اختلاف‌نظر در مورد سرنوشت اسد

(روزنامه شرق - 1394/07/26 - شماره 2425 - صفحه 6)

اولین اجلاس امنیتی مونیخ در تهران، با تمرکز بر موضوعات سوریه، تروریسم در منطقه و توافق هسته‌ای برگزار شد. در این اجلاس مقدماتی، وزیر خارجه ایران میزبان همتای آلمانی خود بود. علاوه‌بر اشتاین‌مایر، وزیران خارجه لبنان، عمان، عراق، افغانستان، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگانی از برخی کشورهای دیگر حضور داشتند. اگرچه سوریه موضوع مشترک اغلب سخنرانی‌های این اجلاس بود، اما بین ایران و حاضران دیگر این نشست تفاوت دیدگاه وجود داشت. درحالی‌که ایران تأکید غرب بر کنارگذاشتن اسد از سازوکارهای مربوط به آینده سوریه را نکوهش می‌کرد، طرف آلمانی آینده سوریه را بدون اسد متصور بود.

ظریف: ایران همیشه خواهان مذاکره بوده است

جواد ظریف در نشست مقدماتی این اجلاس گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان مذاکره بوده است، اما در این راستا کشورهایی بودند که نمی‌خواستند ایران پای میز مذاکره بنشیند». او افزود: «دلیل آنکه توانستیم به توافق تاریخی دست پیدا کنیم این بود که ما می‌خواستیم نگاه متفاوتی داشته باشیم و این به ما این انگیزه را داد که سر میز مذاکره بنشینیم. در گذشته گزینه‌های غلطی وجود داشت، اما در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید به مذاکره برسیم و تنها تفاوت مذاکره این بود که گزینه جنگ را نداشت؛ البته فشارها علیه ایران زیاد بود.

ما 12 سال تحت فشار بودیم و تحریم‌های زیادی علیه ما وضع کردند؛ البته نیازی نبود که ایران را به میز مذاکره بکشانند، زیرا ایران همیشه خواهان مذاکره بود، اما کشورهایی بودند که نمی‌گذاشتند ایران پای میز مذاکره بنشیند». او تأکید کرد: «ایران تصمیم داشت ثابت کند برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز بوده است، البته در این رابطه اتهاماتی به ما زده شده بود، اما ما اعتقاد داشتیم فشار در مذاکرات برای ایران ناعادلانه است. ما توانستیم به آنها بقبولانیم برداشتن تحریم‌های ایران امتیازدادن نیست و این ذهنیتی را که ایجاد شده بود، از بین بردیم که باعث شد جلو برویم».

داعش برای کسی سرمایه نیست

وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنرانی خود در این نشست با تأکید بر اینکه این منطقه مشکلات و تهدیدات زیادی دارد که این تهدیدات و مشکلات برای همه مشترک است، یادآور شد: «همگان باید برای حل این مشکلات تلاش کنند. کشورهای منطقه باید بدانند داعش برای کسی سرمایه نیست. سؤال من این است چه کسی باید اعتماد دیگران را به دست آورد؟ آیا ایران به کشوری تهاجم داشته یا حمله شیمیایی کرده است؟ آیا در ایجاد داعش، طالبان و غیره نقش داشته است یا اینکه قربانی اینها بوده است؟» او با تأکید بر اینکه باید به آینده نگاه کنیم، افزود: «نباید در گذشته اسیر شویم، زیرا دراین‌صورت به ضرر همه خواهد بود. ما به یک محیط باثبات نیاز داریم و نباید امنیت خود را در ناامنی دیگران ببینیم. اگر می‌بینیم که یک بمب‌گذاری همچون شب گذشته در عربستان انجام شده، این ناامنی ما هم هست. هر نقطه در این منطقه ناامن باشد به همه نقاط سرایت خواهد کرد».

