آغاز استراتژی تازه روحانی از «شهر مخالفان سرسخت»

مصطفی داننده: روحانی بی‌پرواترین سخنان خود در مورد آزادی‌های مدنی و اجتماعی را در شهری به زبان آورد که سرسخت‌ترین مخالفینش در آن حضور دارند. رئیس‌جمهور در آغازین روزهای سال دوم ریاست جمهوری در حالی که به مشهد رفته بود از سیاست‌های تازه‌اش در عرصه‌ مدیریت کشور پرده‌برداری کرد. مشهد شهر مخالفان روحانی است. تندترین نمایندگان مجلس از جبهه پایداری یعنی، کریمی‌قدوسی، نصرالله پژمان‌فر و قاضی‌زاده‌هاشمی و همچنین امام‌ جمعه‌های خطبه‌های تند، یعنی آیت‌الله علم‌الهدی در این شهر حضور دارند. روحانی با دانستن این موضوع تصمیم گرفت استراتژی جدید خود را در زمین مخالفان بازی کند. رئیس‌جمهور در جمع نخبگان خراسان رضوی با ادبیاتی که کمتر از آن استفاده کرده بود به آزادی‌های مدنی و اجتماعی اشاره کرد. رئیس‌جمهور روحانی در این دیدار گفت: "در روزهای اولی که من انتخاب شدم به من گفتند تصور خام است که شما فکر کنید ظرف چهار سال می‌توانید کاری کنید. آنچنان برای شما چاه کنده‌اند که شما از این چاه به آن چاه می‌افتید و به جاده نخواهد رسید در حالیکه من به آنها این را گفتم اگرچه مشکلات زیاد است، اما باید امید ما بر تمام مشکلات فائق بیاید." روحانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: "هی می‌گویند پسر و دختر را جدا کنید، می‌خواستند پیاده‌روها را هم جدا کنند، راه عفاف و حجاب زنان با ون و پاسبان حل نمی‌شود، باید راه‌ علمی طی شود. اوایل انقلاب عده‌ای در دانشگاه تهران به دنبال کشیدن دیوار در کلاس‌های درس بودند که امام به آنها نهیب زد و عصبانی شد. چنین اقداماتی هو کردن اسلام و سخیف کردن موازین اسلامی است. دین ما دین مشکلات و سختی‌ها نیست و این قدر پیچیدگی ندارد. باید برای هر چیزی راه حل درست پیدا کنیم. برخی می‌خواهند همه چیز را با دیوار و فیلتر حل کنند و دو چیز یاد گرفته‌اند، اول دیوار و دوم فیلتر، اینکه نمی‌شود." این سخنان صریح روحانی به خوبی نشان می‌دهد که "شیخ دیپلمات" برای سال دوم ریاست جمهوری خود برنامه‌های متفاوتی دارد. رئیس‌جمهور در این سال به دنبال محقق کردن خواسته‌های آن قشر از جامعه است که به خاطر همین دغدغه‌ها به او رای دادند. بخشی از رای‌دهندگان روحانی به این علت به او رای دادند تا برخی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی کشور رفع شود. روحانی برای حفظ سبد رای خود مجبور است هر چه زودتر وارد این کارزار تازه شود و نظر قسمتی از این رای‌دهندگان را جلب کند. زمان بزرگترین دشمن یک رئیس‌جمهور است به ویژه اگر مشکلات کشور پیش از آنی باشد که تصور می‌کرده است. رئیس دولت یازدهم از بدو به دست گرفتن قدرت، هدف اصلی خود را حل پرونده هسته‌ای ایران انتخاب کرد. روحانی با توجه به سابقه حضور در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص، احاطه کاملی به مشکلات کشور داشت و می‌دانست که تحریم‌های کمرشکن غرب علیه ایران ضربه بزرگی به اقتصاد کشور وارد کرده است. به خاطر همین او رفع مشکلات پرونده هسته‌ای را در دستور کار خود قرار داد. حل پرونده هسته‌ای یعنی رفع تحریم‌ها و به واسطه آن، رفع بخش عظیمی از مشکلات اقتصادی کشور. این مهم‌ترین خواسته مردم از رئیس‌جمهور بعد از محمود احمدی‌نژاد بود. به معنای بهتر دغدغه اقتصادی، اصلی‌ترین اولویت مردم برای رای دادن به روحانی بود. روانی نیز با درک این معنا تمام تلاش خود را برای رفع این دغدغه به کار برد. اما با گذشت یک سال، روحانی احتیاج داشت کمی نیز به سمت مشکلات مدنی و اجتماعی مردم بچرخد. روحانی نمی‌خواهند اشتباه هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی را در کشورداری تکرار کند. عدم توجه به نهادهای مدنی و توسعه سیاسی در دولت‌ هاشمی رفسنجانی و توجه بیش از حد به توسعه اقتصادی، سبب شد تا مردم در انتخاب دوم خرداد، دلزده از سیاست‌های اقتصادی هاشمی به سمت شعارهای جذاب سیدمحمد خاتمی در مورد توسعه سیاسی کشیده شوند. همین اتفاق نیز برای دولت اصلاحات افتاد. توجه بیش از حد به توسعه سیاسی و غافل شدن از عدالت اجتماعی موجب شد تا مردم در انتخابات سال 84 به سمت نامزدی کشیده شوند که شعارهای عدالت‌محورانه می‌داد. روحانی نمی‌خواهد با تکرار این اشتباهات، دولت خود را به فردی که در جهت مخالف او قرار دارد تحویل دهد. به خاطر همین در کنار توسعه اقتصادی نگاهی نیز به توسعه سیاسی دارد و در کنار این دو بهبود سیاست خارجی را نیز در دستور کار قرار داده است. مسئله‌ای که در این میان قابل تامل است، پرخطر بودن زمین تازه روحانی است. مخالفان دولت نشان داده‌اند که نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی حساسیت‌های ویژه‌ای دارند و قطعا اجازه نخواهند داد روحانی به راحتی منویات خود در این مورد را اجرایی کند. بسیاری هنوز مخالفت‌های گسترده بخشی از جامعه در قبال تصمیمات فرهنگی دولت خاتمی را به یاد دارند. کفن‌پوشانی که برای مخالفت با دولت خاتمی به خیابان‌های می‌آمدند تا نظرات خود را به رئیس‌جمهور دوران اصلاحات از راه اعتراض مطرح کنند. از آغاز دولت روحانی نیز،‌ بارها شاهد راهپیمایی اعتراضی برخی از افراد در مورد وضعیت حجاب بوده‌ایم. سوال نمایندگان مجلس شورای اسلامی از وزیر کشور و ارشاد در مورد مسائل فرهنگی و حجاب در کشور نمونه بارز این حساسیت‌هاست. نمایندگان برای اینکه حساسیت خود را به رخ دولت بکشند، تصاویر دختران ساپورت‌پوش را در مجلس پخش کردند تا پیام خود در مورد مسائل فرهنگی و مدنی به گوش رئیس‌جمهور برسانند. در این میان اما به نظر می‌رسد، رئیس دولت تدبیر و امید تصمیم قاطع خود را گرفته است، توصیه به نجفی برای ادامه دادن راه فرجی‌دانا و تقبیح رفتارهای سلبی با مسئله حجاب و ماهواره و فضای مجازی به خوبی بیانگر تصمیم تازه روحانی است. باید دید که آیا روحانی در این زمینه موفق خواهد بود یا خیر؟