تلاش ریاض برای مذاکره با تهران

(روزنامه مردم ‌سالاري – 1395/09/28 – شماره 4207 – صفحه 15)

حدود یک سال از قطع رابطه ایران و عربستان می‌گذرد. در فاصله کمی‌از قطع رابطه دیپلماتیک عربستان با ایران، رایزنی‌های بین‌المللی برای کاستن از تنش و ترمیم رابطه دو کشور آغاز شد. با آنکه ایران از ابتدا تلاش داشت امنیت و ثبات منطقه را حفظ کند، اما عربستان با لابیگری و استفاده از دلارهای نفتی خود می‌خواست ابعاد اختلاف را گسترش دهد.عربستان توانسته بود برخی کشورهای دیگر مانند بحرین، سودان و جیبوتی را نیز به همراهان خود در مسیر تلاش برای بحران‌سازی علیه ایران بیفزاید. حتی کویت نیز که در مرحله نخست برای اعلام اعتراض، سفیر ایران را احضار کرده بود،‌ سفیر خود در ایران را فراخواند.

اقدامی‌که به معنای قطع رابطه تلقی نمی‌شد اما می‌توانست نشان از آن باشد که این کشور نیز همچون امارات متحده عربی برای اعلام همراهی با عربستان، قصد کاهش سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران را داشت. با آنکه کویت مجددا به موضع مثبت و محافظه کار بازگشت، اما شمه ای از میزان لابی عربستان را نشان داد. در گرماگرم این اتفاقات اما آنچه از سوی کشورهای تأثیرگذار جامعه بین‌الملل جریان داشت، تماس‌هایی بود که با هدف رفع مسأله پیش آمده میان تهران و ریاض برقرار می‌شد و مقامات بین‌المللی و مسئولان برخی کشورها در تماس با وزیران خارجه دو کشور این هدف را پیگیری می‌کردند. بعد از مدتی از قطع روابط سخن از میانجیگری عمان به میان آمد و در اوایل سال جاری نیز کویت به عنوان گزینه اصلی میانجیگری میان ایران و عربستان عنوان شد.

روزنامۀ عربستانی «عکاظ» درهمان زمان نوشت: «منابع دیپلماتیک، احتمال تعامل رسمی‌عربستان را با تلاش‌هایی که گفته می‌شود کویت به درخواست ایران قصد دارد در دستور کار قرار دهد، تا صفحه ای جدید در روابط با کشورهای عرب حاشیۀ خلیج فارس بگشاید، بعید دانستند». به هر روی هیچ میانجیگری و بهبود روابطی رخ نداد. در آن زمان مسلم بود که عربستان از دشمنی با ایران به دلایل مختلفی سود می‌برد. در همین راستا حتی سعودی‌ها تلاش داشتند و دارند که دامنه این دشمنی را از سطح منطقه به روابط بین‌المللی نیز تسری دهند. در همین زمینه به گفته روزنامه عکاظ، عربستان، مشکل خود را با ایران، فراتر از مشکل تعرض به سفارتخانه می‌داند و آن را به منافع کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس مرتبط می‌داند.

عربستان مدعی بود که ایران در یمن، سوریه، عراق، بحرین، لبنان و حتی کویت دخالت می‌کند و به این ترتیب به نظر می‌رسد، عربستان در هر کشوری که دخالت کرده و با مقاومت مردمی‌ یا رسمی‌ مواجه شده است، علت این مقاومت را به ایران منسوب کرده است که نمونۀ بارزِ این رویکرد، موضع‌گیری‌های تند عبدالحمید دشتی، نمایندۀ پارلمان کویت ضد عربستان است و با این که این نمایندۀ کویتی هیچ ربطی به ایران ندارد، عربستان با استناد به موضع گیری‌های وی، مدعی دخالت ایران در کویت شده است!

آنچه در این میان بر ابعاد اختلافات می‌افزود تلاش‌های خستگی‌ناپذیر عربستان برای یارکشی در منطقه بود. عربستان که از توافق هسته ای ایران ضربه خورده بود، تلاش داشت مانع قدرتگیری ایران در منطقه شود. در این میان برخی کشور‌های حاشیه خلیج فارس نیز با سعودی‌ها همکاری کردند. این کشورها حتی در بیانیه پایانی شورای همکاری خلیج فارس با بندهای ضد ایرانی موافقت کردند. در این زمان بود که نقش نسبتا مثبت و متفاوت کویت مشخص شد.

تلاش کویت برای نشان دادن حسن‌نیت

بعد از مدتی دوباره کویت تلاش کرد حسن نیت خود را به ایران نشان دهد.حتی این کشور درمورد بیانیه پایانی شورای همکاری خلیج فارس موضعی اتخاذ کرد که موجب به هم خوردن رابطه‌اش با ایران نشود. جابر المبارک الحمد الصباح در گفت‌وگو با روزنامه الزمان درباره محتوای بیانیه پایانی کنفرانس سران کشورهای عربی که اخیرا در کویت برگزار شد و این که در آن بندی درباره ایران وجود داشته است، گفت که این بیانیه درباره ایران کاملا روشن بود. جمهوری اسلامی‌ایران همسایه ما است و ما امیدواریم که روابط خوبی با آن داشته باشیم. او با تاکید بر این که بین ایران و کویت اختلافات بزرگی وجود ندارد، افزود: ما متعلق به شورای همکاری خلیج (فارس) هستیم و اگر موضع واحدی از سوی کشورهای عضو در پیش گرفته شود، ما موضع متفاوتی نخواهیم داشت.

