- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
2 نخستين انتخابات پارلماني پس از سقوط حسني مبارك تكليف 498 نماينده پارلمان اين كشور را مشخص خواهد كرد. براساس آمار براي انتخابات پارلماني مصر بيش از 50 حزب ثبت‌نام كرده‌اند و مهمترين حزبي هم كه در اين انتخابات شركت كرده، نهضت اخوان‌المسلمين است. همچنين اين نهضت حزبي تشكيل داده به نام آزادي و عدالت كه اين حزب همان گرايشات اخوان‌المسلمين را دارد، ولي در كل يك حزب مذهبي دموكراتيك به شمار مي‌آيد. يك حزب سكولار به نام مصري‌هاي آزاد نيز در اين انتخابات نقش عمده‌اي دارند.
دكتر احمد بخشي، كارشناس مسائل آفريقا در رابطه با احزاب موجود در مصر به مثلث مي‌گويد: «در حال حاضر احزاب اصلي مصر با ديگر گروه‌ها ائتلاف‌هايي را تشكيل داده‌اند؛ به عنوان نمونه اخواني‌ها با نيروهاي دموكراتيك و ليبرال‌ها يكسري ائتلاف‌هايي انجام داده‌اند و مصريان آزاد هم بيشتر با احزاب سكولار و گرايش‌هاي چپ متحد شده‌اند. در حال حاضر گروه‌هايي كه در صحنه انتخابات مصر حضور دارند، طيفي هستند از اسلامگرايان تند تا اسلامگرايان معتدل و حتي احزاب سكولار.
البته احزاب كوچكتري نيز وجود دارند كه گرايش‌هاي ديگري دارند. مثلا حزب العدل كه اعتقاد دارد جنبشش فارغ از ايدئولوژي است و حزبي است ميان اسلامگرايان و ليبرال‌ها.» بخشي توضيح مي‌دهد كه در مصر برخي خرده احزاب نيز وجود داشتند كه طي تحولات اخير از اين حالت درآمدند و به سمت يك جريان بانفوذ گرايش پيدا كردند. به عنوان نمونه گرايش خيزش جوانان ژانويه 2011 كه تحت عنوان ائتلاف تداوم انقلاب آغاز به كار كردند.
اين گروه گرايش فكري چپ دارد، ولي بحثي كه اكنون دنبال مي‌كند اين است كه انقلاب مصر به سرانجام نرسيده و بحث تداوم آن و انقلاب دوم را در پيش گرفته‌اند.
همچنانكه مي‌بينيم در حال حاضر همين جنبش 25 ژانويه به نام جوانان ژانويه 2011 تجمع كردند. اين كارشناس آفريقا رابطه گروه‌هاي معترض با اخوان‌المسلمين را چندان باثبات نمي‌داند و مي‌گويد اين گروه جوانان با اخوان‌المسلمين و برخي ديگر از گروه‌ها اختلافاتي دارند چرا كه اينان معتقدند كه انتخابات بايد تحريم شود و با حضور نظاميان اين انتخابات هيچ ارزشي ندارد، اما حزب اخوان‌المسلمين خواستار آن است كه با تكيه بر فرآيند دموكراتيك و ديدگاه ميانه به سمتي پيش روند كه قدرت را به صورت مسالمت‌آميز از نظاميان بگيرند، پس با برگزاري انتخابات مشكلي نداشتند.
در اين شرايط مي‌بينيم كه احزاب گوناگوني مانند ائتلاف چپ‌گرا، اسلامي و ليبرال در صحنه سياسي مصر حاضر هستند. در اين ميان برخي احزاب نيز به چشم مي‌خورند كه گرايش‌هاي پان‌عربيسم دارند و خواهان آن هستند كه ارتباطاتشان را با جامعه عرب تقويت بكنند.
اخوان‌المسلمين، حزب مادر
در مصر از اخوان‌المسلمين به لحاظ عملي و نظري به عنوان يك حزب مادر ياد مي‌شود. اين جنبش در سال 1928 ميلادي توسط «شيخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا» معروف به «حسن البنا» در شهر اسماعيليه مصر تشكيل شد. اين نهضت به تاثير از انديشه‌هاي سيدجمال‌الدين و در پاسخ به انحطاط داخلي مسلمانان و سلطه بيگانگان بر كشورهاي اسلامي، به ويژه بر كشور مصر پديد آمد. اخوان‌المسلمين جهت رسيدن به اهدافي چون زنده كردن شعائر اسلامي و برافكندن سلطه اجانب و برقراري حكومت اسلامي، در جبهه‌هاي مختلف فرهنگي، نظامي و سياسي به مبارزه پرداخت و در اين رهگذر چند بار به دست حكومت ملك فاروق منحل شد و طي آن شمار زيادي از اعضاي آن دستگير يا اعدام شدند.
پس از ترور حسن البنا، به تدريج تحولي در جنبش اخوان‌المسلمين صورت گرفت. اين تحول عبارت بود از جايگزين كردن راه‌هاي مسالمت‌آميز به جاي مبارزه مسلحانه عليه رژيم و سلطه بيگانگان. اين اقدام كه در پي نااميدي از موثر بودن راه‌حل نظامي برگزيده شد، از محبوبيت و كارآيي اخوان كاست و گروه‌هاي جديد اسلامي مانند جهاد اسلامي كه اغلب متاثر از اخوان‌المسلمين بودند، اما بر مبارزه نظامي پاي مي‌فشارند، پا به ميدان گذاشتند. با اين وصف، تاثير عميقي كه جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و جهان اسلام داشته، غير قابل انكار است.