پیروزی‌ نظامی تبعات دارد

رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: «ما می‌گوییم گذشته را فراموش نمی‌کنیم، اما در گذشته هم اسیر نمی‌شویم. معتقدیم همه این موارد راه‌حل دارد، اما نباید به‌گونه‌ای نگاه کنیم که فقط خودمان سود ببریم. متأسفانه برخی نقش‌آفرینان در منطقه تصور می‌کنند فقط خودشان باید سود ببرند و فکر می‌کنند باید این توازن را به نفع خودشان رقم بزنند. ما اکنون در بی‌ثباتی سوریه، عراق و غیره وضعیت باخت-باخت را شاهدیم که این به ‌نفع هیچ‌کسی نیست. باید بپذیریم پیروزی‌های نظامی تبعاتی دارد و باید به پیروزی‌های سیاسی دست یابیم.

ما باید این واقعیت را بپذیریم که راه‌حل نظامی نتیجه نمی‌دهد و راه‌حل باید سیاسی باشد که مردم سوریه نیز آن را بپذیرند. ما نمی‌توانیم برای آنها نسخه بپیچیم و تصمیم‌گیری کنیم که چه کسی آنجا حکمرانی کند؛ باید به مردم سوریه کمک کنیم».ظریف با بیان اینکه مشکل باید در سوریه بازتعریف شود به‌طوری‌که فقط به منافع خود توجه نکنیم، گفت: «ایران آماده بازی برد-برد در سوریه است و فعالانه برای یافتن راه‌حل سیاسی در سوریه، یمن و غیره شرکت خواهد کرد. آنچه باعث گسترش این جنگ شده تأکید بر افراد است، نه روندها.»

اشتاین‌مایر: باید به سؤال‌ها درباره نیت ایران در منطقه پاسخ داد

وزیر خارجه آلمان در سخنرانی خود در این نشست گفت: «ایران می‌تواند با همکاری و ایفای نقش سازنده در جامعه بین‌الملل یا در میان همسایگانش در منطقه، یک شریک مسئولیت‌پذیر باشد. شاید عده‌ای در این سالن به این موضوع شک داشته باشند، اما این برعهده ایران است که نقش خود را در این زمینه ثابت کند». این اولین سفر وزیر خارجه آلمان به ایران بعد از 12 سال است. او بعد از سفر به تهران قرار است به ریاض برود. اشتاین‌مایر با اشاره به سفرش به ریاض گفت: «همه چیز به اختلاف این دو پایتخت مربوط نمی‌شود.

سؤال‌های فراوانی وجود دارد که نمی‌توانم به دلیل پیچیدگی توضیح دهم. اکنون کنشگران تروریستی مثل داعش داریم که محدودیت‌های دیپلماسی را در این مقطع نشان می‌دهند، البته ما باید به صورت دیپلماتیک عمل کنیم». اشتاین‌مایر پیشنهاد کرد بر سر فرایند‌های اصلی توافق شود و ادامه داد: «باید آرام گام برداریم. این کار در طولانی‌مدت باعث افزایش امنیت برای همه ما می‌شود». او خواستار اعتمادسازی در این زمینه شد و افزود: «نیازمند مسئولیت‌پذیری هستیم. سؤال‌های زیادی درباره نیت ایران در منطقه وجود دارد که ممکن است بی‌پایه و غیرمنصفانه باشد؛ می‌پذیریم ایران نگرانی‌های امنیتی خود را دارد، اما باید به این سؤال‌ها هم پاسخ داد».

