خیز بلند هند به سوی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/11/07– شماره 10794 – صفحه 6)

توسعه روابط با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس یکی از اصول اساسی سیاست خارجه هند تحت رهبری نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند شده است. اینکه هند در روز استقلال خود در دهلی‌نو میزبان محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی است، پیام سیاسی و دیپلماتیک آشکاری دارد مبنی بر اینکه توسعه این روابط بخش مهمی از سیاست‌ آنهاست.

به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای الشرق الاوسط، محمد بن زاید آل نهیان، معاون فرمانده عالی نیروهای مسلح امارات در مراسم روز استقلال هند مهمان افتخاری دولت نارندرا مودی است. آخرین باری که یک شخصیت برجسته کشورهای عرب منطقه خلیج فارس در این مراسم مهمان افتخاری بود مربوط به سال 1380 می‌شود که عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه سابق عربستان بود.

ولیعهد ابوظبی پیشتر یک بار در بهمن 1394 به دعوت مودی به هند سفر کرد. آن سفر تحولی در روابط دوجانبه هند و امارات ایجاد و این روابط دوستانه را به یک مشارکت استراتژیک بدل کرد.

دهلی‌نو بر این باور است که سفر محمد بن زاید آل نهیان به هند به تقویت این مشارکت چندجانبه کمک خواهد کرد.

هند هر سال 7 بهمن را به مناسبت آغاز اجرای قانون اساسی خود در سال 1328 به عنوان روز استقلال جشن می‌گیرد.

نیکاس سواراب، سخنگوی وزارت خارجه هند در اظهاراتی از سفر آتی ولیعهد ابوظبی استقبال کرد.

مهمان افتخاری این جشن در سال گذشته میلادی فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه بود اما در سال 1394 باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا حضور یافت.

اولین سفر مودی به کشورهای عرب منطقه خلیج فارس در همان سال بود. وی به امارات سفر کرد. مودی در اردیبهشت سال بعد در ریاض با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان دیدار کرد، در تیرماه همان سال نیز به قطر سفر کرد.

همچنین نخست‌وزیر هند در حاشیه کنفرانس‌های بین‌المللی با برخی رهبران کشورهای منطقه دیدار کرد و طی دو سال گذشته میلادی میزبان بسیاری از آنها در هند بود. هند در آذر 1394 میزبان عبدالله بن ناصر بن خلیفه، نخست‌وزیر قطر بود.

به گفته برخی منابع در وزارت خارجه هند، برنامه سفرها اوایل سال جدید میلادی مملوء از دیدار با رهبران کشورهای عربی است و این نشان دهنده گرایش شدید هند به خاورمیانه است.

هند روابط خود با قطر را تقویت کرده و در زمینه جستجوی 39 کارگر ساختمانی که گروه تروریستی داعش آنها را ربوده و گروگان گرفته بود، از قطر کمک خواست.

از سوی دیگر در گزارشی که اخیرا در هند منتشر شده،‌ این کشور از دوحه به دلیل نقشی که در آزادی فاذر کومار،‌ شهروند هندی ایفا کرده بود، تقدیر کرد. فاذر از حدود هشت ماه قبل در استان هرات افغانستان توسط گروه تروریستی طالبان ربوده شد.

اهیلی روی چودری، کارشناس سیاست خارجه هند در خاورمیانه گفت: دلایل بسیاری وجود دارد که مودی ولیعهد ابوظبی را به عنوان مهمان افتخاری جشن آتی این کشور انتخاب کرده است از جمله حجم تجارت میان دو کشور هند و امارات که به حدود 30 میلیارد دلار می‌رسد و 2.3 میلیون هندی که در امارات اقامت داشته و مشغول به کار هستند.

امارات اولین کشور عرب منطقه خلیج فارس بود که مودی تصمیم گرفت سفری به آنجا داشته باشد. وی در آنجا حملاتی را علیه اسلام آباد که رابطه تاریخی جدی با امارات دارد، آغاز کرد اما این امر لطمه‌ای به روابط امارات با هند نزد.

منطقه خاورمیانه در طول دهه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برای هند برخوردار بوده است. این منطقه منبع انرژی و کار،‌ نقل و انتقال‌های پولی و تجهیزات نظامی بوده است و از نظر مذهبی نیز جایگاه ویژه‌ای در میان میلیون‌ها هندی دارد. خاورمیانه منبع اصلی نفت و گاز طبیعی برای هند است به طوری که هند حدود 58 درصد واردات نفتی و 88 درصد واردات گاز طبیعی خود را از این منطقه تامین می‌کند، علاوه بر این حدود 7.3 میلیون هندی در خاورمیانه اقامت دارند و حجم پولی که آنها در سال 1394 به هند فرستادند براساس یک گزارش حدود 38 میلیارد دلار بوده است و هند 52.1 درصد از حجم حواله‌های مالی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را از آن خود کرده است.