اما در هر حال ما خواهان یکپارچگی هستیم و این که نظرات ما بر روابط دیگران و ملت‌های‌مان تاثیر نگذارد. پس از آنکه برای چندمین بار سخن از میانجیگری کویت به میان آمد، بهرام قاسمی‌سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان به طور نسبی از این امر استقبال کرد. قاسمی‌اواخر مرداد ماه در خصوص رویکرد مثبت رئیس مجلس کویت در مصاحبه با روزنامه الشرق آن کشور گفت: بدون تردید اولویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران داشتن بهترین روابط با همسایگان و کشورهای منطقه است. ما و تمامی‌کشورهای همسایه از قابلیت‌های فراوانی برای همکاری و هم افزایی ظرفیت‌هایمان در جهت حسن همجواری، مشارکت سیاسی، توسعه اقتصادی و مبارزه با تهدیدات مشترک برخورداریم.

قاسمی ‌تاکید کرد: جمهوری اسلامی ‌ایران بر اساس سیاست ثابت، غیر قابل تغییر و اصولی خود همواره و همیشه خواستار ثبات، امنیت و پیشرفت در کشورهای همسایه خود بوده و ضمن استقبال از هرگونه تلاش و اقدام عملی و رفتار توام با حسن نیت، امیدوار است سیاست‌های تحریک‌آمیز و غیر‌سازنده برخی طرف‌های ثالث، تأثیری در اراده دولتها برای برقراری روابط دوستانه و تحقق منافع و دوستی هر چه بیشتر ملت‌ها در این منطقه نداشته باشد. پس از تلاش ایران برای حفظ ثبات منطقه به نظر می‌رسد کشورهای عربی حالا لزوم حفظ ثبات و روابط حسنه را درک کرده‌اند چراکه اینبار کویت از سوی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مامور رایزنی با ایران شده است.

پیشقدم شدن شورای همکاری خلیج فارس

وزارت امور خارجه کویت اعلام کرد که به نمایندگی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، انجام رایزنی‌های مشترک با طرف ایرانی جهت بررسی مسایل منطقه‌ای را آغاز کرده است. «خالد الجارالله» معاون وزیر امور خارجه کویت در گفت‌و‌‌گو با خبرنگاران با بیان اینکه، کویت به نیابت از شورای همکاری خلیج فارس مذاکرات با طرف ایرانی را آغاز کرده است، افزود: هنوز زمان مشخصی برای اجرای ملاقاتهای دو جانبه تعیین نشده است اما پیام‌هایی میان دو کشور با هدف انتقال دیدگاه‌های شورای همکاری به تهران رد و بدل می‌شود. پیش از این شیخ صباح الاحمد امیر کویت در نشست اخیر سران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در منامه خواستار انجام گفت‌و‌گوهای سازنده با ایران بر اساس احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر با هدف تقویت ثبات منطقه‌ای تاکید کرده بود. طرف کویتی پیش از این گفته بود که پیام‌هایی را از طرف ایرانی جهت انجام رایزنی با شورای همکاری خلیج فارس پیرامون مسایل منطقه‌ای دریافت کرده و از سوی شورای همکاری برای گفت‌و‌گو با ایران مامور شده است.

پیش از این «علی رضا عنایتی» سفیر ایران در کویت طی گفت‌و‌گویی اظهارات امیر کویت مبنی بر انجام گفت‌و‌گو با تهران را گام مهمی‌برای تقویت ثبات منطقه‌ای دانست و گفت: اکنون منطقه بیش از هر زمان دیگری به همگرایی و اتخاذ مواضع و دیدگاههای مشترک در مقابل چالش‌ها و تهدیدات داخلی و خارجی نیاز دارد. عنایتی افزود: خاورمیانه اکنون به اینگونه مواضع مسالمت‌آمیز و گفت‌و‌گو محور نیاز مبرم دارد و باید با بکارگیری تمامی‌ظرفیت‌های مثبت در جهت تقویت همکاری‌ها گام برداریم و رویکرد مثبت کویت برای حمایت از گفت‌و‌گو و همکاری در زمینه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز دیده می‌شود.

سفیر ایران خاطرنشان کرد: مواضع کویت در نشست منامه برای گفت‌و‌گو با تهران امر عجیبی نیست، چرا که در پیش گرفتن این رویه، همواره اثر مثبت خود را بر روابط مشترک در آینده خواهد گذاشت. به نظر می‌رسد کشورهایی که تا پیش از این بر طبل ایران ستیزی می‌کوبیدند، حالا نقش موثر ایران در منطقه را دریافته‌اند. ماموریت این شورا به کویت برای رایزنی با ایران می‌تواند نشان دهنده عقب‌نشینی آنها در موضع منفی خود نسبت به ایران و درک قدرت کشورمان در تحولات منطقه باشد.

http://www.mardomsalari.com/4207/page/15/4000

ش.د9502895