دو نیمه از یک زندگی

طاهره ریاحی ـ گروه اجتماعی

شاید بتوان سال 84 را در تاریخ سیاسی ایران نقطه آغازین تغییرات و صف‌آرایی‌ها سیاسیون دانست در این سال همزمان با ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد که تا چند سال قبل فردی ناشناخته بود موسوی‌خویینی‌ها از معتمدان و نزدیکان امام خمینی با استعفای مهدی کروبی به عنوان دبیر مجمع روحانیون مبارز به فعالیت مشغول شد هرچند که در سال‌های پس از رحلت امام آن طور که پیش از آن فعال بود در عرصه سیاسی دیده نمی‌شد، اما انتخاب او به عنوان دبیر مجمع روحانیون مبارز توانست او را از دوره سکوت پس از توقیف روزنامه سلام به جامعه یادآوری کند. خویینی‌ها در سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی از معتمدان امام(ره) بود خویینی‌ها در جریان تسخیر لانه جاسوسی واسطه دانشجویان پیرو خط امام که به سفارت آمریکا حمله کردند، با امام خمینی(ره) بود و پس از آن نیز عهده‌دار مسئولیت‌هایی در دستگاه قضائی جمهوری اسلامی بوده است. محمد موسوی‌خویینی‌ها در ابتدای انقلاب عضو مجلس پیش‌نویس قانون اساسی بود. همچنین در سال 59 به مدت یک سال رئیس سازمان صدا و سیما بود. سپس به عنوان نماینده مردم تهران در دوره اول مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. او در دهه 60 چندین سال عهده‌دار دادستانی کل کشور بود. در سال 68 و پس از رحلت امام خمینی(ره) از اعضای مجلس خبرگان رهبری بود اما پس از رحلت امام فعالیتش کمتر شد.

در سال 1369 در حالی که نماینده دوره اول مجلس خبرگان رهبری بود. به همراه تعداد زیادی از دیگر اعضای مجمع روحانیون مبارز برای نمایندگی در دوره دوم مجلس خبرگان رهبری رد صلاحیتش گرچه یک سال بعد برای شرکت در انتخابات مجلس چهارم تأیید صلاحیت شد، اما در اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده از کاندیداتوری انصراف داد و به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و مرکز تحقیقات استراتژیک در مجمع را راه‌اندازی کرد. پس از آن به فعالیت مطبوعاتی پرداخت و مدیریت روزنامه «سلام» را به عهده گرفت و کم کم از عرصه قدرت کنار رفت هرچند می‌توان گفت روزنامه سلام و خط فکری که دنبال می‌کرد، آنقدر حائز اهمیت بود که برخی معتقدند نقش مهمی در به قدرت رساندن حجت‌الاسلام‌والمسلمین خاتمی به ریاست جمهوری ایران داشته است. روزنامه سلام در سال 1378 توقیف شد و خویینی‌ها در دادگاه ویژه روحانیت به جرم انتشار اسناد محرمانه کشور به محاکمه شد. اعتراض دانشجویان به توقیف روزنامه سلام و حمله به کوی دانشگاه تهران از حوادثی بود که منجر به سکوت دوباره، اما کوتاه‌مدت خویینی‌ها شد در نهایت با کناره‌گیری کروبی به عنوان دبیر مجمع روحانیون مبارز مشغول به کار شد.

خویینی‌ها در سال‌های بین 84 تا 88 نقش پررنگی در عرصه سیاسی کشور نداشت، اما در برگزاری انتخابات 88 شد حامی کاندیداهای جناح چپ بود و برخی هم او را به طراحی و مدیریت حوادث پس از انتخابات متهم می‌کنند. اظهارنظرهایش پس از انتخابات با واکنش منفی سردار جعفری در سپاه و حمیدرضا ترقی از اعضای حزب موتلفه اسلامی روبه‌رو شد و چندی بعد رضا گلپور با انتشار کتابی تحت عنوان «شنود اشباح» او را به دست داشتن با شوروی متهم کرد. خویینی‌ها در واکنش به انتشار این کتاب گفت: «در سال‌های اخیر کتابی به نام «شنود اشباح» منتشر شد که در ارتباط با من یادداشت‌هایی را از مجلات خارجی جمع‌آوری کرده بود و مرا این طور معرفی کرد که یک عنصر وابسته به شوروی هستم، تحصیلاتم نیز در دانشگه پاتریس لومومبا در مسکو بوده است. این کتاب این طور می‌خواهد القا کند که چون من از نزدیکان امام راحل(ره) بودم، خواسته‌های شوروی را به امام(ره) القا می‌کردم، بنابراین آن حرت‌های تند ضد آمریکایی امام(ره) القائات و زمینه‌سازی‌های شوروی بوده است که مهم‌ترین عنصرش من بودم. البته من در مقام تخطئه این نگاه و این کتاب نیستم. هر کسی آزاد است هر طور که می‌خواهد فکر کند.

این نگاه و این طرز تفکر آن زمان نمی‌توانست باور کند که یک حرکت ضد آمریکایی کاملا مستقل خودجوش صورت گرفته که بی‌ارتباط با شوروی است. حتی به خاطر دارم اولین سالی که بنده به عنوان امیر الحاج به مکه مشرف شدم، در تمام نشریات عربستان این مطالب را چاپ کردند که بگویند این کسی که آمده،‌ مارکسیست است و وابسته به شوروی است و اصلا بزرگ‌شده مسکو است.» او که در طول سه سال گذشته به اظهارنظرهایی پراکنده در مورد وضعیت سیاسی کشور پرداخته است، دیروز در دیدار دانشجویان گفت: تنها راه برون‌رفت از وضعیت فعلی برگزاری یک انتخابات آزاد و شفاف است، به گونه‌ای که همه شرکت‌کنندگان در انتخابات، نتایج آن را قبول کنند. یعنی نظارت کافی بر آن وجود داشته و شفاف و قانونی و به دور از تخلف و دخالت نهادهای غیر مرتبط باشد. به این ترتیب است که مخاطرات بین‌المللی نیز رفع خواهد شد و غربی‌ها متوجه خواهند بود که با یک ملت متحد و همبسته روبرو هستند.

هنگامی که ملت به طور واقعی با حکومت همراه شود، دشمنان نمی‌توانند به کشور فشار وارد کنند. اگر انتخابات آزاد در کار باشد می‌توان به آن فکر کرد و همه اقشار و گرایشات می‌توانند مشارکت کنند و باید همه شخصیت‌ها در صحنه انتخابات حاضر شوند. خویینی‌ها باز هم همچون هم‌طیفانش در مورد انتخابتی آزاد سخن می‌گوید در حالی که جناح مقابلش او را به فتنه‌گری محکوم می‌کنند و پاسخی از سوی حاکمیت برای حضور در انتخابات دریافت نکرده‌اند، هرچند واکنش‌های بسیاری از سوی طیف مقابل دریافت کرده است. خویینی‌ها بی‌شک از معتمدان امام خمینی(ره) بوده و در تعیین صلاحیت‌های سال‌های نخست انقلاب نقش مهمی به عهده داشته است او بارها اعلام کرده آرمان‌ها و مطالبات اوایل انقلاب را ارج می‌دهد و بر آنها ایمان دارد. باید دید این اظهارنظرهای پراکنده امکان حضور طیف منسوبش در انتخابات را می‌دهد یا خیر. آنچه مسلم است زندگی سیاسی موسوی خویینی‌ها در انقلاب اسلامی دو نیمه دارد. نیمه فعال در دوران امام خمینی و نیمه سکون و آرامش در دوره پس از رحلت امام(ره)