- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
بسیج، چه نهادی است؟
در اندیشه حضرت‌امام(ره) بسیج نهادی اجتماعی با ابعاد متعدد است. در این نگرش، بسیج دیگر صرفا سازمانی نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامعه است و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگی و پیوندی دارد که انفصال آن جز با انحلال جامعه اسلامی متصور نیست.
«بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد. بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته‌های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده‌اند. بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت‌یافتگان آن، نام و نشان در گمنامی و بی‌نشانی گرفته‌اند. بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر تشکل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده‌اند.»
حضرت‌امام‌خمینی(ره) که همیشه بر نقش مردم و اهمیت حیاتی آن در تامین سلامت و موفقیت نظام تاکید می‌کردند، با درایت خاصی در آذرماه1358، طی بیاناتی ضرورت تشکیل مدرسه عشق یا همان بسیج مستضعفان را اعلام فرمودند. برکات این شجره و عطر دلاویز شکوفه‌های آن، طی بحران‌های سال‌های اولیه انقلاب و جنگ تحمیلی و بعد از آن به سراسر مملکت اسلامی ما رسید و فضای آن را معطر کرد و انقلاب و جنگ را به‌نفع اسلام و مسلمانان به پایان رسانید و این همه جز در پرتو جهان‌بینی و تدبیر آن پیر فرزانه و حضور نیروهای مردمی و پیوند الهی آنان با ولایت حاصل نشد.
در سخنان امام- قدس‌سره- سابقه بسیج به بیداری قوم بنی‌اسراییل و قیام آن قوم بر ضدظلم فرعونی، به فرمان حضرت‌موسی- علیه‌السلام- و بسیج اصحاب پابرهنه و فقیر صُفه در برابر ظلم و غارت اشراف بت‌پرست مکه، به دعوت رسول‌اکرم- صلی‌الله‌علیه و آله‌و‌سلم- و نیز اهتمام ائمه‌اطهار- علیهم‌السلام- که نگرشی الهی داشتند و به تشویق مردم به هم‌پیمانی برای حل مسایل سیاسی و کاهش گرفتاری مسلمین بازمی‌گردد.
در عصر حاضر هم، بسیج مردم در جریان نهضت تحریم تنباکو و مبارزه بر ضد استعمار دولت انگلیس به فتوای مرحوم‌میرزای‌شیرازی و قیام عده زیادی از مردم قم و ورامین و شهرهای دیگر کشور در حوادث پانزدهم‌خرداد سال1342 در برابر ظلم و خیانت رژیم پهلوی و استمرار مبارزه آنان تا سرنگونی حکومت شاهنشاهی در 22بهمن1357 ماهیت بسیجی دارد. این بسیج‌شدن‌ها و قیام‌های معنوی مردمی، همواره خواب راحت ستمگران قدرتمند را آشفته کرده است.
مبارزه حق با باطل بر شدت کینه‌توزی‌های دشمنان اسلام- به‌ویژه دشمنان انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن- در عصر حاضر افزوده است. انقلاب اسلامی ایران، مستکبران جهان را سخت به وحشت افکنده و آنان را به تکاپو واداشته، تا چندین نوبت کودتا، حمله نظامی مستقیم، انواع محاصره‌ها و در نهایت تحمیل جنگ به دست رژیم عراق برای براندازی نظام نوپای ایران را بیازمایند؛ ولی به‌یمن عنایت همیشگی حضرت حق و بیداری و هدایت امام‌راحل، بسیج ملت همیشه‌زنده، با استفاده از امکانات کشور، توانست مستکبران جهانی را- که با تمام قوا برای حمایت از رژیم عراق متحد شده بودند- به زانو درآورد و ملت را مانند اولیای خدا آبرو بخشد.
مراد حضرت‌امام(ره) از بسیج، فراتر و جامع‌تر از معانی مذکور در لغتنامه‌هاست و حتی با درک اغلب مردم از بسیج به‌عنوان نهادی رزمی متفاوت است.
در اندیشه حضرت‌امام(ره) بسیج یک نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. در این نگرش، بسیج دیگر صرفا سازمانی نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامعه؛ و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگی و پیوندی دارد که انفصال آن جز با انحلال جامعه اسلامی متصور نیست.
