گام محکم ایران و غرب برای نشان دادن حسن‌نیت

سرویس خارجی: توافق اولیه ایران و گروه 1+5، به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری آن در آینده تعاملات بین المللی، بازار تحلیل‌ها را در میان تحلیلگران غربی و عربی، داغ کرد.

روز یکشنبه، 3 آذر ماه جاری، توافق مهم و تاریخی ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین+ آلمان) پس از چالشی ده ساله، خبر ساز شد و در مرکز توجه رسانه های بی المللی قرار گرفت.

بر اساس این توافق، چالش طولانی مدت هسته ای ایران که با فشار غرب، همواره ابعاد بغرنج تر به خود می گرفت، در مسیر حل و فصل سازنده و دیپلماتیک قرار گرفت.

این توافق گام اول ایران و کشورهای عضو 1+5 برای نشان دادن حسن نیت خودبه یکدیگر بودو نشان داد دیپلماسی، همچنان کارگشاترین راه برای حل مشکلات بین المللی است و برای دستیابی به آرامش و صلح جهانی، همواره بهتر از هر سلاح دیگری عمل می کند.

بر اساس توافق ایران و گروه 1+5 که با همت تیم جدید مذاکره کننده هسته ای ایران به ریاست دکترمحمد جواد ظریف،وزیرامور خارجه ایران وعزم جامعه جهانی صورت گرفت، قرارشد بسیاری از تحریم های یکجانبه غرب علیه ایران ،از جمله تحریم فلزات گرانبها، پتروشیمی و خودروسازی برداشته شود، ضمن آنکه تحریم‌های جدید علیه کشورمان نیز وضع نخواهد شد.

همچنین حق غنی سازی که همواره از خطوط قرمز ایران در مذاکرات هسته ای با غرب است، برای ایران حفظ شد و هیچگونه ماده سوختی از کشور خارج نمی شود. سانتریفیوژها منهدم نخواهند شد، اما به تعداد کنونی باقی خواهند ماند.

طبق این توافقنامه، تاسیسات فردو، نظنز و آب سنگین اراک نیز تعطیل نخواهند شد.از سوی دیگر اما، ایران در این توافق متعهد شد، تجهیزات تازه از جمله سانتریفیوژهای نسل جدید را در مراکز هسته ای و تحقیقاتی خود نصب نکند و این مراکز توسعه بیشتر نیابند.

این موضوع از مهمترین بخش های تعهدات ایران در سند توافقنامه است که در خصوص صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران برای غرب اطمینان ایجاد می کند.از این رو توافق ژنو می تواند گامی دو سویه محسوب شود که تا حدی اهداف دو طرف از آن برآورده شد و این یعنی دستیابی به نتایج با همان الگوی برد- برد؛ الگویی که مسئولان و مذاکره کنندگان هسته ای ایران همواره در گفت و گوها آن را در نظر داشته و از آن سخن می‌گفتند.

با این وجود، بدنبال دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق یاد شده، تحلیل‌های بسیاری از سوی محافل خبری- تحلیلی غربی و عربی مطرح شد؛ تحلیل‌های که هر یک از نگاه خود به تبیین این توافق پرداختند.برخی تحلیل ها بر نتایج مساوی دو طرف از توافقنامه تاکید و توافق را توافقی برد- برد توصیف کردند و برخی نیز نگاهی بدبینانه نسبت به این توافق ارائه دادند. بیم و امیدها و خرسندی و نارضایتی ها از این توافق نیز بخش مهمی از تحلیل ها را به خود اختصاص داده است.

توافق برد - برد

برخی تحلیلگران در پی توافق صورت گرفته میان ایران و گروه 1+5 این توافق را برد- برد توصیف کردند.روزنامه «الاخبار» لبنان در تحلیلی نوشت: دور سوم مذاکرات هسته ای ایران با نتیجه برد - برد به پایان رسید و دو طرف مذاکره کننده به اهداف خود رسیدند.روزنامه یمنی «عدن الغد» نیز همزمان، توافق هسته‌ای ایران را یک تحول تاریخی در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به شمار آورد.

روزنامه «الایام» فلسطین هم در مقاله ای به قلم «طلال عوکل» نوشت: بعد از 10 سال ایران و کشورهای گروه 1+5 موفق شدند در باره پرونده هسته ای ایران به توافق برسند. سیاست ایران مهارت و سنجیدگی خود را به اثبات رساند و نشان داد که قدرت مانور و کسب فرصت را دارد.

سایت تحلیلی «کریستین ساینس مانیتور» در مقاله ای با عنوان «همه طرفین بعد از امضای توافقنامه ادعای پیروزی کردند» در توصیف جنبه‌های رضایتبخش داخلی و خارجی توافقنامه نوشت: این توافقنامه بعد از 10 سال،پیشرفت هسته ای ایران را کند می‌کند و موجب رفع نگرانی‌ها در این خصوص می شود. علاوه بر این،توافقنامه به همگان نشان داد که حسن روحانی قادر بود به قول خود عمل کند.

«سوزان ملونی» تحلیلگر شناخته شده اندیشکده «بروکینگز» پس ازتوافق تاریخی ایران و 1+5 نوشت: این توافقنامه موفقیتی بزرگ بود، چراکه موجب رفع نگرانی طولانی مدت جهانی در خصوص برنامه هسته ای ایران شد.

بدبینی نسبت به توافق

بر خلاف خوشبینی ها و واقع بینی های ابراز شده نسبت به توافق صورت گرفته میان ایران و گروه 1+5،برخی تحلیلگران با بدبینی دررابطه بااین توافق به تحلیل پرداختند. اندیشکده «بروکینگز» درمقاله‌ای به قلم «مایکل دوران» با عنوان «هزینه های پنهان توافقنامه ایران» با طعنه نوشت: برای یافتن درکی درست از مثبت یا منفی بودن توافقنامه هسته ای ایران و1+5، لازم است روابط ایران و آمریکا در نظر گرفته شود.

نگارنده این مقاله با تاکید بر اینکه برخلاف بسیاری، نظری کاملا بدبینانه نسبت به این توافقنامه دارد، نتیجه نهایی این توافقنامه را انزوای آمریکا از خاورمیانه در آینده دانست. به عقیده این تحلیلگر، خوشبینی اوباما نسبت به دستیابی به توافقنامه‌ای نهایی و کامل در پایان این دوره شش ماهه،محقق نخواهد شد. «دوران» همچنین آزادی دارایی های بلوکه شده ایران از سوی آمریکا را به نوعی باج دهی تشبیه کرد و افزود: آمریکا با امضای این توافقنامه، متعهد شده است برای ممانعت از استفاده تسلیحاتی ایران از انرژی هسته ای به این کشور پول پرداخت کند.

سایت «یو. اس. ای. تودی» نیزهمزمان در مقاله ای با عنوان «توافقی که خوب، بد، زشت را شکست» در خصوص توافق ایران و 1+5،ضمن برشمردن شمار اندکی از نکات مثبت توافق، لیست بلند بالایی از نکات بد و زشت از آن ارائه کرد.

این سایت، نکات منفی یابدتوافقنامه رامتوقف نشدن کامل غنی سازی وکاهش تحریم هاعلیه ایران بیان می‌کند.

«یو.اس.ای. تودی» یکی دیگر از نکات منفی توافقنامه را مدت کوتاه آن می داند؛ چراکه به ادعای این سایت، راکتور ساخت پلوتونیوم در ایران، در کمتر از یک سال آینده به بهره برداری نخواهد رسید و در آن صورت توافقنامه ای شش ماهه، کاملا بی معنی خواهد بود.

تحلیلگر این سایت، نکته نامناسب توافقنامه را به رسمیت شناختن ایران به عنوان کشوری دارای حق فعالیت هسته ای دانست و مدعی شد این موضوع ممکن است آتش جنگی هسته ای را در خاورمیانه شعله ور کند‌.

