دو شغله بدون شغل است یا نه؟

مسئله دو شغله بودن در دولت نهم می‌رود به مناقشه‌ای بین دولت و مجلس تبدیل شود، نمایندگان طرحی را آنهم با قید دو فوریت در صحن علنی مطرح کردند که ـ حقوقدانی شورای نگهبان ـ شغل محسوب است تا این طرح به سرانجام برسد حداقل انتخابات مجلس هشتم تمام می‌شود و ترکیب فعلی حقوقدانان شورای نگهبان به همین وضع باقی خواهد ماند کدخدائی که با رأی حداقلی از عضویت شورای نگهبان در مقابل 156 رأی عزیزی باز ماند باز هم به سخنگوئی و عضویت در شورای عالی نظارت بر انتخابات شورای نگهبان باقی ماند. امیری معاون رئیس قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد که به تازگی در این سمت توسط رئیس قوه قضائیه ابقاء شد در واکنشی به طرح نمایندگان مبنی بر شغل بودن حقوقدانی شورای نگهبان دست به تفسیر قانون اساسی زد و گفت: از نظر شورای نگهبان عضویت در این شورا شغل محسوب نمی‌شود و علت آنرا هم تفسیری تازه و بدیع از معنای شغل دانست ـ در شورا تصمیمات به صورت جمعی گرفته می‌شود بنا بر تفسیر آنها حقوقدان بودن یک فرد شغل نیست اما نگفت که نظریات شورا بستگی به نظر اعضاء دارد و جمع آراء منتهی به نظریه شورای نگهبان می‌شود پس نظر حقوقدان هم در جمع نظریات دیگر اعضا مؤثر است. هر چند در دولت‌های قبلی بودند افرادی که در آن واحد چند پست را متصدی بودند اما این پست‌ها در واقع اداره میانی بخشی از قوای سه‌گانه بود در دولت نهم گستره دو شغلی بودن دایره وسیعی به خود گرفت، مصطفی چمران رئیس شورای شهر به عنوان مشاور رئیس‌جمهور معرفی شد و مسعود زریبافان هم با حفظ عضویت در شورای شهر به سمت دبیری هیأت دولت برگزیده شد و نسرین سلطان‌خواه دیگر عضو شورای دوم شهر تهران به سمت رئیس مرکز زنان و امور خانواده ریاست جمهوری برگزیده شد با شروع مناقشه، مصطفی چمران و نسرین سلطانخواه از سمت مشاور و ریاست امور زنان کناره‌گیری کردند و به فعالیت در شورای شهر بسنده کردن اما مسعود زریبافان کماکان دبیری هیأت دولت را به همراه عضویت شورای شهر تا پایان دوره حفظ کرد. بحث انگیزترین چهره چند شغله دولت نهم غلامحسین الهام است او که در کارنامه خود ـ عضویت هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران ـ سخنگوئی دولت ـ وزارت دادگستری ـ ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و عضویت در چند هیأت مدیره را ظاهراً در کارنامه مشاغل خود دارد. الهام اما تفسیری دیگر از عضویت در شورای نگهبان دارد.

شورای نگهبان یک کار فنی و تخصصی انجام می‌دهد و یک سرمایه فکری است، در مورد کارهای اجرائی هم می‌گوید: کار اجرائی در دستگاه اجرائی متمرکز است و در آخر هم با کنایه می‌گوید: کسی که بار دو شش ملس باشد بر آن مسئولیت می‌گذارند و در نهایت مسئولیت را متوجه کسانی می‌داند که مسئولیت‌های مختلف را از او می‌خواهند... چرا این مسئله را از من سئوال می‌کنید؟ من پاسخگوی این مسئله نیستم من هم کار می‌کنم؟ اگر شما راضی می‌شوید تمام مسئولیت را واگذار کنم... اکنون باید حسینعلی امیری را هم به این جمع افزود او که معاونت ریاست قوه قضائیه یعنی ریاست ثبت اسناد و املاک را بر عهده دارد به عضویت شورای نگهبان هم پذیرفته شد. درست مانند سلف خود رضا زواره‌ای که زمانی این دو پست را عهده‌دار بود. جای تعجب است همین مجلس به بعضی از مشاغل این افراد رأی داده است حقوقدانان شورای نگهبان از مجلس رأی می‌گیرند. وزیر دادگستری هم از مجلس رأی اعتماد گرفت حداقل در این دو مورد نمی‌دانم چرا مجلسیان در این دو مورد یعنی حقوقدانی شورای نگهبان و وزارت دادگستری حساسیت نشان ندادند. شاید نمایندگان بگویند که الهام کمترین رأی را از مجلس گرفت و آراء کم وی نشانه مخالفت مجلس بود در مورد شورای نگهبان هم بگویند که رئیس قوه قضائیه با محدودیت معرفی افراد چاره‌ای برای ما نمی‌گذارند که اجباراً به این افراد رأی بدهیم. اکبر اعلمی نماینده تبریز که پیگیر این قضیه است سرانجام توانست رأی موافق 156 نماینده را برای ممنوعیت چند شغله بودن الهام اخذ کند. این طرح در نوع خود بی‌نظیر است و تعداد آراء 156 ـ نماینده ـ پیام خاصی دارد که بخش عمده نمایندگان اصول‌گرا هم از چند شغله بودن الهام ناراضی هستند. می‌ماند نیت نهائی رئیس‌جمهور که بار مسئولیت این چند شغل را به اصطلاح الهام ـ بر دوش ملس ـ او می‌گذارد. یا دایره افراد مورد اعتماد رئیس‌جمهور آنقد تنگ می‌باشد که مجبور است از بین همین افراد مورد اعتماد خود برای مشاغل متعدد یک نفر را انتخاب کند یا قصد آنرا دارد که ریاست این مشاغل بر عهده فرد مورد نظر خود باشد تا او افراد خاصی را به عنوان نماینده در آن سازمان تربیت کند اما پاسخگوی اصلی الهام باشد. مهم نیست چه تفسیری از شغل می‌شود. مهم نیست که عضو حقوقدان شورای نگهبان دارای رده شغلی 19 که هم ردیف معاون رئیس‌جمهور است باشد. مهم این است که فرد بتواند وظایفی را که برابر قانون زیر مجموعه آن شغل تعریف می‌شود را به خوبی انجام دهد.

