پاکستانی ‌شدن ترکیه

(روزنامه شرق ـ 1395/01/16 ـ شماره 2550 ـ صفحه 12)

پس از بمب‌گذاری‌های آنکارا و استانبول در هفته‌های گذشته، دیگر نمی‌توان ترکیه را همان کشور پیشرفته اقتصادی و دموکراتیک سابق دانست. در عوض با ادامه خشونت‌های تروریستی، در حال حاضر بسیاری این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا ترکیه تحت حکومت حزب عدالت و توسعه به کشوری تکه‌تکه و نیمه‌شکست‌خورده بدل می‌شود؟

ترکیه به‌عنوان دروازه‌ای میان خاورمیانه و اروپا در گذشته نزدیک، کشوری محبوب در خاورمیانه‌ای ازهم‌پاشیده به حساب می‌آمد. در واقع در حدود ١٥ سال پیش حزب عدالت و توسعه (AKP) با وعده بلندپروازانه بازسازی این کشور به قدرت رسید.

اقتصاد این کشور که در چندین دهه دچار ورشکستگی شده بود، با یک دستور کار اقتصادی نئولیبرال جامع اساسا بازسازی شد و رشد اقتصادی این کشور را در پی داشت. این رشد اقتصادی در کنار اصلاحات سیاسی ادامه یافت و نهایتا ترکیه نامزد غیرمحتمل عضویت اتحادیه اروپا شد.

اما شرایط دیگر این‌گونه نیست. اخیرا با لغزش تدریجی دولت به سوی حکومتی استبدادی، شاهد افول ستاره ترکیه هستیم. با وجود مباهات به داشتن یکی از بهترین خطوط هوایی اروپا، صنعت گردشگری سابقا پرجنب‌وجوش این کشور در حال نابودی است. ترکیه، به‌ویژه پس از یک‌سری حملات تروریستی و اشتباهات سیاسی، کم‌کم در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در حال منزوی‌شدن است. ترکیه که زمانی ستاره‌ای درخشان بود، اکنون با وجود یک دستگاه دولتی سرکوبگر و چارچوب نهادی ضعیف که بر دولت مدرن ترکیه تسلط یافته، بیشتر شبیه یک کشور معمولی در خاورمیانه است تا یک عضو محتمل اتحادیه اروپا.

شکست در سیاست منطقه‌ای

به‌ دنبال بهار عربی، ترکیه در ابتدا خود را رهبر عصر جدید کشورهای اسلامی می‌دید. بااین‌حال، با سقوط سوریه در جنگ داخلی، آنکارا به‌زودی وارد سیاستی مداخله‌جویانه شد، چراکه رابطه شخصی بین «بشار اسد» و «رجب اردوغان» رؤسای جمهوری سوریه و ترکیه که زمانی با یکدیگر به تعطیلات می‌رفتند، به‌زودی به سردی گرایید. بدون‌شک، سیاست خارجی «عدم تنش با همسایگان» به ‌دنبال برخی اتفاقات ناگوار مداوم در سیاست خارجی تغییر کرد. حمایت ترکیه و کمک مالی به عناصر اسلامی تندرو در سوریه، از جمله گروه‌هایی مانند جبهه النصره و نگرش دوگانه آنها نسبت به داعش، به اختلافات فرقه‌ای که پیش‌تر سراسر خاورمیانه را دربر گرفته بود، دامن زد. بااین‌حال، ساقط‌کردن یک جت روسی توسط ترکیه در چند ماه قبل، روسیه و ترکیه را وارد یک جنگ «داغ» محتمل کرده است و هیچ پایانی برای کاهش دشمنی‌ای که میان دو طرف شدت یافته است، قابل‌تصور نیست. یک دولت کردی تازه‌شکل‌گرفته رو‌به‌رشد - که در حال حاضر مسکو از آن پشتیبانی می‌کند - بعد خطرناک دیگری به این رقابت می‌افزاید. درحالی‌که ترکیه رویکردی انسانی نسبت به هجوم پناهندگان سوری نشان داده است، اظهارات اخیر آنکارا آن‌گونه نشان می‌دهد که آنها از بحران پناهندگان برای منفعت سیاسی خود، همان‌گونه که در توافق اخیر اتحادیه اروپا و ترکیه مشاهده شد، استفاده می‌کنند. با صحبت در مورد اعلام منطقه نیمه‌خودمختار شمال سوریه، برای بسیاری جای سؤال است که حرکت بعدی حزب عدالت و توسعه چه خواهد بود و آیا حمله‌ای به سوریه صورت خواهد گرفت. با این حال، آنچه در حال حاضر واضح است این است که واکنش خصمانه روزافزون آنکارا به بی‌ثباتی داخلی موجود در داخل ترکیه دامن می‌زند.

منبع: خبرگزاری کردپرس

http://www.sharghdaily.ir/News/89286

ش.د9501563