اگر بسیج را نهادی منسجم محسوب کنیم که در مقطع زمانی معینی، به ضرورتی اجتماعی پا به عرصه وجود نهاده است، طبیعی است که با رفع ضرورت، جایی برای دوام و بقای آن باقی نمی‌ماند، حتی اگر مشکل و مساله‌ای که بسیج برای پاسخگویی به آن تشکیل شده است، مساله‌ای اقتصادی یا فرهنگی باشد.
بسیج، در صورتی می‌تواند نهادی جامع و شامل جهات متعدد و پایدار شناخته شود که نیازهای دایمی و باورها و ارزش‌های فرهنگی پدیدآورنده آن به‌روشنی تعریف شوند؛ این نیازها ممکن است اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یا نظامی باشند. همچنان‌که هر فرد، خانواده یا گروهی همزمان به نیازهای متعدد زیستی، تربیتی، آموزشی، اخلاقی، اقتصادی، سیاسی و دفاعی پاسخ می‌گوید، نهاد بسیج نیز کارکردهای گوناگون دارد و به نیازهای متعدد پاسخ می‌دهد؛ چنانکه در تثبیت ابعاد سیاسی - اجتماعی نظام و در دفاع هشت‌ساله، در برابر دشمنان نقش موثر خود را ایفا کرد.
حیثیت امروز نظام، تا حد زیادی مدیون بسیج و حضور همه‌جانبه مردم در آن بوده است. حتی تصاحب قدرت جهانی اسلامی با بسیج همه‌جانبه و فراگیر در جهان میسر خواهد بود. به گفته امام راحل، این امر شدنی است و باید به‌دنبال تحقق آن بود.
سابقه بسیج در منظر امام گویای این مطلب است که ملت‌ها در قرون و اعصار به دعوت رهبران الهی، بسیج شده‌اند تا دین خدا را زنده نگه دارند. بسیج ملت‌ها، اعتقادی، سیاسی یا نظامی یا اجتماعی- اقتصادی یا جامع همه این صفات بوده است. وجه مشترک همه اینها سرنگونی ظلم و سلطه طاغوت و برقراری خداپرستی و عدالت در بین انسان‌ها بوده است. به‌طوری که در یک‌صف، بسیج و انسجام مردم و تجهیز امکانات آنان و هدایت بسیج‌کننده قرار داشت و در صف دیگر ظلم ظالمان و قدرت طاغوت‌ها. اولیای‌خدا همواره بسیج امت‌ها را به سمت معرفت و نورانیت هدایت کرده‌اند و آثار آن، رشد معنوی و مادی انسان‌ها بوده است. در حالی که طاغوت‌ها و زورمداران هر عصر کوشیده‌اند ملت‌ها را با ارعاب و تطمیع بسیج کنند و وسیله نیل به اهداف شیطانی خود سازند؛ با توجه به آنچه بیان شد، مفهوم بسیج در کلام امام در حیطه‌های سه‌گانه ذیل قابل طرح است:
1- در قلمرو اجتماعی
مفهوم بسیج در این قلمرو، همان هدایت مردم و امکانات آنان در جهت اجرای احکام است. البته در این میان، تحول مردم نقش موثری دارد. بسیج اجتماعی در جریان این تحول، زمینه‌ساز بسیج همه‌جانبه برای سقوط رژیم شاه، حمایت از کشاورزان در ابتدای انقلاب، رویارویی در مقابل تجاوز گسترده رژیم عراق در جنگ‌تحمیلی و حمایت از اصول و مبانی جمهوری‌اسلامی- به‌ویژه از طریق راهپیمایی‌ها- شده است.
حضرت امام حتی ضرورت تشکیل بسیج 20میلیونی را برای دفاع از کشور و بسیج صدمیلیونی جهانی را برای دفاع از اسلام گوشزد کرده‌اند. بنابراین، اگر بسیج را با امت اسلام و متن مردم یکی محسوب کنیم، از حقیقت دور نشده‌ایم. حضرت امام می‌فرمایند:
«شما اگر مردم نبودند، نمی‌توانستید این جنگ را اداره بکنید، این شک ندارد. مردم اداره کردند؛ یعنی این سپاه، مردمند؛ این بسیجی‌ها، مردمند؛ ارتش هم امروز، مردم است».
