جنگ امارت‌ها در سوریه

سرویس خارجی: جنگ گروه‌های تروریستی در سوریه با یکدیگر برای اعلام امارت یا خلافت شدت گرفته است.«عبدالله سلیمان» در مطلبی در روزنامه لبنانی «السفیر»، به بررسی اوضاع گروه‌های تروریستی مختلف در سوریه و آینده آنها درسایه تلاش هریک برای ایجاد امارت خود پرداخت و نوشت: سوریه برای جنگ امارت ها آماده می‌کند؛ جنگ امارت‌ها در خاک سوریه بین امارت های اعلام شده و نشده شدت می‌گیرد.

وی افزود: این درحالی است که براساس تحولات این جنگ که پیش بینی می شود در مرحله آینده خونین‌تر باشد، نقشه کنترل و تسلط بر مناطق و اراضی تغییر خواهد یافت. روند حوادث در سوریه وارد مرحله جدیدی از مراحل تحول خود می‌شود؛ بویژه در ارتباط با درگیری گروههای به اصطلاح «جهادی» با یکدیگر.

عبدالله سلیمان خاطرنشان کرد: روند تحولات به سمت تشکیل امارت های جدا از هم در مناطق متعدد حرکت می کند، که یک یا مجموعه ای از چند گروه، امارت خاص خود را تشکیل می دهند که با امارت دیگری خطوط تماس دارد، و این دو امارت یا با هم توافق نظر می‌کنند یا اینکه اختلاف نظر داشته و به جان یکدیگر می افتند.

عبدالله سلیمان ادامه داد: این حالت می تواند بحران سوریه را به سطح جدیدی از تنش و پیچیدگی سوق دهد؛ به‌ویژه درسایه حمایت منطقه ای و بین المللی که برخی از این امارات ها از نظر لجستیکی یا تجاری برخوردار هستند. این حالت در سوریه تبلور سیاست کشورهای منطقه‌ای و بین المللی در دشمنی با نظام سوریه از یک سو و تلاش برای تجزیه سوریه از سوی دیگر است.

این تحلیلگر لبنانی، به تلاش جبهه النصره برای کنترل بر برخی مناطق در راستای اعلام امارت اسلامی یا قصد اعلام آن بعد از مهیا شدن شروط لازم از جمله توافق با سایر گروه‌های مسلح اشاره کرد و درگیری‌هایی را که از یک هفته پیش بین جبهه النصره و گردان‌های گروه مسلح موسوم به ارتش آزاد در ریف ادلب آغاز شده است، گواه این امر دانست.

وی همچنین با اشاره به اقدام کردهای سوریه دراداره امور مناطق خود درحسکه و قامشلی و خط برخورد خونین مستقیم آنها با داعش و نبردهای شدید دوطرف از چند ماه پیش و تلاش گروه مسلح جیش‌الاسلام برای کنترل بر مناطقی از غوطه شرقی و تبدیل آن به امارت خود، نوشت: انتظار می رود که مناطق بسیاری در راستای کشمکش امارت‌ها شاهد نبردهای سنگینی باشد که هریک همه توان خود را برای قتل و ویرانی به‌کار می گیرند، زیرا در این جنگ جایی برای بقای ضعیفتر نیست.

این نویسنده سپس سوالاتی را درباره سرنوشت رابطه جبهه النصره با سایر گروه‌های همپیمان خود بویژه در مناطق مشمول امارت تحت جولان سرکرده جبهه النصره مثل غوطه و درعا با یکدیگر مطرح کرد.

از طرفی، رابرت فیسک‌، نویسنده انگلیسی با بیان اینکه در سوریه دیگر گروهی تحت عنوان ارتش آزاد وجود ندارد، تصمیم آمریکا تحت عنوان کمک 500 میلیون دلاری به مخالفان میانه رو سوریه را تمسخر‌آمیز دانست و گفت: اوباما نمی‌تواند مشخص کند که به کدام میانه‌روها قصد کمک دارد.

