پايان مردي كه با صلح سر جنگ داشت

(روزنامه اعتماد – 1395/03/03 – شماره 3533 – صفحه 11)

باراك اوباما كه روزهاي آخر رياست‌جمهوري خود را در كاخ سفيد سپري مي‌كند در دوره هشت‌ساله حكومت خود يك سه‌گانه موفقيت‌آميز را در مبارزه با تروريسم تجربه كرد كه شايد در گذشته دست‌نيافتني به نظر مي‌رسيد. اسامه بن‌لادن رهبر پيشين القاعده كه عمليات‌هاي تروريستي عظيمي را طرح‌ريزي كرده بود در مه ‌٢٠١١ در يك عمليات پيچيده توسط ارتش امريكا در پاكستان كشته شد. نفر دوم ملاعمر رهبر طالبان افغانستان بود كه توانست دولت افغانستان را در سال ١٩٩٦ساقط كند و تا اواخر سال ٢٠٠١ بر اين كشور حكومت كرد و پس از آن نيز عمليات‌هاي تروريستي فراواني را در افغانستان عليه نيروهاي امريكايي و افغان طرح‌ريزي كرد و در سال ٢٠١٣ آن گونه كه گفته مي‌شود بر اثر يك مريضي جان خود را از دست داد. حالا نيز آن گونه كه پنتاگون روز گذشته رسما اعلام كرد جانشين ملاعمر يعني ملا اختر منصور رهبر طالبان افغانستان نيز در يك حمله هواپيماهاي بدون سرنشين امريكا در نزديكي مرز ميان افغانستان و پاكستان كشته شده تا سه‌گانه اوباما در روزهاي پاياني حكومت او تكميل شود.

آن‌گونه كه مقامات ايالات متحده امريكا اعلام كردند ماموريت هواپيماهاي بدون سرنشين براي كشتن ملا اختر منصور در نزديكي مرز با پاكستان و با مجوز رسمي باراك اوباما، رييس‌جمهوري ايالات متحده انجام گرفته است. اگر مرگ ملا منصور نيز توسط طالبان تاييد شود مي‌تواند پيامدهايي مانند توقف كامل مذاكرات صلح ميان طالبان و دولت افغانستان را در پي داشته باشد. از طرفي ديگر اين اقدام همچنين مي‌تواند عواقب سنگين سياسي را درون طالبان به همراه داشته باشد و جناح‌هاي رقيب ملا اختر منصور كه با رهبري او در طالبان مخالف بودند مجدد فعاليت خود را براي به دست گرفتن قدرت در اين گروه آغاز كنند. از جمله اين مخالفان نيز پسر ملاعمر و نزديكان وي بودند كه اگرچه مخالف رهبري ملا اختر منصور بودند اما به ناچار براي ايجاد يك هماهنگي نسبي رهبري او را پذيرفتند.

جان كري وزير امور خارجه امريكا كه اكنون در ميانمار به سر مي‌برد در خصوص خبر كشته شدن ملامنصور گفت: روز شنبه ايالات متحده يك حمله هوايي دقيق را عليه ملا منصور رهبر طالبان در يك منطقه دورافتاده از منطقه مرزي افغانستان و پاكستان انجام داده است. كري خطاب به خبرنگاران افزود، منصور يك تهديد جدي براي پرسنل امريكايي در افغانستان و همچنين نيروهاي امنيتي افغان و اعضاي ائتلاف حمايت از افغانستان بود. اين اقدام يك پيام روشن به جهان است كه ما همچنان كنار شركاي خود در افغانستان ايستاده‌ايم و براي ايجاد يك افغانستان باثبات‌تر، متحد، امن و مرفه تلاش مي‌كنيم. كري در ادامه عنوان كرد: ايالات متحده به مدت طولاني تاكيد دارد كه روند آشتي افغانستان متعلق به رهبران افغانستان است و كوتاه‌ترين مسير براي رسيدن به صلح است و اين همان چيزي است كه ما مي‌خواهيم.

از سوي ديگر پنتاگون پس از اعلام رسمي خبر كشته شدن رهبر طالبان، او را مانعي براي صلح و آشتي بين دولت افغانستان و طالبان دانست و تاكيد كرد منصور در طول ساليان گذشته به صورت فعال در طراحي حملات عليه نيروهاي ايلات متحده و همچنين نيروهاي افغان شركت داشته است.

