیلم های آمریکایی که در تلویزیون پخش می شوند به همین وضعیت دچار هستند. «مرد عنکبوتی» گویاترین مثال در این زمینه است.
دسته دیگر از فیلم هایی که کارکرد پررنگی در ترویج مصرف گرایی و ایدئولوژی سرمایه داری دارند، فیلم های جادو محور هستند. فیلم هایی چون «هری پاتر»، «ارباب حلقه ها» و... که هدفشان تخریب معنویت و دینداری، از طریق تلقین خرافات و موهومات است. تزریق افسردگی و پوچی در زندگی نیز، از دیگر شاخص هایی است که توسط بسیاری از فیلم های هالیوودی صورت می گیرد. فیلم هایی چون «قوی سیاه»، «زندگی غم انگیز» و... دارای چنین رویکردی هستند. مسئله مهم این است که انسان ها هرچه بیشتر دچار افسردگی و پوچی می شوند، گرایش بیشتری نیز به مصرف پیدا می کنند. به طور مشخص، مصرف مواد آرایشی، فست فودها، مواد مخدر و مشروبات الکلی که از سوی شرکت های تجاری آمریکا و هم پیمانانش تولید می شوند، با بالا رفتن میزان ناراحتی های روانی، افزایش می‌یابد.
ستاره سالاری از دیگر مکانیسم های تحکیم و گسترش ایدئولوژی کاپیتالیسم در جهان است. ستاره های هالیوودی، الگوهایی برای سبک زندگی مصرفگرا و سفیران و نمایندگانی برای انتشار فرهنگ غربی هستند.
یکی دیگر از مکانیسم های ترویج مصرف گرایی در جهان، جشنواره های سینمایی غربی هستند. مراسم اسکار و جشنواره هایی چون کن، میدانی برای نمایش انواع جدید مد لباس و آرایش و جواهرات گران قیمت و تولید شده از سوی همان کمپانی های بزرگ اقتصادی است.
به این ترتیب، هالیوود و به طور کلی محصولات و برنامه های رسانه های غربی، تنها به حوزه فرهنگ محدود نمی شوند، بلکه در عین حال، مقوله هایی سیاسی، اقتصادی و امنیتی هم هستند. فیلم های آمریکایی، مانند بسیاری دیگر از رسانه های غربی، تهدیدی علیه استقلال و امنیت کشورهای مستقل جهان محسوب می شوند. به همین دلیل کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، برای عمل به تعهدات خود در قبال ملت های خویش مجبور هستند در این حوزه نیز مقاومت کنند.
اجلاس درحال برگزاری، محل خوبی است برای همکاری و اتحاد اعضای این جنبش بین المللی تا برای ایجاد کارزارهای مقاومتی در برابر هالیوود و مقابله به مثل فرهنگی و رسانه ای در برابر دولت های غربی، برنامه ریزی و سیاستگذاری شود.

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات