حمله گازانبری به توافقنامه هسته‌ای

رضا رئیسی: 30 دی ماه یا 20 ژانویه 2014 نقطه عطفی در پرونده مذاکرات هسته‌ای شد و هیچگاه از ذهن مردم فراموش نخواهد شد. برای اولین بار دو طرف به نقطه ثبات و عمل متوازن رسیدند، توافق ژنو اجرایی شد و تعلیق غنی‌سازی 20 درصدی به انجام رسید و طرف غربی نیز تعهدات خود را بطور همزمان اجرایی کرد؛ اما فارغ از این فعل و انفعالات در عرصه میدانی، پرده‌ها نیز بیش از پیش فرو افتاد و صف‌بندی‌ها خود را نمایان‌تر کرد. تندروهای داخلی این بار بدون ملاحظه‌کاری‌های متداول و لفافه‌گویی گاه و بیگاهشان در چند صباح اخیر، کاملا شفاف موضع گرفته و در حمله‌ای گازانبری به توافقنامه ژنو آن را به باد انتقادات تند و بی‌سابقه گرفتند. گویی اتاق فکری هماهنگ از پیش برنامه‌ریزی کرده بود تا همزمان با اجرای توافقنامه، مانور تبلیغاتی خود را به منصه اجرا بگذارد. سرمقاله‌نویس روزنامه خاص طبق روال مالوف اولین گلوله را آتش کرد، دیگر روزنامه متعلق به نماینده حامی دولت احمدی‌نژاد در اقدامی بی‌سابقه رخت عزا بر تن کرد و لوگوی خود را سیاهپوش نمود؛ تندروهای مخالف دولت از توافقنامه ژنو با الفاظ و واژگانی عجیب یاد کردند و توافقنامه هسته‌ای ژنو را هولوکاست هسته‌ای، آپارتاید هسته‌ای و بدتر از عهدنامه ترکمنچای خواندند. جملات و واژگانی که تا این حدش را کسی متصور نبود.

حمله بی‌محابا به دولت به بهانه توافقنامه ژنو

روزی که دکتر حسن روحانی اعلام کاندیداتوری کرد، مهم‌ترین مساله مطروحه پیرامون وی با توجه به سابقه و عقبه او سبک مواجهه اش با پرونده هسته‌ای بود. تندروها با ارجاع به گذشته وی را متهم به سازشکاری و عدول از حقوق هسته‌ای می‌کردند و موافقین سبک وی مبنی بر پیگیری سیاست‌های تعاملی را راه برون‌رفت از چالش هسته‌ای می‌دانستند. طیف دوم به‌رغم همه ضد تبلیغ‌ها  غلبه یافت و روحانی بر مسند ریاست‌جمهوری نشست و وفق رویکردهای اعلامی سیاست تعاملی را پی گرفته و بالاخره توافقنامه ژنو با مدیریت وی منعقد شد. تندروها اما زیر بار نرفته و گاه و بیگاه به تلویح و تصریح، انتقادات خود را به سبک و سیاق گذشته بسط و تعمیم می‌دادند اما حمایت صریح مقامات عالیرتبه کشور از مذاکره‌کنندگان و همچنین اقبال عمومی و حرکت در مسیر چارچوب سیاست‌های اصولی نظام آن را وامی‌داشت که کمی محتاطانه‌تر به انتقاد بپردازند اما با اجرایی شدن توافقنامه ژنو از روز گذشته و برداشتن اولین گام عملی در این مسیر به ناگهان فنر منقبض شده منتقدین منفجر شد و آنان با سیلی از حملات گازانبری و مداوم به دولت تاختند.

درباره چرایی این موضوع می‌توان به چند نکته اشاره کرد. اول آنکه با اجرایی شدن توافق، گشایش در زمینه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی برای دولت ایجاد شده و این نکته باعث بالارفتن محبوبیت دولت گشته و این نکته‌ای نیست که منتقدین و رقبای سیاسی دولت آن را به راحتی برتابند. دومین نکته نیز آنست که خاستگاه سیاسی این طیف بر پایه منازعه و مجادله با غرب استوار شده و بدیهی است که هرگونه تنش‌زدایی در راستای منویات سیاسی آنان نباشد و در دیگر سو همانطور که رئیس‌جمهور اشاره کرده بود برخی از قِبل تحریم‌ها سودهای بادآورده و ویژه خواری‌های سودآوری برای خود اقامه کرده بودند و اکنون اجرایی شدن توافق، آن رشته‌ها را می‌گسلد. با این اوصاف به بهانه انتشار یک سند غیررسمی که آمریکایی‌ها برای مصارف داخلی خود آن را انتشار داده‌اند حمله و هجمه را دو چندان کردند.

 نچه می‌خواستیم محقق شد

این انتقادات تند و گزنده از آن حیث تصنعی و ملهم از غرایض خاص نمایان می‌شود که بدانیم دولت و وزارت خارجه از همان ابتدا متن توافق را در اختیار عموم گذاشته و مضاف بر آن مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای کشورمان بارها و بارها تاکید کرده‌اند که گزارشات مداوم را به مقامات ذیربط و شورای عالی امنیت ملی و در فواصلی به مجلس ارائه داده‌اند و بدیهی است که اتفاق تازه و غیرمنتظره‌ای رخ نداده که این واکنش‌های تند و هیجانی توجیه‌پذیر باشد. از همان ابتدا قرار بر این بود که غنی‌سازی 20درصدی تعلیق شده و طی یک فرآیند متوازن و گام به گام نیمی از ذخایر اورانیوم با غنای 20درصدی رقیق و اکسید شود.

در سوی مقابل هم برخی تحریم‌های کشور برداشته شده و در راستای آزادسازی‌ دارایی‌های ایران گام برداشته شود. تحریم‌های نفتی افزایش نیافته و تا سقف 200 هزار بشکه در روز مبادلات نفتی انجام شده و پول آن به بانک مرکزی مسترد شود. فرآیندی که می‌توان پیش‌بینی درآمدزایی 20 میلیارد دلاری برای کشور را طی شش ماه -گام اول- از آن انتظار داشت. همه چیز در توافقنامه نیز روندی متوازن و متعادل داشته و مبتنی بر گام‌های دوسویه است؛ ضمن آنکه ایران هیچ یک از سانتریفیوژهای خود را مهر و موم نکرده و از همین امروز به گفته مقامات سازمان انرژی هسته‌ای سانتریفیوژها به غنی‌سازی 5 درصدی خواهند پرداخت و این یعنی طرف مقابل حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت شناخته، ساختار تحریم‌ها شکسته شده و همچنین ایران این امکان را دارد که در صورت خلف وعده طرف مقابل در کمتر از 24 ساعت برنامه هسته‌ای خود را به حالت قبلی باز گرداند. حال مشخص نیست چرا مخالفین تندرو داخلی با استناد به سخنان مقامات آمریکایی! خواستار بازنگری در توافقنامه شده‌اند؟

انتقادات تند برخی نمایندگان مجلس

غیر از هجمه رسانه‌ای شدید، برخی نمایندگان مجلس نیز پرده‌ها را فرو انداختند و حتی آنان که پرستیژ میانه‌روی می‌گرفتند به انتقاد تند از دولت پرداختند. احمد توکلی در همین رابطه روز گذشته گفت: اشکالات موجود در متون تفاهمنامه بسیار است و فرد به سختی می‌تواند امیدوار باشد که با این وضعیت منافع ملی به درستی استیفا شود. نادر قاضی پور به رئیس‌جمهور اخطار داد که هر چه سریعتر متن توافقنامه هسته‌ای در اختیار نمایندگان قرار گیرد. احمد بخشایش عضو کمیسیون امنیت ملی نیز گفته است: توافقنامه ژنو که به امضای آقای روحانی رسیده است، آیندگان آن را همچون عهد نامه ترکمنچای عقب مانده خواهند خواند. همچنین سخنگوی کمیسیون امنیت ملی خبر داده که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای روز سه‌شنبه در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برای توضیح درباره اجرای توافقنامه ژنو حضور پیدا خواهند کرد. نکته جالب آنکه کریمی قدوسی در اقدامی بی‌سابقه در یک فایل صوتی عنوان کرده که مقام معظم رهبری در جلسه سران سه قوه به انتقاد تند از توافقنامه پرداخته‌اند! این در حالیست که بارها و بارها ایشان از اینگونه نقل قول‌ها انتقاد کرده و سخنان صریح ایشان مبنی بر حمایت از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای است. این نکته نشان می‌دهد اعضای جبهه پایداری به هر نحوی از انحا در پی جوسازی پیرامون توافقنامه هسته‌ای هستند.

همه چیز آرام است

اما به‌رغم این انتقادات تند، روند طی شده حاکی از عادی بودن روند اجرایی شدن توافقات است. رئیس سازمان انرژی اتمی خبر از تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی 20 درصد در دو آبشار در نظنز و چهار آبشار در فردو داد که طی آن تعلیق 20 درصدی اجرایی می‌شود. سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز گفت: توافق ژنو براساس تفاهم صورت گرفته میان ایران و 1+5  به طور همزمان از روز 30 دی ماه (20ژانویه) اجرایی و عملیاتی شد. وی همچنین تاکید کرد هیچ سانتریفیوژی مهر و موم نشده و از همین امروز این دستگاه‌ها به غنی‌سازی 5 درصدی خواهند پرداخت. عباس عراقچی نیز تاکید کرد: اقدامات ایران و کشورهای 1+5 به صورت همزمان امروز آغاز می‌شود و اجلاس شورای وزیران اتحادیه اروپا در بروکسل امروز تشکیل شده و قانون مربوط به تحریم‌ها براساس توافقات ژنو اصلاح می‌شود. همچنین روز گذشته نشست غیررسمی شورای حکام برای تشریح گزارش آمانو درباره نظارت بر اجرای توافق ژنو تشکیل شد. کاترین اشتون نیز تاکید کرد: امیدوار است دور جدید مذاکرات با ایران درباره حل قطعی موضوع هسته‌ای ایران در چند هفته آینده آغاز شود. نکاتی که نشان می‌دهد گام اول محکم و مستحکم برداشته شده و همه چیز آماده حل و فصل نهایی پرونده هسته‌ای ایران است.

آژانس رسما اقدامات ایران را تایید کرد

نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم عصر دیروز گفت: آژانس در جلسه توجیهی با ارائه سند دو صفحه‌ای به کشورهای عضو به طور کامل تایید کرد که ایران همه اقدامات مربوط به توافقنامه ژنو را آغاز کرده است. رضا نجفی در پایان جلسه توجیهی آژانس ادامه داد: در این جلسه، آژانس توضیحاتی درباره اقداماتی که ایران از صبح دیروز آغاز کرده ارائه داد و به طور کامل تایید کرد که ایران اقدامات مورد نظر اعم از غنی‌سازی 5درصد، شروع تقلیل بخشی از ذخایر 20 درصد و همچنین تبدیل بخشی از ذخایر به اکسید را آغاز کرده است؛ وی افزود: همچنین آژانس تاکید کرد ایران اقدامات دیگری که در این رابطه مقرر شده از جمله برخی از اطلاعات را برای آژانس ارسال کرده است. ایران تمام اقدامات را انجام داده یا شروع به اجرا کرده است.