البته چندين حزب منشعب از اخوان‌المسلمين نيز در حال حاضر وجود دارند، مانند حزب الوسط، مجتمع‌الاسلام، حزب النهضه و حزب آزادي و عدالت. اين احزاب اسلامگرا به جاي افكار غربي به گفتمان و راه‌حل‌هاي اسلامي اعتقاد دارند. در اين ميان شايد دو حزب الوسط و عدالت و آزادي در ميان مردم تاثيرگذارتر باشند.
حزب آزادي و عدالت، شاخه سياسي اخوان‌المسلمين
حزب آزادي و عدالت، شاخه سياسي جماعت اخوان‌المسلمين است كه آوريل گذشته و پس از سرنگوني رژيم حسني مبارك اعلام موجوديت كرد. بسياري از كارشناسان اين حزب را به جهت انتسابش به اخوان‌المسلمين تاثيرگذارترين و قدرتمندترين تشكل سياسي شركت‌كننده در انتخابات تلقي مي‌كنند. حزب آزادي و عدالت، اولين حزب مصري است كه پس از سرنگوني مبارك و در 6 ژوئن 2011 تاسيس شد. در 21 فوريه 2011 و تنها چند روز پس از سرنگوني «حسني مبارك» و رژيمش به دنبال انقلاب 25 ژانويه «محمد بديع»، رهبر جماعت اخوان‌المسلمين تاسيس اين حزب را به عنوان بازوي سياسي اين جماعت اعلام و تاكيد كرد، با وجودي كه داراي گرايشات اسلامي است، اما در آن به روي همه مصري‌ها از جمله مسيحيان باز است.
حزب الوسط، حزبي سياسي ـ مدني
حزب الوسط پس از 15 سال انتظار يك هفته پس از سرنگوني رژيم حسني مبارك و پيروزي انقلاب 25 ژانويه با كسب مجوز، رسما اعلام موجوديت كرد. پايه‌گذاران حزب الوسط در واقع اعضاي سابق جماعت اخوان‌المسلمين هستند كه شعار تلفيق جامعه اسلامي با دموكراسي را سر مي‌دهند. ايده اوليه تاسيس حزب الوسط در واقع حاصل تغيير و تحولات فكري و تجارب عملي بود كه گروهي از جوانان جنبش اسلامگراي مصر به آن رسيده بودند. اين جوانان اعتقاد داشتند، بايد حزبي سياسي و مدني داشته باشند كه بيانگر تمدن عربي و اسلامي است، به همين دليل اواخر سال 1995 گروهي از اين افراد تصميم گرفتند، اين ايده را عملي كنند و به همين منظور نام «الوسط» را براي آن برگزيدند.
دولتي ائتلافي با گرايشات اسلامي
بخشي معتقد است با مدنظر قرار دادن تحولات در ديگر كشورهاي عربي كه قيام مردمي در آنها آغاز شده، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه در نهايت در مصر هم اسلامگرايان قدرت خواهند گرفت؛ چرا كه فلسفه وجودي تحولاتي كه از تونس شروع شد و در ژانويه 2011 به مصر رسيد، گرايشات اسلامي است. اما بايد اين مساله را مورد توجه قرار داد كه تنها احزاب و گرايش‌هاي اسلامي در صحنه حضور نخواهند داشت بلكه در مصر يك دولت تركيبي و ائتلافي تشكيل خواهد شد كه تمامي گروه‌ها از جمله گروه‌هاي اسلامگراي معتدل و ليبرال و چپ‌گراها در آن حاكم خواهند بود.
البته تفكر اخوان‌المسلمين در مصر طرفداران بسياري دارد، ولي به نظر مي‌رسد كه در نهايت يك سستم ائتلافي در مصر به روي كار آيد. شايان ذكر است كه ديدگاه اخواني‌ها از يك ديدگاه انقلابي به يك ديدگاه انطباقي تغيير يافته است، همچنانكه ديديم در بحث ميدان التحرير خيلي با معترضان همراهي نكردند و بعدها به آنها پيوستند. بنابراين اين معترضان نگاه‌هاي مختلفي به اخوان‌المسلمين خواهند داشت و به نظر مي‌رسد كه اين گروه به تنهايي نمي‌تواند دولت تشكيل دهد، اما هر دولتي كه در مصر تشكيل شود بدنه اصلي‌اش اسلامي خواهد بود.
چرا كه اگر تحولات اخير را بررسي كنيم درمي‌يابيم كه يكي از نقاط اشتراك در ميان تمامي معترضان بحران هويت بود و آنها در پی دست يافتن به هويت اسلامي وارد اين اعتراض‌ها شدند، پس مصر هم مستثني نخواهد بود و سرانجام دولتي با هويت اسلامي روي كار خواهد آمد. اما مدل خاصي را براي مصر نمي‌توان ارائه داد، زيرا خود مصر مدل‌ساز است و مدلي كه در مصر تشكيل شود قطعا در آينده در كشورهاي ديگر نيز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