مداخله روسیه در سوریه غیرمنتظره بود

به گزارش ایرنا، وزیر خارجه آلمان ادامه داد: «ما می‌دانیم اشتباهات گذشته باعث جنگ امروز سوریه است و جنگ سوریه حاصل فرصت‌های تاریخی است که از دست داده‌ایم». اشتاین‌مایر با تأکید بر اینکه امروز باید برای حل مشکل سوریه تلاش کنیم، افزود: «ما امروز هیچ زمانی نداریم که بخواهیم درباره سؤالاتی که به گذشته برمی‌گردد، بحث کنیم، بلکه باید با آگاهی به آن، برای حل مشکلات تلاش کنیم. امروز دو موضوع مطرح است؛ نخست اینکه باید با داعش بجنگیم که این موضوع در حال انجام است، البته زیاد موفقیت‌آمیز نبوده و دوم اینکه، ما باید وضعیت نظامی را کاهش داده و راه‌حل سیاسی بیابیم». او با یادآوری اینکه در نیویورک نیز به این نتیجه رسیدیم که باید برای راه‌حل سیاسی در سوریه تلاش کنیم، درباره مداخله روسیه در سوریه نیز گفت: «مداخله روسیه در سوریه غیرمنتظره بود و نتوانستیم به دلیل این مداخله، مباحث‌مان را در نیویورک درباره راه‌حل سیاسی سوریه تمام کنیم. مسکو و واشنگتن باید طوری عمل کنند که شفاف باشد و هماهنگی‌های لازم را داشته باشند که البته این اتفاق نیفتاده است.

مداخله روسیه در سوریه یک ناکارآمدی بود، اما ما امید داریم روسیه و آمریکا به دیدگاه مشترکی درباره سوریه برسند. تازمانی‌که اختلاف عمیقی بین آمریکا و روسیه باشد، نمی‌توانیم شاهد موفقیتی در سوریه باشیم و امیدواریم آمریکا و روسیه درباره سوریه به هماهنگی‌های لازم برسند». او درباره سوریه تأکید کرد: «هیچ آتش‌بسی بدون اسد امکان‌پذیر نیست و هیچ آینده‌ای نیز با اسد متصور نیست. ما باید هرچه‌سریع‌تر اقدام کنیم و نهادهای سیاسی را اصلاح کنیم؛ چراکه اگر هرچه‌سریع‌تر این موضوع دنبال نشود، تجزیه سوریه را به دنبال خواهد داشت که اجتناب‌ناپذیر است».

اشتاین‌مایر: تجزیه سوریه در آینده اجتناب‌ناپذیر است

اجلاس مقدماتی کنفرانس امنیتی مونیخ با پرسش و پاسخ از وزرا و حاضران در این اجلاس دنبال شد. به گزارش ایسنا، در پنل حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ از وزیر امور خارجه آلمان سؤال شد آیا شما هنوز بر این باورید که حل بحران سوریه بدون حضور ایران ممکن است؟ که ظریف، وزیر خارجه کشورمان قبل از پاسخ همتای آلمانی‌اش به این سؤال، این‌طور پاسخ داد که آیا می‌خواهید بین ما جنگ به راه بیندازید؟ ما معتقدیم باید به نهادها و روندهای موجود در سوریه توجه شود.

او ادامه داد: «باید شرایطی فراهم شود که همه سوری‌ها به خانه‌های‌شان بازگردند و برای این باید با خشونت تکفیری‌ها مقابله کنیم. همچنین باید به حقوق اقلیت‌ها و حکومت قانونی در سوریه احترام گذاشت. ما نمی‌خواهیم اجازه دهیم افرادی خارج از منطقه دیالوگ‌هایی را به سوریه دیکته کنند؛ بلکه می‌خواهیم اطمینان حاصل شود که آینده سوریه مطمئن است و آنها باید آینده کشورشان را از طریق صندوق رأی تعیین کنند، نه اسلحه». اشتاین‌مایر نیز در پاسخ به سؤال مطرح‌شده گفت: «متأسفانه به انجام اقدامات جدی علیه داعش نیاز است و هم‌زمان با مقابله با داعش لازم است فرایند سیاسی را نیز آغاز کنیم.

