اصلاحطلبان راضی و اصولگرایان موافق
پس از انتشار خبر گفتوگوی تلفنی میان اوباما و روحانی قاطبه اصلاحطلبان پس از سکوتی کوتاه که ناشی از شوک آن اتفاق بزرگ بود به تائید و تکریم مواضع روحانی در سفر خارجیاش پرداخته و ضمن آنکه رویکرد سیاست خارجی روحانی را در موضع هستهای و در قبال مذاکره با آمریکا ستودند، برقراری اولین تماس میان دو رئیسجمهور را یک حرکت معقولانه و شجاعانه و همخوان با سیاستهای اصولی نظام در تنشزدایی با جهان ارزیابی کردند. پس از آنان اصولگرایان میانهرو نیز از زمره طیفهای سیاسی بودند که به تائید تمامی اقدامات روحانی پرداختند.
از میان آنان علی مطهری بهعنوان چهره شاخص این نحله سیاسی واکنشی قابل توجه داشته و عنوان کرد: اصل صحبت و مذاکره هیچ قبحی ندارد. وی در انتقاد از مخالفتها با گفتوگوی تلفنی میان دو رئیسجمهور گفت: پیامبر(ص) هم با ابوسفیان پیش از فتح مکه صحبت و مذاکره داشت، اینگونه انتقادها و رفتارها یک نوع عوامفریبی است. وی ضمن آنکه مخالفتها را ناشی از ظاهرزدگی و عدم توجه به ریشه و هسته موضوع میداند و تاکید دارد که مهم اصل و محتوای مذاکراه است و نه آنکه چه کسی اول تماس گرفته، در ادامه عنوان میکند: اشکالی ندارد در جایی که دشمن خودش انعطاف به خرج میدهد ما هم انعطاف به خرج دهیم تا بتوانیم به آرمانهای انقلاب دست یابیم.
نماینده مردم تهران با انتقاد از کسانی که تصور میکنند اگر مذاکرهای صورت بگیرد انقلاب به نقطه پایان خودش رسیده، تاکید میکند: از ابتدا قرار بر قطع رابطه با آمریکا نبود و آمریکاییها خودشان این ارتباط را قطع کردند. وی درخصوص اینکه چرا به این دولت اجازه چنین مذاکرات مهم و کمسابقهای داده شده، تصریح میدارد: دولت قبل خود تمایل به این اقدام داشت و آن را هم عنوان کرد اما بهدلیل اینکه اعتماد کافی به تیم دولت و اطرافیان رئیسجمهور و کسانی که به نیویورک میرفتند شرایط فعلی را نداشت، این راه باز نشد. وی کارگزاران این دولت را افرادی مطمئنتر، باتجربهتر و بااعتمادتر دانسته و همچنین تاکید میکند در شرایط فعلی قدرت ایران بیش از هر زمان دیگری است و این نکات باعث اجازه دهی به دولت جدید برای انجام این اقدامات شده است.
مطهری با رد نظر افرادی که میگویند باید قبل از مذاکره از آمریکا امتیاز گرفت، تاکید میکند: مذاکره کردن که امتیاز نمیخواهد بلکه مذاکره وسیلهای است برای اینکه ما امتیاز بگیریم. وی در پاسخ به قابل اعتماد بودن آمریکاییها این روند را دوجانبه دانسته و تاکید دارد که هر مقدار آمریکاییها انعطاف نشان دهند ما هم نشان میدهیم، هرگاه احساس کردیم که این انعطافها پشتوانه عملی ندارد ما هم متوقف خواهیم کرد. وی لحن اوباما را خوب و مثبت دانسته و میگوید طرف ایرانی هم در پاسخ همینگونه رفتار کرد و هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است. مطهری روند کلی طیشده را معقولانه دانسته و تصریح میدارد رئیسجمهور به خودی خود اختیاراتی دارد و اینطور نیست که در هر مساله وی اجازه بگیرد.