 افرادی که مشابه یکی از مشاغل آقای الهام را دارند آیا کار کمتری انجام می‌دهند؟ حقیقت امر این است کسی که به تصدی شغلی منصوب می‌شود علاوه بر اداره زیر مجموعه آن پست تمامی نیروی خود را باید برای آینده بهتر آن شغل به کار گیرد. سخنگوی دولت باید کار دیگری نداشته باشد و همه وقت او صرف کارهای دولت بشود تا بتواند در اسرع وقت در مقابل افکار عمومی اقدامات دولت را بیان کند برای نمونه حادثه‌ای در 30 کیلومتری مرزهای ایران و پاکستان به وقوع پیوست و گروهی تروریست جمعی از شهروندان ایرانی را بعد از به آتش کشیدن وسائل نقلیه به آن سوی مرزها بردند اما دولت در اقدامی تحسین‌برانگیز در کمتر از 24 ساعت توانست با کمک دولت پاکستان گروگانها را آزاد و تحویل بگیرد اما از سرنوشت گروگان‌ گیران خبری نیست باید دولت سخنگوئی داشته باشد تا اقدامات دولت را که باعث وجد همه شد را بازگو کند تا امنیت روانی را حداقل در مرزهای شرقی بر همگان روشن سازد، اما اگر سخنگو مشاغل متعدد دیگری داشته باشد یا دولت سخنگوئی نداشته باشد اقدامات دولت برای مردم روشن نمی‌شود. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور متولی صدور شناسنامه برای یک میلیون و ششصد و چهل و هشت هزار کیلومتر مربع خاک مقدس ایران است، ایران هنوز از طرح کاداستر که عمری بیش از صد سال در کشورهای اروپائی دارد و اختلافات ارضی را به حداقل رسانده است رنج می‌برد آیا بهتر نیست رئیس سازمان ثبت همه هم‌و‌غم خود را صرف اصلاح ساختاری سازمان ثبت بنماید هر آدم بی‌غرضی که یک روز به اداره‌های ثبت مراجعه کند از سیستم قدیم بایگانی ثبت که به دوره رضا‌شاه برمی‌گردد ناراحت می‌‌شود پوشه و پرونده‌های غم گرفته و گردآلود نشانه بی‌تحرکی در این اداره است، آیا بهتر نیست رئیس اداره ثبت تمام وقت در خدمت سازمان متبوع خود باشد یا فروشگاههای کشور انباشی از کالاهای قاچاق است که حیران می‌مانی چگونه این اجناس از مرزها به مرکز کشور رسیده است. آیا بهتر نیست رئیس قدرتمندی به این وضع پایان دهد و میلیاردها دلار عوارض گمرکی را از دستان آلوده قاچاقچیان جرقه‌ای بیرون آورد. شغل در عرف عادی جامعه تصدی پستی است که دارای زیر مجموعه‌ای است که باید اعمال و اقداماتی انجام دهد. و اگر یک فرد دارای چنین پست باشد زور هرکول، منطق افلاطون، درایت بزرگمهر حکیم و ذکاوت ابوعلی سینا را هم داشته باشد با تقسیم انرژی خود قادر نخواهد بود از توان خدادادی خود به نحو کامل سود ببرد.