برزخ عربـی

(روزنامه آفتاب‌يزد - 1394/06/22 - شماره 4425 - صفحه 2)

"پایش را از گلیمش درازتر کرده است!"حرف‌هایی خارج از عرف و البته گستاخانه! جمله‌ای که مشاور پادشاه عربستان چند روز پیش نسبت به کشورمان به زبان آورد... صحبت‌هایی از جنس همان حرف‌هایی که می‌تواند بیشتر از هر زمان دیگری خون ملت ایران را به جوش آورد، از آن حالت هایی که رگ گردن ما بیرون. بزند و شبکه‌های اجتماعی را پرکنیم از جملاتی که علیه عربستان برای هم می‌فرستیم.

"انور اشکی" که از نزدیک ترین مشاوران ملک سلمان به حساب می‌آید، به‌غیراز این جمله بی ادبانه در گفتگو با تلویزیون «ای 24» ازهراس دولتش هم سخن به میان می‌آورد اینکه عربستانی‌ها تاب ایران رانخواهند آورد اگر ایران در فکر بازگشت به امپراتوری پارس باشد...

اینکه چرا حتی مرور قدرت و عظمت پارسیان برای آنها غیر قابل تصور و تا این حد آزاردهنده باشد هرچند جای تعجب بسیار نباید داشته باشد، اما باید به سخنان اهانت‌آمیز و مغرضانه "انور اشکی " از زاویه‌ای دیگر هم‌نظر بیندازیم.

صحبت‌های این مسئول عربستانی در حالی بیان می‌شود که پیش از این هم سخنان مقام‌های مختلف این کشور درباره ایران چنگی به دل نمی‌زد. آنها همواره با ادعاهای مختلف، زمانی ایران را یک تهدید منطقه معرفی می‌کردند و زمانی هم مداخله‌گر در امور کشورهای دیگران ! بی آنکه اشاره‌ای به حملات خود به کشورهایی مثل یمن داشته باشند.. .

بعد از تغییرات ساختاری که در دولت عربستان به وجود آمد و کسانی چون عادل الجبیر به عنوان وزیر خارجه این کشور انتخاب شدند، برخی از این اظهارات تندتر هم شد... عربستانی‌ها برای آنکه بتوانند روند کارشکنی‌های خود را در قبال مسائل بین المللی و دیپلماسی ادامه بدهند، در طول مذاکرات هسته‌ای ایران هم، از هیچ تلاشی دریغ نورزیدند تا مانع به وقوع پیوستن یک توافق جامع شوند... اما به هر حال سرنوشت به گونه‌ای دیگر رقم خورد و محاسبات و معادلات آن‌ها درست از آب درنیامد چرا که توافق هسته‌ای، آب سردی بود بر تمامی پیکارجویانی که توافق ایران را دوست نداشتند...

بعد از توافق

ولی بعد از به بار نشستن مذاکرات هسته‌ای بود که اقدامات اطمینان ساز ایران و همین طور مذاکرات اوباما با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، مواضع کشورهای عربی از جمله عربستان را نسبت به ایران نرم تر کرد تا اینکه رسما مقامات این کشور از جمله عادل الجبیر صحبت از این کردند که آنها نسبت به توافق هسته‌ای ایران رضایت داده اند. توقع می‌رفت حال که عربستانی‌ها نسبت به نتیجه مذاکرات ایران، واکنشی آرامتر به نمایش گذاشتند، این دیدگاه لا اقل تا مدتی دوام داشته باشد، در حالیکه گویی قرار به این اتفاق نیست، چرا که ادعاهای جدید مشاور پادشاه عربستان، نشان می‌دهد که بار دیگر برخی از دولتمردان این کشور سعی در بازگشت به ادعاهای واهی گذشته شان، البته با لحنی تندتر و خشن‌تر گرفته‌اند به راستی دلیل این دوگانگی رفتار، آن هم در مدت زمانی کوتاه چه می‌تواند باشد؟

به نظر می‌آید عربستان در میان این اوضاع نابسامان منطقه خاورمیانه که البته خودشان هم نقش بسزایی در ایجاد نامنی اش دارند، در برزخی بین حفظ رابطه با آمریکا و همین طور نوع مناسباتشان با ایران قرار گرفته‌اند برای همین است که سیاست یک بام و دوهوا یشان را در برابر با کشورمان در پیش گرفته‌اند، رفتاری که چندان نمی‌تواند در ادبیات سیاسی کشورها و روابط بین الملل جایگاه ارزنده‌ای داشته باشد. اما اینکه چرا علی رغم مذاکرات آمریکایی‌ها با عربستان و همین طور اقدامات صلح جویانه کشورمان، دولت عربستان در حالی که به نظر می‌آمد اندکی در رویکردهای خصمانه اش تغییر ایجاد کرده است بار دیگر چهر‌های خشن و غیر دوستانه به خود می‌گیرد جای سوال است؟

این را باید بپذیریم، که چه بخواهیم و چه نخواهیم، ایران و عربستان سالهاست که به عنوان دو رقیب منطقه‌ای در خاورمیانه نقش‌های کلیدی را بازی می‌کنند. اما این رقابت آیا دلیلی بر گفتمان غیر دیپلماتیک و تند مقامات عربستانی چون "انور اشکی " می‌شود؟

عربستان از تنهایی می‌ترسد؟!

