قلب واقعیت برجام

(روزنامه همدلي ـ 1395/01/31 ـ شماره 299 ـ صفحه 3)

سیف در آمریکا چه گفت

ولی‌الله سیف در حالی تهران را به مقصد واشنگتن جهت شرکت و سخنرانی در نشست صندوق بین‌المللی پول ترک کرد که سه نماینده جمهوری‌خواه مجلس آمریکا در نامه‌ای به وزیر خارجه ایران برای دومین بار خواستار صدور ویزا برای حضور در ایران و بازدید از برخی مناطق هسته‌ای و نظامی شدند. این نمایندگان در نامه خود به سفر مقامات ایرانی از جمله ولی‌الله سیف به آمریکا اشاره کردند و تلاش کردند با این مقایسه زمینه را برای سفر خود به تهران یا جوسازی در این زمینه مهیا کنند. در چنین فضایی سیف عازم آمریکا شد و شاید هیچ‌گاه گمان نمی‌کرد که سخنان وی در این کشور، زمینه را برای حمله مجدد منتقدان توافق هسته‌ای به دولت تدبیر و امید فراهم کند.سیف در این سفر مصاحبه‌ای با تلویزیون بلومبرگ داشت و درباره توافق هسته‌ای به مجری این تلویزیون گفت که توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ موسوم به برجام، تاکنون «تقریباً هیچ» دستاورد اقتصادی برای تهران در بر نداشته است. رئیس‌کل بانک مرکزی در این گفت‌وگو تصریح کرده بود که ایران سه ماه بعد از اجرای شدن برجام، توان دست‌یابی به ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی ضبط‌‌شده‌اش در خارج از کشور را نداشته و برای پرداخت صورت‌حساب‌هایش در مبادلات خارجی به دنبال راهی برای استفاده از دلار است. رئیس بانک مرکزی ایران اضافه کرد باآنکه قرار است سپرده‌های ایران در بانک‌های خارج از کشور قابل‌دسترس باشند، بانک‌های اروپایی کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه‌شدن با جریمه‌های سنگین این کشور هستند و بر همین اساس از «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا» درخواست کرد تا با صدور دستورالعملی، بانک‌های اروپایی را به استقبال بیشتر از ایران دعوت کند. این اظهارات سیف در کنار برخی اظهارات دیگر وی در شورای روابط خارجی آمریکا که با همین محور بود، منجر به آن شد که بسیاری از کار‌شناسان طیف مخالف دولت و برجام، در اظهار نظرات مختلف گفته‌های سیف را نشانه‌ای از بیهوده بودن برجام در بعد اقتصادی برای کشور تلقی کنند. تا جایی که شدت انتقادات علیه دولت و برجام – که طی ماه‌های اخیر تا حدی فروکش کرده بود – مجددا طی دو روز گذشته افزایش یافت. دراین‌باره، یک عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان گفت: پیام صریح رئیس‌کل بانک مرکزی در آمریکا تاکید بر باز شدن مسیر تعامل آزاد ایران با نظام مالی بین‌المللی و تضمین دسترسی ایران به این نظام مالی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اصول برجام است.