ازسوی دیگر محمدنبی حبیبی نیز ازجمله اصولگرایان سنتی بود که ضمن دفاع از رویکرد و عملکرد روحانی در سفر به نیویورک واکنش منفی نیز به مذاکره تلفنی روحانی و اوباما نیز نشان نداد و آن را نشانه نیاز آمریکا با مذاکره با ایران دانست. مهمترین واکنش روز گذشته نیز به خبری بود که نماینده رشت در مجلس اعلام داشت و تاکید کرد: 200 نماینده مجلس نامه تقدیر از عملکرد رئیسجمهور و وزیر امورخارجه در سفر به نیویورک را امضا کردهاند. غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به عملکرد مناسب و تحسینبرانگیز دکتر روحانی و دکتر ظریف، نمایندگان مجلس درحال امضای نامهای برای تقدیر از رئیسجمهور و وزیر امورخارجه هستند.
این نماینده مجلس تصریح کرد: دکتر روحانی و دکتر ظریف در این سفر ضمن حفظ اقتدار ایرانی توانستند مواضع ما را که در 8 سال گذشته بسیار مورد غفلت واقع شده بود، به کرسی نشانند اما متاسفانه برخی از افراد نیز به جای خوشحالی از این موضوع و اینکه در عین و اوج قهرمانی، نرمش به خرج دادهایم ناراحت هستند. آیتا... جوادیآملی نیز ازجمله شخصیتهای برجستهای بود که نسبت به فعل و انفعالات اخیر واکنش نشان داده و اشاره کردند: اینکه امروز رئیسجمهور آمریکا، اوباما با رئیسجمهور ایران تماس میگیرد به برکت آبروی خون شهداست که برای کشور ما عزت و شرافت به ارمغان آوردهاند و باعث عزتمندی ایران اسلامی شدهاند.
تمجید مشروط و دووجهی
ازسوی دیگر طیفی از اصولگرایان نیز واکنشی درخور توجه و جالب داشتند. آنان دو واکنش متفاوت اما همزمان را در قبال فرآیندهای طی شده به منصه ظهور رساندند. کلیت رفتار روحانی و سخنوری وی در سازمان ملل و بقیه روندهای طی شده را مورد تمجید قرار دادند اما ترجیح دادند در قبال مذاکره تلفنی واکنشی نا همسو از خود به نمایش بگذارند. روحا... حسیسنیان، نماینده شاخص جبهه پایداری ازجمله این افراد بود. وی با بیان اینکه روحانی قهرمانانه از اصول انقلاب دفاع کرد، گفت: پیروزی در مذاکرات با غرب در گرو مواضع قدرتمندانه مقامات ایرانی است. وی با مثبت خواندن منش و روش روحانی و همچنین سخنانش آن را در راستای منویات رهبر معظم انقلاب و راهبرد نرمش قهرمانانه دانسته و تاکید کرد که روحانی از اصول سیاست خارجی ایران دفاع مناسبی کرد.
وی کلیت رویکردها را مثبت دانسته اما تاکید کرد آمریکا یک شبه تغییر نمیکند و ذوقزدگی برخی باعث میشود که آمریکا به ایران امتیازی ندهد. البته مخالفخوانی حسینیان به همینجا خاتمه نیافت و وی در ادامه گفت: با اتفاقات پایانی سفر نیویورک درباره مذاکره تلفنی رئیسجمهور ایران با اوباما موافق نیستم. از دیگر مقامات و شخصیتهایی که در این خصوص سخن گفتند میتوان به واکنش سردار عزیز جعفری، فرمانده کل سپاه اشاره کرد. وی با بیان اینکه مواضع رئیسجمهور در نیویورک و بهخصوص نطقش در سازمان ملل مناسب و مقتدرانه بود، تاکید کرد: مکالمه تلفنی با اوباما باید به بعد از اقدامات عملی آمریکا موکول میشد.
سردار جعفری در ادامه نیز تصریح کرد: آقای روحانی و هیات همراهشان در این سفر نشان دادند که الحمدلله روی اصول ایستادهاند و در مسیر انقلاب اسلامی، چارچوبها و سیاستهای نظام و مقام معظم رهبری حرکت میکنند اما بهتر بود همانگونه که برای ملاقات حضوری به اوباما وقت داده نشد، از پذیرش مکالمه تلفنی با اوباما نیز خودداری کرده و چنین اقداماتی به بعد از نشان دادن اقدامات عملی دولت آمریکا و راستیآزمایی و صداقتسنجی در رفتار عملیشان موکول میشد.