محسن جلیلوند کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با آفتاب یزد در اینباره می‌گوید:" عربستان با این وضعیتی که در پیش گرفته است، هیچ گاه با ایران رابطه دوستانه‌ای نخواهد داشت و اینکه می‌بینید گاهی آنها از موضعشان همچون آنچه که در بحث توافق هسته ای روی داد، کوتاه می‌آیند به خاطر هراسی است که از آمریکا دارند، البته این هراس هم به خاطر قدرت آمریکایی‌ها نیست بلکه به خاطر آن است که ایالت متحده نشان داده که بارها می‌تواند متحدان خود را تنها بگذارد همان طور که دیدیم این کشور "بن علی" و "مبارک" را تنها گذاشت. "

وی اضافه می‌کند: "به همین خاطر است که عربستانی‌ها به شدت از این بابت که در شرایط سخت از سوی آمریکا تنها بمانند می‌ترسند. "

جلیلوند می‌گوید:" میزان تهدیدی که عربستانی‌ها برای خود قائل هستند از دو جنبه قابل بررسی است، اول اینکه عربستانی‌ها به خاطر ساختار حکومت دیکتاتوری شان و فشاری که بر مردم وارد می‌کنند، فعلا تهدید داخلی ندارند و بنابراین مشکل آنها به خاطر تهدید خارجی است."

وی تاکید می‌کند: " تهدید خارجی عربستانی‌ها به ویژه بعد از حوادث یمن، ایران است، برای همین هم دولت عربستان از اینکه آمریکایی‌ها به خاطر ایران، آنها را فراموش کنند، می‌ترسد."

وی تاکید می‌کند:" البته مطمئنا آمریکایی‌ها عربستان را فراموش نمی‌کنند اما به نوعی می‌توانند دولت این کشور را مدیریت کنند همان طور که آمریکا به نوعی باعث تغییر در ساختار بالای حکومتی عربستان شد و افراد جدیدی را در این ساختار وارد کرد تا عربستان از درون دچار تزلزل نشود،برعکس این اتفاق هم ممکن است."

استراتژی برای جلب حمایت آمریکا

جلیلوند ادامه می‌دهد:« موضع گیری هایی شبیه آنچه مشاور پادشاه عربستان در قبال ایران صورت می‌دهد گویای این مطلب است که آنها می‌خواهند تا به آمریکا نشان دهند، ایران یک تهدید است وبه خاطر همین آمریکا، باید عربستان را برای جلوگیری از این تهدید حفظ کند."

این کارشناس بین الملل می‌افزاید:" عربستانی‌ها می‌دانند که اگر چالش خود با ایران را حفظ کنند از مسائل نفتی گرفته تا یمن، آمریکا به خاطر منافع اقتصادی که از این کشور می‌برد ناچار است از عربستان حمایت کند."

وی درباره اینکه پس چرا عربستان در ارتباط با توافق هسته‌ای موضعش نرم تر شده بود پاسخ می‌دهد: "عربستان در حوزه توافق هسته‌ای چاره‌ای جز این نداشت وقتی که قطعنامه‌ای در سازمان ملل تصویب می‌شود آمریکایی‌ها هم نمی‌توانند آن را نپذیرند چه برسد به عربستان. "جلیلوند ادامه می‌دهد:" عربستان همیشه در موضع تندخویی با ایران است و غیر از این هم نباید انتظار داشت."

صحبت‌هایی که تنها به اختلافات دامن می‌زند

اما داوود هرمیداس باوند کارشناس مسائل بین الملل، با تاکید بر اینکه مشکلات عربستان با ایران مربوط به یک موضوع خاص نیست در اینباره به آفتاب یزد می‌گوید: "آنچه که اوباما در بحث توافق انجام داد سیاستی بود برای راضی کردن کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تا آنها را به توافق امیدوار بسازد که موفق هم شد. اما مشکل عربستان با ایران فقط در توافق هسته‌ای نبود."

وی اضافه می‌کند:" عربستان ادعای دخالت ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن و بحرین را دارد و این مطلب برای این کشور بسیار ثقیل است، حتی شاهد بودیم که شایعه پیشنهاد وزیر خارجه ایران درباره طرح چهارماده ای برای برقراری صلح در یمن اصلا به مذاق عربستانی‌ها خوش نیامد." هرمیداس باوند ادامه می‌دهد:" نکته دوم این است که عربستان می‌پندارد ایران، خاکریزهایی را در جهان عرب ایجاد کرده است و از این موضوع به شدت وحشت دارد."

این کارشناس بین الملل درباره این موضوع که عربستان تا چه میزان با بیان صحبت‌های تند علیه ایران در تلاش است تا کشورمان را به عنوان تهدیدی برای خاورمیانه به تصویر بکشد و از این طریق حمایت‌های آمریکا را به سمت خودش به دست آورد می‌گوید: "به هر حال سیاست‌های غیردوستانه باعث این اتفاقی که می‌گویید شده است، ولی مصلحت کشورهای منطقه این است که مشکلات دو طرفه اشان را حل کنند و باید کدورت‌هایی که فیما بین وجود دارد برطرف شود. سفرهای اخیر وزیر امور خارجه ایران، آقای ظریف، به کویت و قطر کار بسیار مثبتی بود تا این موضوع را اثبات کند که ایران قصد دخالت در منطقه را ندارد."

وی ادامه می‌دهد:" بحث دیگر دو کشور ایران و عربستان درباره حمایت‌های دو طرفه از یکسری از جنبش‌هاست، فراموش نکنیم که به جز ایران، عربستان هم از جنبش‌های زیادی حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کند، اما اصل بر آن باید باشد که هر دو طرف به آرامش و توسعه کشورشان بیندیشند. بیان صحبت‌های تحریک آمیزی چون "ایران پایش را از گلیمش درازتر کرده است "تنها به اختلافات دامن می‌زند. "

http://aftabeyazd.ir/?newsid=13544

ش.د9402599