کار تبلیغاتی علیه کلیت برجام

حمید بعیدی‌نژاد، مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه در یادداشتی در کانال تلگرامی خود با اشاره به تبلیغات صورت‌گرفته درباره اظهارات سیف نوشت: «اگر خواسته باشیم که یک جمله از صحبت‌های آقای دکتر سیف در آمریکا را از چارچوب اصلی بحث آن خارج کنیم و بعد حول‌وحوش آن یک کار تبلیغاتی علیه کلیت برجام و نفی دستاوردهای آن انجام دهیم، خب این بحث دیگری‌ است. اما برای درک کامل یک‌کلام، باید علاوه بر منطق، به مفهوم (به معنای دقیق زبان‌شناختی آن) و چارچوب آن کلام هم دقت کافی نمود. واقعا هرکسی تمامی مطالب بیش از یک ساعت گفت‌وگو و پاسخ به سوالات در شورای روابط خارجی و بعد هم مصاحبه آقای دکتر سیف با یکی از شبکه‌ها در آمریکا را دنبال کند مطالب ایشان را خیلی روشن و واضح درک خواهد کرد. مطالب ایشان همه ناظر بر نیاز به تضمین دسترسی ایران به‌نظام تجارت بین‌المللی، ضرورت امکان دسترسی ایران به دلار در تبادلات بین‌المللی و ضرورت اعطای تضمین‌های کافی آمریکا به بانک‌های بزرگ اروپایی برای کار با ایران بوده‌اند که به‌خوبی توسط ایشان به‌عنوان عالی‌ترین مقام بانکی کشور مطرح‌شده‌اند. اینکه تلاش شود مطلب محوری ایشان که دستاوردهای برجام در این حوزه‌های دسترسی ایران به دلار و تضمین کار بانک‌های بزرگ اروپایی با ایران خیلی کم بوده است، به کلیت برجام تسری یابد قطعا نادرست است و با صحبت‌های ایشان اصلا همخوانی ندارد.تاکید ایشان این بوده است که عواید ایران در این حوزه‌ها از اجرای برجام بسیار ناچیز بوده است زیرا که بانک‌های بزرگ اروپایی از تبدیل درآمدهای آزاد شده ایران به دلار و حتی یورو استنکاف می‌ورزند. تبدیل این ذخایر ارزی از مثلا ین ژاپن و یا درهم امارات و یا ریال عمان به یورو و دلار نیاز به تایید نظام بانکی آمریکا دارد که این کار هنوز انجام نمی‌گیرد. این به‌منزله آن نیست که ذخایر مسدود شده ما در خارج آزاد نشده و در اختیار بانک مرکزی نباشند، چراکه این منابع که در کشورهای واردکننده نفت ایران و به‌طور عمده در ژاپن، چین، کره جنوبی و هند است از روز اول اجرای برجام همگی آزاد و در اختیار بانک مرکزی ایران قرارگرفته‌اند، بلکه منظور آن است که این ذخایر و دیگر منابع مالی کشورمان باید بتوانند به دلار یا دیگر ارزهای موردنظر ایران تبدیل و به‌راحتی با مشارکت بانک‌های بزرگ اروپایی و نه الزاما نظام مالی آمریکا در تبادلات ما با نظام مالی بین‌المللی به چرخش مالی در آیند. این چرخش مالی در حال حاضر به علت عدم همکاری آمریکا دچار مشکل است. متاسفانه طرح این موضوعات مهم که به صریح‌ترین بیان لازم توسط آقای دکتر سیف در گفت‌وگوهایشان با مقامات و موسسات آمریکایی تشریح گردید با تلاش خیلی شتاب‌زده برخی رسانه‌ها در داخل کشور به نفی دستاوردهای برجام قلب واقعیت گردید.»