پیروزی منطق دیپلماسی

توافق مهم صورت گرفته میان ایران وگروه 1+5 باردیگرنشان دادکه منطق دیپلماسی،همواره برمنطق خشونت وجنگ برتری داشته ودرحل مشکلات،کارسازتراست. این توافق همچنین دست ردی بودبه سینه طرفداران منطق زوروجنگ درجهان ومنطقه،که رژیم صهیونیستی درصدرآنهاقراردارد.

«عمران الزعبی» وزیر اطلاع‌رسانی سوریه در گفتگو با شبکه تلویزیونی این کشورگفت: توافق هسته‌ای ایران و کشورهای گروه 1+5 بیانگر پیروزی منطق گفتگوبرمنطق زوروتحریم است.

وی افزود: نگرانی رژیم صهیونیستی ازتوافق هسته ای ایران وغرب چیزعجیبی نیست،چرا که منطق این رژیم،منطقی تجاوزگرانه است. بعد از این رژیم صهیونیستی و عربستان که منطق تحریم را تایید می‌کردند، هرچه بیشتر منزوی خواهند شد.

بیم و امیدهایی که پس از توافق ایران و گروه 1+5 در میان کشوررهای عربی برانگیخته شده، بخشی از تحلیل های رسانه های به ویژه عرب زبان را به خود اختصاص داد. دراین چارچوب،افزایش وزن راهبردی ایران درمنطقه پس از توافق تاریخی صورت گرفته، از جمله مهمترین نگرانی های اعراب را تشکیل می دهد.

نشریه «الزمن» عمان در تحلیلی نوشت: بعد از توافق هسته ای ایران با گروه 1+5، کشورهای عربی اینگونه احساس می کنند که واشنگتن به آنها خیانت کرده و نقش ایران در منطقه درحال افزایش است.این نشریه به نقل از«جمال قاشقچی» یک تحلیلگر عربستانی، افزود: کشورهای حاشیه خلیج فارس اصولامی خواهندبا ایران رابطه تنگاتنگی داشته باشند و توافق هسته‌ای، نگرانی‌ها درباره مساله هسته‌ای را از بین می‌برد، اما شامل دیگر مسائل اختلافی نمی‌شود.

کشورهای خلیج فارس نگرانند که ایران اینگونه فکر کند که توافق هسته‌ای باعث شده تا این کشور دست برتر را در منطقه داشته باشد.

همین نشریه، همزمان در یادداشت دیگری نوشت، «عبدالخالق عبدالله» تحلیلگر اماراتی،ازتوافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 ابراز خوش بینی کرد و گفت: کشورهای حاشیه خلیج فارس ازاین توافق استفاده های زیادی خواهند برد.

«عبدالله» بیم وامیدهای کشورهای عربی ازنتایج توافق ایران و1+5 رااینگونه توصیف کرد:باتوجه به این که طرف قرار داد ایران،جامعه بین الملل است کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌توانند به جامعه جهانی اعتماد داشته باشند.این درصورتی است که اگرطرف توافق ایران،آمریکا بود،کشورهای عربی نمی توانستد به آن اعتماد کنند.

خنثی شدن بهانه‌های اسرائیل

یکی از مواردی که پس از توافق ایران و 1+5 مورد توجه تحلیلگران قرار گرفت، واکنش های رژیم صهیونیستی به این توافق و کارت های سوخته این رژیم پس از توافقنامه بود.

رژیم صهیونیستی از آغاز نخستین دورمذاکرات ایران و1+5درژنووباپررنگ شدن احتمال دستیابی دوطرف به توافق،ازطریق مانع تراشی وتاثیرگذاری برمقام‌های مذاکره کننده با ایران،سعی درممانعت از امضای هر گونه توافقنامه‌ای داشت.

خشم مقام‌های تل آویو بعد از انتشار خبر توافق هسته‌ای نیز شدیدتر از پیش شد؛ تا جایی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، در مصاحبه‌ای اعلام‌کرد، تل آویو این توافقنامه را نمی‌پذیرد و مدعی شد، فرصت شش ماهه توافق، مجالی در جهت پیشبرد اهداف هسته‌ای- تسلیحاتی ایران است.