2- در قلمرو عبادی- سیاسی
امام‌راحل از نشست‌ها و اجتماع‌های عبادی- سیاسی مردم سخن گفته و نماز جماعات و جمعه را اولین انسجام و بسیج مردمی دانسته و اوج آن را در حج، کنگره عظیم عبادی- سیاسی مسلمانان معرفی کرده و حتی با اعلام برائت از مشرکان، به‌دنبال آزادسازی انرژی متراکم جهان اسلام بوده است.
بنابراین، انسجام عبادی مسلمانان در مساجد و نمازجمعه‌ها و کنگره بزرگ حج را مفهوم دیگر قلمرو کارکردی بسیج می‌دانند:
«مساجد، بهترین سنگرها و جمعه و جماعات، مناسب‌ترین میدان تشکل و بیان مصالح مسلمین می‌باشند.»
3- در قلمرو عشق و عرفان
امام‌راحل بسیج را در قلمرو عشق و عرفان توصیف کرده و ویژگی‌های فطری نابی برای آن قایل شده‌اند. دارندگان این نوع نگرش، برای کسب رضایت معبود، آغوش خود را برای هر خطری باز می‌کنند و به پیشواز شهادت می‌روند. این دیدگاه، ما را به حقیقت حقه، بسیار نزدیک می‌کند.
آثار خجسته آن در جبهه‌های دفاع‌مقدس عیان شد و بسیجیان لبریز از عشق، یک‌شبه ره صدساله پیمودند؛ و در وصایای مانده از خودشان، برادران و خواهران دینی خود را به پیوستن به این قافله فراخواندند.
«بسیج، شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می‌دهد. بسیج، مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته‌های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سرداده‌اند. بسیج، میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت‌یافتگان آن، نام و نشان در گمنامی و بی‌نشانی گرفته‌اند. بسیج، لشکر مخلص خداست، که دفتر تشکل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده‌اند.»
نتیجه اینکه، بسیج درعین‌حال که موضوعی عام است، پدیده‌ای همه‌جانبه نیز هست که باید در تمامی ابعاد به آن توجه نشان داد.
ویژگی‌های فرد بسیجی از منظر امام‌خمینی(ره)
-جوان‌های ما به‌کرار از من خواستند که شما دعا کنید ما شهید بشویم، کسی که می‌گوید دعا کنید شهید بشویم دیگر نمی‌ترسند از اینکه آقای کارتر بفرستد اینها را به شهادت برسانند. 1359/2/12
-ما شهادت را یک‌فوز عظیم می‌دانیم و ملت ما هم شهادت را به جان و دل قبول می‌کند و از جنگ نخواهیم هراسید و مرد جنگ هستیم. 1359/7/17
-امروز یکی از افتخارات بزرگ ملت ایران این است که در برابر بزرگ‌ترین نمایش قدرت و آرایش ناوهای جنگی آمریکا و اروپا در خلیج‌فارس صف‌آرایی نمود. 1367/4/29
-افرادی که در بسیج و سایر جاها برای خدا خدمت می‌کنند، همه در حال عبادت هستند و بسیج یک امر بسیار مهم و خوب است. 1364/1/25
-این جوان‌های ما از هرطایفه‌ای و از هرگروهی که هستند و در جبهه‌ها برای اسلام جنگ می‌کنند، اینها نور چشم‌های اسلام هستند، اینها کسانی هستند که اسلام و مسلمین به اینها باید ارج بگذراد، به اینها باید افتخار کند. 1359/9/16
-بحمد‌الله مردم ما همه آگاه و مهیا هستند و شما می‌بینید این ارتشی‌ها، پاسدارها، بسیج و سایر نیرو‌ها در جبهه چه می‌کنند. حتی صدر اسلام هم اینچنین وضعی را کمتر به خود دیده است و بعضی از افراد نمی‌توانند این همه از‌خودگذشتگی را بفهمند و کار‌های انجام‌شده را نادیده می‌گیرند.
1361/7/21