فیسک در مطلبی نوشت: میانه‌روهای اصلی را که آمریکا تعهد کرده به کمک سی آی ای، انگلیس، قطر و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌‌فارس مسلح کند،ارتش آزاد نامیده می‌شدند و اکثر آنها اعضای سابق ارتش سوریه بودند،ولی این گروه دیگر وجود ندارد زیرا عده‌ای از آنها به شهرهای خود بازگشته‌اند یا به جبهه النصره یا داعش پیوسته‌اند، یا اینکه مجددا به ارتش سوریه بازگشته و از نظام این کشور دفاع می‌کنند.

فیسک با اشاره به ادعای آمریکا مبنی بر نبود سلاح کافی در دست عناصر مسلح در سوریه، گفت: آنها بدون شک سلاح‌های خود را خواهند فروخت و این حقیقتی تاسف آور است که در این جنگ سلاح‌هایی که از مرز می‌گذرد، به نشانه حمایت و پشتیبانی نیست بلکه اموال نقدی محسوب می‌شوند.

فیسک تاکید می‌کند که جنگجویان ارتش آزاد سلاح‌های خود را به هر کسی که بیشتر بخرد می‌فروشند، و در تمام جنگ‌هایی که او به عنوان خبرنگار آنها را پوشش داده است، تاکنون هیچ سلاحی در دست شبه نظامیان ندیده مگر اینکه آن را از شخص دیگری خریده باشد. وزیر دفاع انگلیس اخیرا اعتراف کرده سلاحی که به مخالفان سوری داده شده، به دست تروریست‌ها افتاده است.

فیسک این سؤال را مطرح می‌کند که چگونه می توان در جنگ سوریه میانه روها را پیدا کرد، زیرا عناصر افراطی تا دم مرگ می‌جنگند و میانه رو نیستند و آنها همان هایی هستند که هم اکنون کشور عراق را تهدید می کنند.

در این حال،گزارش‌های منتشر شده در خصوص منابع مالی گروه تروریستی داعش حاکی از آن است که این گروه اکنون به ثروتی دست یافته که از بودجه برخی کشورها نیز بیشتر است.

پیشروی سریع و انتقال و سازماندهی تروریست‌های داعش بین مرزهای سوریه و عراق و ترکیه، و دستیابی این گروه به انواع سلاح و مهمات و تجهیزات پیشرفته، بدون در اختیار داشتن منابع مالی و تسلیحاتی و حمایت‌های منطقه‌ای و بین المللی امکان پذیر نیست.به باور کارشناسان، گروه تروریستی داعش اکنون در مقایسه با دیگر گروه های تروریستی از حمایت‌های بیشتری در این زمینه برخوردار است.گروه تروریستی داعش طی دو هفته گذشته فعالیت‌های خود را در عراق نیز گسترش داده و مناطقی از غرب این کشور را اشغال کرده است.گزارش‌های رسانه‌ای به نقل از برخی کارشناسان حاکی است که بودجه این گروه تروریستی حدود 2 میلیارد دلار آمریکا است.

منابع مالی داعش

یک نهاد حقوقی عراق تأکید کرده است که در سال 2013 گروه تروریستی داعش ماهانه 8 میلیون دلار از طریق غارت اموال مردم و گرفتن مالیات از تاجران و مغازه داران محلی در استان الانبار عراق، درآمد داشته است و اکنون با اشغال مناطق بیشتری از این کشور، این درآمدها نیز افزایش خواهد یافت .

مواد مخدر، آدم‌ربایی و پولشویی

گزارش‌ها همچنین حاکی است که داعش به روش گروه‌های مافیایی از طریق آدم ربایی، سرقت، مواد مخدر و پولشویی درآمد کسب می‌کند، به صورتی که طبق اظهارات «جاش روژین» خبرنگار نشریه آمریکایی «دیلی بیست» عناصر داعش طی هفته های اخیر پس از نفوذ به مناطقی در شمال غربی عراق، شمار قابل توجهی از شهروندان را ربوده‌اند.

نفت

گروه تروریستی داعش با قاچاق نفت سرقت شده از سوریه و انتقال آن به خاک ترکیه و فروش آن در بازار سیاه، درآمد هنگفتی را برای خود ایجاد کرده است. البته این گروه تروریستی طی روزهای اخیر بارها به پالایشگاه نفت بیجی در استان صلاح الدین عراق حمله کرده که این حملات با مقاومت نیروهای عراقی ناکام مانده است.

حمایت‌های مالی گسترده

دیلی بیست در تحلیلی نوشت،عناصر داعش از سوی برخی طرف‌ها در کشورهایی مانند عربستان و قطر به صورت گسترده حمایت مالی می‌شود؛ کشورهایی که به عنوان همپیمان آمریکا در منطقه شناخته می‌شوند. با وجود اظهار بی‌اطلاعی مسئولان این کشورها از کمک‌های مالی ارائه شده به داعش، آنها کاملا از این کمک‌ها مطلع هستند ولی ترجیح داده اند که دراین‌باره چشم خود را ببندند .

اشغال و سرقت

حمله به شهرها و غارت اموال نیز از دیگر منابع درآمد این گروه جنایتکار است به صورتیکه تروریست‌های داعش پس از ورود به شهر موصل و اشغال استان نینوا به بانک‌ها حمله کرده و حدود 430 میلیون دلار به دست آوردند.

بر اساس برخی گزارش‌ها داعش تا کنون درآمدی معادل 2میلیارد دلار داشته است که این رقم به هیچ وجه با دیگر گروه های تروریستی مانند القاعده یا طالبان قابل مقایسه نیست؛ این گزارش‌ها حاکی است که داعش اکنون ثروتی را به دست آورده که از بودجه برخی کشورها نیز بیشتر است.

از دیگر سو،نویسنده و روزنامه نگار سرشناس اردنی با اشاره به نشانه‌های پنهان تغییر در مواضع ترکیه، تأکید کرد که همه کشورهای دنیا ترکیه را به عنوان گذرگاهی برای عبور عناصر مسلح به سوریه می‌دانند.

روزنامه الدستور چاپ اردن در مقاله‌ای به قلم عریب الرنتاوی نوشت: ترکیه دیگر نمی‌تواند به سیاست انکارا ادامه دهد زیرا همه جهان می‌دانند که ترکیه گذرگاه دهها هزار تروریست از مناطق مختلف است. عبور و مرور این افراد با اطلاع و آگاهی سازمان اطلاعات ترکیه و تسهیلات آن صورت می‌گیرد از این رو به راه انداختن هیاهوی عوامفریبانه، سیاست آنکاراست و دیگر فایده ای ندارد. چرا که علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد ترکیه دیگر نمی‌تواند فشارهای بین المللی را در این زمینه تحمل کند. مخالفان مختلف تحولات مهمی را در عملکرد ترکیه در طول مرزها با همسایه جنوبی این کشور زیر نظر گرفته اند.

اکنون مرزهای ترکیه و سوریه دیگر مانند سه سال گذشته نیست و آزادی عبور و مرور دیگر به آن روانی و آسانی صورت نمی‌گیرد تا جایی که موانع خاکی مانع تردد افراد و خودروها می شود و سازمان اطلاعات ترکیه در کنترل عبور و مرور افراد و مناطق مرزی محتاط تر شده است. حتی نیروهای چچنی که روابط مستقیم با سازمان اطلاعات ترکیه دارند در دستیابی به کمک‌های انسانی، تسلیحاتی و لجستیکی با مشکلاتی مواجه هستند.

منابع مطبوعاتی لبنانی به نقل از مخالفان سوری می گویند: سازمان اطلاعات ترکیه در مدت چند ماه برخی از رهبران خارجی تروریست‌ها را به سازمان اطلاعت کشورهایشان تحویل داده و علاوه بر این شماری از آن ها را از بین برده است تا در آینده نام بازگشتگان از سوریه را یدک نکشند و به کشتار و خرابکاری در کشورهایشان اقدام نکنند. به نظرمی‌رسد موضع ترکیه از نظر میدانی در حال تغییر است هر چند که آنکارا لحن سیاسی و ایدئولوژیک را در سخن گفتن از بحران سوریه حفظ کرده است.

تغییر در موضع ترکیه اختیاری نیست بلکه این تغییر زیر فشار کشورهای منطقه که پیش از آنکارا چرخش داشته اند و نگرانی آمریکا و اروپا از تبدیل شدن سوریه به پناهگاه امنی برای القاعده و خطرناک تر از وضع افغانستان قبل از 11 سپتامبر 2001، رخ داده است .