با این وجود، توافقنامه امضا شده میان ایران و1+5، از این پس، راه رابرای بهانه گیری های رژیم صهیونیستی تنگ خواهد کرد.روزنامه «الصباح» عراق یک روز پس از اعلام توافق میان ایران و 1+5، از قول «عدنان منصور» وزیر امور خارجه لبنان، نوشت: توافق هسته‌ای ایران و کشورهای گروه 1+5 همه نگرانی‌هایی را که رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی وغربی از آن سوء ستفاده می‌کردند، از بین برد و از وجوه اختلافی ایران و غرب که رژیم صهیونیستی برای تعمیق آن تلاش می کرد، پرده برداشت.

وی تصریح کرد: با این توافق، خطر هسته ای ایران که رژیم صهیونیستی مدعی آن بود، از بین رفت و هم اکنون خطر هسته ای رژیم صهیونیستی، آشکارتر شده و باید این رژیم به معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای بپیوندد.

روزنامه «الایام» فلسطین هم درمقاله ای تصریح کرد:رژیم صهیونیستی ازطریق توافق برای محو سلاح های شیمیایی سوریه،از سلاح شیمیایی این کشوررهایی یافت وهیچ بهایی برای آن نپرداخت،اما درباره پرونده هسته ای ایران،نخست وزیراین رژیم باید بیشتر ازآنچه که درباره سلاح های شیمیایی سوریه کسب کرده،به ایران بپردازد.

سایت«اکونومیک تایمز»هم درتحلیل وضعیت رژیم صهیونیستی پس از توافق ایران و 1+5، مقاله‌ای با عنوان «توافقنامه ایران گزینه‌های محدودی را پیش روی اسرائیل باقی می‌گذارد» منتشر کرد.

به اعتقاد تحلیلگر این مقاله، نتانیاهو و دولت او که در طول 10 سال گذشته، زمان و انرژی زیادی را صرف پروژه ایران هراسی و متقاعد کردن مردم جهان به وجود خطری بزرگ در خصوص برنامه هسته‌ای ایران کرده اند، اکنون گزینه ای جز پذیرش توافقنامه ندارند وحتی تهدیدحمله نظامی که به نظرمی‌رسیدتنهادستاویزاین رژیم باشد نیز دیگر نتیجه‌ای نخواهدداشت.

سخن آخر

توافق مهم و تاریخی میان ایران و گروه 1+5 با همه سختی‌ها و برخلاف تمامی کارشکنی‌ها، پس از3 دورمذاکرات هسته‌ای فشرده و جدی از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید به ریاست جمهوری دکترحسن روحانی درایران، بالاخره امضا شد.

دستیابی به این توافق پس از 10سال تجربه پیچ وخم های چالش‌زا، در نهایت از طریق دیپلماسی، یعنی گفتمان غالب دولت یازدهم درعرصه سیاست خارجی امکان پذیرشدوراه رابرهرگونه ادعایی مبنی براهداف غیرصلح آمیز فعالیت‌های هسته‌ای ایران سد کرد.

جمهوری اسلامی ایران همواره فعالیت های هسته ای خود را صلح آمیزمی داند، اما برخی ها چون رژیم صهیونیستی، همواره بابهره گیری ازبهانه هایی چون عدم شفافیت دراین فعالیت ها، ضمن گسترش پروژه ایران هراسی، سعی در یافتن توجیهی برای کوبیدن برطبل جنگ علیه ایران داشتند.

اما هم‌اکنون گام‌های موثر ایران در جهت شفافیت هرچه بیشتر فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای خود در عرصه جهانی،کارت‌های دشمنی رژیم صهیونیستی و دیگران را باطل کرده است.

دیپلماسی فعال دولت یازدهم درعرصه بین الملل، به خصوص در زمینه هسته‌ای،به جهانیان نشان داد که دیگردوره تحریم و فشارعلیه ایران به سر آمده و از این پس، جهان و منطقه باید درانتظار شکوفایی هرچه بیشتر ایران درتعاملات بین المللی باشند.