تحلیلگران بر این باورند که گرایش هند به کشورهای عرب منطقه خلیج فارس در قالب استراتژی نخست‌وزیر هند برای تنگ کردن فضا در مقابل پاکستان است. هند تا پیش از سال 1393 هیچ گونه سیاست جدی برای ارتباطات قوی با کشورهای غرب آسیا نداشت.

یک تحلیلگر که مقاله‌های متعددی درباره روابط هند با کشورهای عرب منطقه دارد، می‌گوید: دولت مودی سیاست موثری را در مواجهه با غرب در پیش گرفته و زمان مناسب آن نیز الان است که غرب آسیا برای هند به ویژه در زمینه امنیتی اهمیت یافته است. نتایج تلاش‌های مودی که شامل سفرهای سیاسی و دیپلماتیک متعدد در منطقه طی دو سال اخیر است بسیار علنی هستند و همچنان این نتایج ادامه دارند.

منطقه غرب آسیا که هم‌پیمان تاریخی پاکستان محسوب می‌شود اهمیت بسیاری به بازنگری در مورد روابطش با هند نشان می‌دهد و می‌توان در این زمینه به واکنش برخی کشورهای منطقه مانند عربستان، امارات، قطر و بحرین در محکومیت حملات تروریستی در هند و حمایت آنان از عملیات‌های هند علیه پایگاه‌های تروریستی موجود در نوار مرزی اشاره کرد.

سفیر سابق هند در یکی از کشورهای عربی منطقه در این رابطه می‌گوید: هند باید به روابط خود با کشورهای غرب آسیا ادامه دهد نه اینکه تمرکزش تنها بر پاکستان محدود باشد.

دولت هند می‌تواند در توسعه روابط خود با کشورهای غرب آسیا در زمینه‌های انرژی‌های پاک،‌ دریانوردی و دیگر بخش‌های اقتصادی موفق شود.

دهلی‌نو در زمینه امنیتی به همکاری با این کشورها جهت تقویت سیستم تبادل اطلاعات نیازمند است. حفظ این همکاری‌ها برای هند از اهمیت بالایی برخوردار است.

هند خاورمیانه را یک منبع مهم برای سرمایه‌گذاری جهت توسعه تاسیسات حیاتی و بخش صنعت و خدمات می‌داند.

رایزر کوستکسی، تحلیلگر هندی در این رابطه می‌گوید: دولت هند به شدت بر جذب سرمایه‌های طولانی مدت برای تاسیسات حیاتی تمرکز کرده است زیرا هند به دلیل مشکلات مربوط به حساب‌های غیرمالکی که بر بانک‌های داخلی تاثیر می‌گذارند، به تنهایی قادر به اجرای این طرح‌ها نیست.

مودی پس از سفری که در آوریل به ریاض داشت، آرامکو، شرکت بزرگ عربستانی و نیز شرکت سابک و دیگر شرکت‌های عربستانی را به سرمایه‌گذاری برای توسعه بخشی تاسیسات زیربنایی هند و مشارکت در طرح‌ها برای ساخت کانال‌های صنعتی بزرگ و شهرهای هوشمند تشویق کرد.

ام کیه بهادر اکوکادر، دیپلمات سابق هندی در این خصوص می‌گوید: در این زمینه کشورهای خاورمیانه به دنبال فرصت‌هایی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی و امنیتی و نیز به دنبال یافتن شریک در منطقه هستند.

در حال حاضر هند به دنبال راهکارهایی دو جانبه با کشورهای منطقه در حوزه امنیت است. پس از هند و عربستان اکنون بحرین جدیدترین کشوری است که در مورد یادداشت تفاهم همکاری‌های دفاعی با هند وارد مذاکره شده است.

مذاکرات براساس عامل انگیزش جدید برای ایجاد روابط امنیتی با کشورهای عربی منطقه از بهمن 1394 میان هند و بحرین آغاز شده است. مانوهار باریکار، وزیر دفاع هند سال گذشته میلادی به کشورهای عمان و امارات سفر کرد. او اولین وزیر دفاع هندی بود که به امارات سفر کرده است.

پیش از سفر او یک ناوگان کوچک از رزم ناوهای هندی در تاریخ 14 اردیبهشت به منطقه خلیج فارس اعزام شدند.

عربستان و هند درمورد ارتقای سطح همکاری‌ها میان خود در زمینه مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعاتی و مقابله با حمایت مالی از تروریست‌ها به توافق رسیدند.

در گزارشی که خبرگزاری رویترز اوایل فروردین منتشر کرد به نقل از رام مادهاو، دبیرکل حزب حاکم هند آمده بود، دهلی‌نو تمام تلاش خود را برای جذب هم‌پیمانان اسلام آباد انجام خواهد داد. دست‌کم تا این لحظه هند در برقراری تعادل در روابطش با کشورهای عرب منطقه و ایران با وجود رابطه خاصی که با اسرائیل دارد، موفق بوده است.

http://jomhourieslami.net/?newsid=122575

ش.د9503606