در ادامه این مقاله آمده است: بروکسل نیز در روزهای اخیر فعال بوده و کشورهای گذرگاه به ویژه ترکیه را تحت فشار قرار داده تا تدابیر شدیدی در زمینه مبارزه با تروریسم اتخاذ کنند.

همیشه زمانی که موضوع خطر تروریست‌ها در سوریه به خصوص اروپایی تبارها به میان می‌آید نام ترکیه به عنوان «کشور گذرگاه» مطرح می‌شود و در واقع همین طور نیز هست و علاوه بر این تروریست‌های ترک فعال در سوریه حضور دارند و مهم تر اینکه ترکیه روابط مستحکمی با اسلامگرایان کشورهای قفقاز و آسیای میانه که صدها نفر از آن‌ها وارد سوریه شده‌‌اند، دارد و این‌ها به آنکارا نزدیک‌تر هستند و آنکارا تک‌تک آن‌ها را کاملا می‌شناسد.

در هر حال با افتادن پرده، زوایای پنهان در روابط سوریه و همسایه شمالی آن آشکارتر خواهد شد و نقش کشورهای منطقه در بحران سوریه به نفع قدرت‌های بین‌المللی کاهش می یابد؛ قدرت‌هایی که خطر حوادث سوریه را در امنیت ملی خود احساس می‌کنند و حاشیه مانور بازیگران عرب حوزه خلیج فارس و ترک ها بسیار محدود به نظر می‌رسد.

اسد، پیروز میدان

روزنامه یو اس ای تودی در تحلیلی نوشت:بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در حالی دوباره رئیس جمهور شد که شورشیان سنی که در سه سال اخیر با دولت او جنگیده‌اند، اکنون در ضعیف‌ترین حالت خود به سر می‌برند.چندی پیش و پس از توافقی که بین مخالفان و دولت سوریه صورت گرفت شورشیان شهر حمص را که «پایتخت انقلاب» نامیده می‌شد ترک کردند. به گفته یکی از این شورشیان آن‌ها در محاصره قرار داشتند و کم کم هدفشان تنها زنده ماندن بود و انقلاب را از یاد برده بودند.

به گفته جوشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه اوکلاهما هرچند شورشیان در سوریه اوضاع خوبی ندارند و نمی‌توانند در این جنگ پیروز شوند اما شکست دادن آن‌ها نیز برای دولت اسد دشوار است زیرا پول و تسلیحات از خارج دریافت می‌کنند.

با خروج شورشیان از حمص دولت سوریه اکنون کنترل تقریبا 50 درصد از اراضی این کشور را که شامل دو شهر بزرگ دمشق و حمص می‌شود، در دست دارد.پس از حمله شیمیایی به برخی نقاط سوریه، غربی‌ها آن را به دولت سوریه ربط دادند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و قدرت‌های غربی قصد داشتند با یک حمله هوایی سوریه را هدف قرار دهند. اما شرایط به همانگونه باقی نماند. حزب‌الله لبنان وارد درگیری‌ها شد و روسیه نیز از اتخاذ اقدام نظامی علیه سوریه در شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کرد و تمامی تهدیدها در نهایت به امحای تسلیحات شیمیایی این کشور ختم شد.

این در حالی است که آمریکا می‌گوید همچنان به کمک‌هایش به اپوزیسیون میانه‌روی سوریه ادامه خواهد داد اما از کمک‌های کشنده خودداری می‌کند. بسیاری از شورشیان بر این باورند که اگر غرب از ابتدای کار تسلیحات سنگین‌تری همچون موشک‌های ضد تانک و همچنین موشک‌های دوش پرتاب به آنها داده بود شورشیان می‌توانستند با دولت سوریه مقابله کنند.

اما علاوه بر حمص شورشیان در شهر حلب نیز براساس توافقی که به دست آمد اجازه دادند تا کمک‌های بشردوستانه به برخی روستاها در شمال این شهر برسد و همچنین متعهد شدند که شماری از زندانیان را آزاد کنند. این موضوع نیز به گونه‌ای یک پیروزی دیگر برای حامیان دولت سوریه محسوب می‌شود.