شروع پروسه سیاسی برای تعیین ‌آینده سوریه باید در دستور کار قرار گیرد و هرچه‌سریع‌تر باید فرایند تغییر در سوریه صورت بگیرد». وزیر امور خارجه آلمان با تأکید بر اینکه تجزیه سوریه در آینده اجتناب‌ناپذیر است، خاطرنشان کرد: «حتی اگر تصویری کلی برای آینده سوریه پیدا کنیم باید شرایط را برای برقراری ثبات در سوریه فراهم کرد». اشتاین‌مایر در رابطه با نقش ایران در سوریه نیز گفت: «ایران باید نقش سازنده خود را ایفا کند، چون ما بدون ایران به راه‌حل سیاسی در سوریه دست نمی‌یابیم».

مبارزه فعلی با داعش موفق نیست

در ادامه اشتاین‌مایر در پاسخ به سؤالی در رابطه با نقش آلمان در سوریه و منطقه گفت: «ما فرصت‌های زیادی را در سوریه از دست دادیم، اما تمام این مسائل مربوط به گذشته است و الان باید راه‌حلی برای آینده پیدا کنیم به نظر من زمان هم نداریم که درباره اشتباهات بحث کنیم، ولی به اشتباهاتی که در گذشته انجام داده‌ایم، واقف هستیم». وزیر امور خارجه آلمان تأکید کرد: «همان‌طور که قبلا هم گفتم باید به ‌طور موازی با داعش هم مقابله کنیم که درحال‌حاضر هم این کار انجام می‌شود، ولی موفق نیست و علاوه بر مقابله با داعش باید عملیات نظامی را کاهش و فرایند سیاسی را در سوریه آغاز کرد».

ظریف: پیش‌شرط‌ها در سوریه موجب جنگ شد

ظریف نیز در ادامه گفت: «من در رابطه با این موضوع که گفته می‌شود برای حل بحران سوریه زمان کم داریم می‌گویم که ما در سه سال گذشته مرتب اعلام کردیم خواستار راه‌حل سیاسی برای حل بحران سوریه هستیم و سال گذشته در داووس و همچنین پس از آن، خواهان راه‌حل سیاسی برای سوریه بودیم، ولی پیش‌شرط‌هایی که گذاشتند باعث ایجاد جنگ شد». «به مردم اروپا می‌گویم تعیین پیش‌شرط‌هایی که دسترس‌ناپذیر بودند باعث جنگ در سوریه شد. ایران حتی برای ایجاد آتش‌بس نیز که به دلایل بشردوستانه صورت می‌گرفت، تلاش‌های بسیاری کرد». وزیر امور خارجه ایران با تأکید بر اینکه باید پیش‌شرط‌ها از بین بروند تا بحران نیز در سوریه از بین برود، افزود: «راه‌حل نظامی چاره کار نیست و ما به راه‌حل سیاسی نیاز داریم و ائتلاف صورت‌گرفته در عراق و سوریه نیز یک‌سال‌ونیم گذشته ناموفق بوده است». همچنین از ظریف درباره پرونده جیسون رضاییان پرسیده شد که او در جواب گفت: «اتهاماتی که در پرونده جیسون رضاییان مطرح شده است، مباحث قانونی و حقوقی است؛ ولی ما از دیدگاه بشردوستانه پیگیر آن هستیم».

مدل لبنان می‌تواند باعث ارتقای اعتدال شود

وزیر امور خارجه لبنان نیز در این نشست برجام را توافقی تاریخی دانست و گفت: «برجام و توافق تاریخی ثابت کرد گفت‌وگو و تعامل برای ثبات منطقه اهمیت دارد و ما تعجب نمی‌کنیم که اسرائیل سرسختانه تلاش کرد مذاکرات هسته‌ای را به بیراهه بکشاند. این رژیم تنها مخالف ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای است». جبران باسیل افزود: «اسرائیل برای ادامه حیات خود، دیگران را تهدید می‌کند و نمی‌خواهد برای رسیدن به صلح حقوق اعراب را بدهد». جبران باسیل، بحران مهاجرت و تروریسم بین‌الملل را دو چالش اساسی پیش‌روی منطقه دانست و گفت: «عواقب جابه‌جایی مردم سوریه و موج مهاجرت‌ها شروع تهدیدات است و تنها راه مقابله با آن بازگرداندن مهاجران سوری به کشور خودشان است و این اقدام هم باید با راه‌حل سیاسی اجرائی شود».