پيتر كوك سخنگوي پنتاگون گفت: هدف اين حمله هوايي ملا منصور بوده است زيرا به گفته كوك، منصور اجازه حضور رهبران طالبان براي شركت در مذاكرات صلح با دولت افغانستان را نمي‌داد و هرگونه مذاكرات را نيز ممنوع كرده بود. با اين حال كوك تصريح كرد كه ما هنوز در حال ارزيابي نتايج اطلاعات به دست آمده از حمله هوايي انجام شده هستيم.

آدام شيف عضو ارشد و دايمي كميته اطلاعاتي كنگره در بيانيه‌اي گفت: اگر ثابت شود كه حمله به ملا منصور رهبر طالبان در نزديكي مرز افغانستان و پاكستان موفقيت‌آميز بوده كه ما هنوز در حال بررسي اطلاعات آن هستيم؛ اين امر را مي‌تواند يك ضربه قابل توجه به طالبان دانست كه خود را آماده انجام عمليات‌هاي مجدد در سراسر افغانستان و پاكستان به ويژه در طول بهار و تابستان كرده بود. وي افزود در طول مذاكرات صلح ميان طالبان و دولت افغانستان منصور يكي از موانع اصلي براي پايان دادن به درگيري خونين ميان دو طرف به حساب مي‌آمد. اگرچه اكنون پس از حذف ملا منصور نمي‌توان گفت كه راه براي مذاكره هموار شده است، اما ادامه رهبري ملا اختر مي‌توانست چشم‌انداز براي حل مسالمت‌آميز بحران افغانستان را بسيار كمرنگ كند.

سناتور جان مك‌كين رييس كميته نيروهاي مسلح سنا نيز پس از اعلام خبر كشته شدن ملا منصور گفت: اين خبر مهارت ارتش امريكا را نشان مي‌دهد. من اميدوارم كه اين نبرد عليه رهبران طالبان ادامه داشته باشد و دولت سياست‌هاي خود مبني بر منع نيروهاي ايالات متحده در هدف قراردادن طالبان نيز تجديد نظر كند. وي افزود: نيروهاي ما امروز به همين دليل در سال ٢٠٠١ در افغانستان مستقر شدند تا از تبديل شدن افغانستان به يك پناهگاه امن براي تروريست‌هاي جهاني جلوگيري كنند. يك مقام آگاه در پنتاگون به نيوزويك گفت: هواپيماهاي بدون سرنشين امريكا ملا اختر منصور را در يك وسيله نقليه در جنوب غربي شهر احمد وال در نزديكي مرز پاكستان رديابي كردند و از راه دور آن را مورد هدف قرار دادند.

اين حمله در بعد از ظهر روز شنبه به وقت پاكستان و شش صبح به وقت شرق امريكا انجام گرفته است. يك مقام وزارت امور خارجه نيز اعلام كرد كه هر دو كشور پاكستان و افغانستان از اين حمله مطلع شدند اما هنوز مشخص نيست كه آيا اين اطلاع‌رساني قبل از اين عمليات بوده يا پس از آن؛ اين مقام آگاه در وزارت خارجه همچنين به نيوزويك گفت كه فرصت از بين بردن تهديد ملا منصور بسيار براي ما متمايز بود و ما بلافاصله براي آن اقدام كرديم.

نگراني از سرنوشت رهبري طالبان

عكس‌هاي كمي در خصوص ملا اختر منصور وجود دارد اما چهره‌اي كه از او به نمايش گذاشته شده است اغلب فردي فربه با ريش تيره است كه در تابستان گذشته و پس از دوسال پنهانكاري در اعلام خبر مرگ ملا عمر توانست رهبر طالبان شود. بسياري معتقدند با اعلام رسمي خبر مرگ ملا عمر در داخل سازمان طالبان اختلافات بالا گرفت اما در نهايت ملا اختر منصور توانست رهبري خود را به تثبيت برساند و در غياب ملا عمر روز به روز عمليات‌هاي طالبان در افغانستان شدت گرفت.