فرمانده سپاه همچنین تاکید کرد که ایران حسننیت خود را نشان داده و اکنون نوبت آمریکاست که با اقدامات عملی خود اعتمادسازی نموده و در عمل راستگویی خود را به اثبات برساند. از سوی دیگرنماینده لنگرود نیز با اشاره به نامه تشکرآمیز200 نماینده مجلس به رئیسجمهور، گفت: این نامه در راستای تقدیر از رئیسجمهور به دلیل تبیین منطقی مواضع جمهوری اسلامی ایران در نیویورک بوده و در این نامه اشارهای به مکالمه تلفنی روحانی با اوباما نشده است و اساساً این نامه ارتباطی با مکالمه تلفنی رئیسجمهور با رئیسجمهور آمریکا نداشت.
مخالفان سرسخت و پر و پا قرص
غیر از دو گونه واکنش و رفتاری که در بالا شرح آن رفت، عده دیگری نیز هستند که هنوز قرص و پابرجا بر سر حرف خود مبنی بر دشمن شماره یک بودن آمریکا هستند و تصریح میدارند تعارض ماهوی و بنیادین میان ایران و شیطان بزرگ غیر قابل هضم و رفع و رجوع است و نباید به هر نحوی از انحا در راستای همزیستی مسالمتآمیز گام برداشت. حیدر مصلحی، وزیر سابق اطلاعات در دولت احمدینژاد ازجمله افرادی است که اینگونه میاندیشد. وی میگوید: ارزیابی رفتار آمریکا در طول این 35 سال نشان میدهد که حتی اگر آمریکا آغوش خود را برای ایران گشاید هدفش از این آغوش باز، سیلی زدن به نظام اسلامی است. وی با اشاره به سخنرانی اخیر اوباما در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، میگوید: اگر با دید منطقی به این سخن اوباما که «ما قصد براندازی نظام ایران را نداریم.»
نگاه شود بیانگر این است که در مفهوم این سخن قصد براندازی نهفته است چراکه این نظام و حرکت آن با هیچ یک از معادلات جهانی همخوانی ندارد. وی در ادامه اظهارات جالب توجه خود درخصوص درخواست ملاقات اوباما با حسن روحانی یادآور شد: تقسیم کار رسانههای استکبار و برخی از رسانههای داخلی در فضاسازی قابل تأمل و توجه بوده و ما باید توجه به شکلگیری و سازماندهی دشمن داشته و تقسیم کار آنها را رصد کنیم. از سوی دیگر بسیج دانشجویی نیز طی بیانیهای مفصل و مشروح به انتقاد از مکالمه تلفنی اوباما و روحانی پرداخت. در بخشی از این بیانیه خطاب به رئیسجمهور آمده است: اتفاقی که در آخرین ساعات سفر شما به نیویورک رقم خورد باعث تلخکامی دوستداران انقلاب اسلامی شد.
درحالی که آمریکا طی سالهای اخیر فشارهای همهجانبه خود را بیش از پیش تشدید کرده و با اِعمال تحریمهای جدید سعی در «فروختن ژست ابرقدرتی خود» و «مخدوش کردن وجهه ضد آمریکایی» انقلاب اسلامی ایران نموده است، گفتوگوی تلفنی شما با رئیسجمهور آمریکا چه پیامی جز «کوتاه آمدن در برابر فشارها» و عدول از اصل اصیلِ استکبارستیزی انقلاب اسلامی ایران دارد؟ پس از برشمردن چند سوال در ادامه نامه آمده است: تضاد انقلاب اسلامی ایران با آمریکا نه بر سر پرونده هستهای و نه بر سر تسخیر یک سفارتخانه، بلکه تضادی ماهوی است و مردم ایران از سال ۵۷ تصمیم گرفتهاند که کدخدایی جز «ا...» را برنتابند و زیر یوغ آمریکا نباشند. البته در ابتدای نامه از سخنرانی روحانی تمجید و روند آن در راستای سیاستهای اصولی نظام خوانده شده است. فرمانده هوا و فضای سپاه نیز عنوان داشته که در ماهیت تهدیدآمیز آمریکا هیچ تغییری ایجاد نشده است. هرچه هست باید منتظر روزهای آینده بود و دید قائلین به این سه دیدگاه مختلف در آینده چه بروندادهایی از خود به نمایش گذاشته و این روند بالاخره به کجا خواهد انجامید.