او اضافه کرد: «اگر ما نخواهیم به‌ویژه در لبنان دیگران را بپذیریم، افراطی‌گری گسترش می‌یابد و فشار جمعیتی در لبنان افزایش می‌یابد. لبنان کشور کوچکی است که در هر یک کیلومتر آن، 200 مهاجر پذیرفته شده و این امر فشار فراوانی را به این کشور وارد کرده است. سیستم سیاسی لبنان قدرت را بین مسلمانان و غیرمسلمانان تقسیم کرده است». او یادآور شد: «مدل لبنان می‌تواند باعث ارتقای اعتدال و مقابله با شر و تروریسم شود. وزیر امور خارجه لبنان از همسایگان در خلیج فارس دعوت کرد: براساس ظرفیت و امکان خود به مهاجران کمک کنند.

ولایتی: اسد به پیروزی نزدیک می‌شود

علی‌اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، در حاشیه این اجلاس در جمع خبرنگاران گفت: «مقاومت‌های بشار اسد و حکومت سوریه نتیجه داده است و به ‌زودی شاهد پیروزی آنها خواهیم بود. ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه نقش اول را دارد و هیچ کشور دیگری در مقایسه با ایران، کار جدی‌ای انجام نداده است، مگر کشورهایی که با ایران همراه و متحد هستند؛ مثل عراق، سوریه و لبنان. ایران به راه خودش در مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد و ما معتقدیم سرانجام این راه پیروز خواهد شد».رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت: «کنفرانس امنیتی مونیخ برای حل بحران سوریه و مقابله با تروریسم برگزار شده است و در رابطه با حضورنداشتن عربستان نیز باید بگویم این کشور حامی تروریست‌هاست و مقابله‌ای با آنها نمی‌کند».

رئیس مجلس عراق: به کمک همسایگان‌ نیاز داریم

رئیس مجلس عراق نیز گفت: «با توجه به تحولات اخیر منطقه در گسترش تروریسم، همکاری همسایگان با کشور عراق برای مقابله با داعش بسیار ضروری است». سلیم عبدالله جبوری با تأکید بر اینکه عراق در مبارزه با تروریسم به کمک دوستان و همسایگان خود احتیاج دارد، گفت: «کشورهای مختلفی آمادگی خود را برای مقابله با تروریسم و مقابله با داعش اعلام کرده‌اند و درحال‌حاضر این همکاری، با همراهی ایران، عراق، سوریه و روسیه در جریان است».

اشمید: گفت‌وگوهای خوب درباره اجرای برجام در تهران

هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در این اجلاس حضور دارد، نیز در پیامی توییتری نوشت: «رایزنی‌های خوبی در رابطه با روند اجرای توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در کنفرانس امنیتی مونیخ در تهران داشتیم. من به همراه پروفسور علی (اکبر) صالحی و عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در این کنفرانس حضور داشته‌ایم و تأکید کردم توافق هسته‌ای یک پیروزی برای دیپلماسی است.

اکنون باید روی اجرای توافق هسته‌ای متمرکز شویم تا این مرحله نیز به یک موفقیت تبدیل شود». سید‌عباس عراقچی نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگاران در واکنش به اظهارات اخیر مقامات آمریکایی گفت: «حرف‌هایی که در چند روز اخیر از سوی مقامات آمریکایی مطرح می‌شود صرفا بازی با الفاظ است؛ چراکه پیش از برجام نیز ایران به‌عنوان عضو ان.پی.تی، بازرسی‌های دائم از تأسیسات هسته‌ای خود را پذیرفته است. بازگشت‌پذیری در تأسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد و هیچ‌یک از تأسیسات هسته‌ای ما تعطیل نشده‌اند.»

http://www.sharghdaily.ir/News/76209

ش.د9402986