ابتدا تصور مي‌شد كه ايالات متحده مي‌تواند با حضور منصور گفت‌وگوهاي صلح بين طالبان و دولت افغانستان را پيش ببرد. اما پس از ماه‌ها جلسات ميان ديپلمات‌هاي مختلف افغانستان، پاكستان و همچنين چين و ايالات متحده با طالبان، اين مذاكرات به شكست انجاميد.

در اواخر سال ٢٠١٥ خبرهايي از طالبان مبني بر اختلافات رهبران به گوش رسيد و گفته مي‌شد ملا محمد رسول به عنوان يك رقيب، رهبري ملامنصور را به چالش كشيده است و حتي در مقاطعي دو گروه در پاييز گذشته گاهي اوقات در داخل خاك افغانستان درگير شدند. اختلافات داخلي در ماه دسامبر تا آنجا پيش رفت كه برخي مقامات دولت افغانستان عنوان كردند كه ملا منصور در يك تيراندازي در نشست رهبران طالبان در نزديكي كويته پاكستان در بلوچستان كشته شده است. اما طالبان اين گزارش را رد كرد. در ماه‌هاي اخير تروريست‌هاي طالبان توانستند موفقيت‌هايي نيز در شمال افغانستان از جمله در شهرستان قندوز در جنوب ولايت هلمند به دست آورند.

پنتاگون در ماه ژانويه به سنا گزارش داد كه طالبان توانسته قلمرو خود را بيش از هر زمان ديگري در افغانستان گسترش دهد و از طرفي نقاط ضعف و قوت نيروهاي امنيتي افغان را به نمايش بگذارد. در همين دوران شبكه حقاني، يك گروه تروريستي مستقر در پاكستان كه مسوول مرگبارترين حملات عليه نيروهاي ايالات متحده در افغانستان را بر عهده داشت نفوذ خود در طالبان را افزايش داد و وارد ساختار رهبري اين گروه تروريستي شد. سراج الدين حقاني، رهبر شبكه حقاني بنا بر برخي گزارش‌ها، معاون رهبر طالبان شد. گفتني است، شبكه حقاني همواره از نزديك با طالبان مشغول همكاري بوده است اما ساختار رهبري جداگانه خود را حفظ كرده بود تا زماني كه تغيير رهبري در سال گذشته ميلادي در طالبان انجام شد.

به گزارش لس‌آنجلس‌تايمز، اگر مرگ منصور تاييد شود، حقاني با توجه به شهرت خود و همچنين قدرت نظامي و پشتيباني پاكستان مي‌تواند به عنوان رهبر بعدي طالبان افغانستان معرفي شود. حضور حقاني و تفكرات ضد امريكايي او در راس قدرت طالبان مي‌تواند آينده مذاكرات صلح را حتي بيشتر از گذشته تيره و تار كند. وزارت امورخارجه امريكا از سال ٢٠١٢ شبكه حقاني را يك سازمان تروريستي معرفي كرده و براي سر حقاني ده ميليون دلار جايزه تعيين كرده است.

از طرفي برخي مقامات امريكايي معتقدند كه مرگ منصور در يك زمان حساس براي ايالات متحده در افغانستان رخ داده است. جان نيكلسون جونيور كه فرماندهي ائتلاف امريكا و ناتو در افغانستان را از ماه مارس به عهده گرفته است در تلاش است تا مشخص كند كه آيا دولت اوباما بايد ٩٨٠٠ نيروي نظامي را كه در افغانستان دارد حفظ كند يا خير. نيكلسون وعده داده كه قصد دارد ارزيابي خود را از اين موضوع به زودي ارايه دهد. اوباما نشان داده كه قصد دارد تا زمان ترك كاخ سفيد نيمي از اين تعداد را كاهش دهد. اين در حالي است كه بيشتر تمركز نيروهاي ايالات متحده روي آموزش و مشاوره به نيروهاي پليس و ارتش و سربازان افغان يا رديابي و كشتن رهبران طالبان، القاعده و داعش در افغانستان است ولي مشخص نيست كه با مرگ ملامنصور روند حملات تروريستي و مذاكرات صلح چگونه خواهد شد.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=44279

ش.د9500211