دستاوردهای برجام غیرقابل‌انکار است

بعیدی‌نژاد در ادامه این یادداشت به دستاوردهای توافق هسته‌ای در سه ماه گذشته برای کشور مـی‌پــردازد و مــی‌نویسـد: «دستاوردهای حاصله کشور از اجرای تفاهم ژنو و برجام در حوزه‌های مختلف همچون فراهم شدن فضای رونق فعالیت‌های اقتصادی و فضای کسب‌وکار نسبت به فضای محدودیت و تحریم درگذشته، آزاد شدن ذخایر مسدود شده کشور، لغو تحریم‌های صادرات نفت که به افزایش سریع صادرات نفت و گاز کشور و انعقاد قراردادهای جدید در این حوزه انجامیده است، فعالیت دوباره صنعت خودرو به‌عنوان یک صنعت مادر، افزایش قابل‌توجه صادرات پتروشیمی و دیگر صنایع کشور، احیای ناوگان هوایی و هواپیمایی و ازسرگیری ارتباطات بانکی کشور با بانک‌های متعدد در سطح جهان، راه‌اندازی سوئیفت و ده‌ها مورد دیگر که کشورمان برای ایجاد پویایی در بخش صنعت و اقتصاد نیاز مبرمی به آن‌ها دارد، چیزهایی نیستند که چندان نیازی به یادآوری داشته باشند و آقای دکتر سیف همواره در صحبت‌ها و مصاحبه‌های قبلی خود مکرر به آن‌ها اشاره نموده‌اند و تلاش برای نفی آن‌ها از سوی ایشان بسیار بیهوده می‌نماید. ثانیا آقای دکتر سیف برای اولین بار نیست که دیدگاه‌های خود در خصوص اجرای برجام را مطرح می‌کنند. ایشان نه ناظری بی‌طرف بلکه حداقل از همان زمان مذاکرات تفاهم ژنو که به‌عنوان تیم مذاکرات هسته‌ای خدمت ایشان می‌رسیدیم خود از مجریان و دست‌اندرکاران ارشد کشور در تدوین و اجرای سیاست‌های بانکی کشور هم در مرحله مذاکرات ژنو و سپس اجرای تفاهم ژنو و بعد هم در دوره مذاکرات و اجرای برجام بوده‌اند. ایشان به‌عنوان ریاست عالی‌ترین نهاد برنامه‌ریزی ارزی کشور در طول زمان دولت جدید همواره با نگاهی عمیق و برنامه محور لغو تحریم‌های بانکی و مالی از جمله لغو تحریم بانک مرکزی و آزادسازی ذخایر ارزی کشور بر اساس تفاهم ژنو و برجام را مهم‌ترین دستاورد مذاکرات هسته‌ای کشورمان می‌دانستند که بانک مرکزی را قادر خواهد نمود که با تثبیت نرخ ارز در سطح ملی، به تک‌نرخی شدن ارز در سال جدید به‌عنوان یک عامل مهم در ایجاد ثبات در بازار پولی کشور و متعاقب آن تثبیت شرایط اقتصادی کشور مبادرت نماید. در واقع هیچ‌کس همچون ایشان دستاوردهای برجام را برای کشورمان عینی‌تر نمی‌دیدند و حمایت‌های ایشان در مسیر مذاکرات و به‌ویژه در دوره بعد از اجرای برجام برای بهره‌گیری از توان کشور در استفاده از فرصت‌های ایجادشده برای نظام بانکی و مالی کشور همواره کلیدی بوده است.»

پیام سیف؛ باز شدن مسیر تعامل با نظام مالی بین‌المللی

مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه در ادامه، سوء‌برداشت‌ها از سخنان رئیس بانک مرکزی کشور را تبلیغاتی می‌داند و درباره هدف سخنرانی سیف می‌نویسد: «پیام صریح ایشان در آمریکا چه در ملاقات‌های خصوصی و چه در صحبت‌های عمومی تاکید بر باز شدن مسیر تعامل آزاد ایران با نظام مالی بین‌المللی و تضمین دسترسی ایران به این نظام مالی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اصول برجام است. اظهارات ایشان تداوم همان هدفی است که در برجام تاکید شده است و همه مقامات عالی کشور به دنبال اجرای سریع آن هستند. تاکیدات آقای دکتر ظریف بر این موضوع در اظهارات و مصاحبه مطبوعاتی ایشان با خانم موگرینی و سپس اشارات به همین موضوع در صحبت‌های شخص خانم موگرینی همه نشان می‌دهند که ضرورت حل شدن این مشکل به‌عنوان یک مانع در مراودات اقتصادی ایران به‌ویژه با کشورهای اروپا و آسیا یک اولویت مهم برای ایران در جهت اجرای کامل برجام است که در عالی‌ترین سطح در دستور کار مذاکرات کشورمان با اروپا و آمریکا قرار دارد.»

تداوم سوء‌برداشت و حمله به گزارش وزارت خارجه

اگرچه مرحله اول سو‌ء‌برداشت از سخنان ولی‌الله سیف و استفاده تبلیغاتی از قلب این سخنان، در واکنش زنجیره‌ای روزنامه‌های منتقد دولت دیده‌شد اما به‌نظر می‌آید مرحله دوم استفاده گزینشی از سخنان رئیس‌بانک مرکزی در مجلس شورای اسلامی و در میان نمایندگان تندرویی خواهد بود که نتوانستند جواز حضور مجدد در مجلس را از مردم بگیرند. در این زمینه دیروز، محمدصالح جوکار نماینده یزد در مجلس نهم که در انتخابات مجلس دهم از رقیب خود به‌سختی شکست خورد، سخنان سیف را دست‌مایه‌ای برای حمله به گزارش سه‌ماهه وزارت خارجه از روند اجرای برجام قرار داد. جوکار در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفت: ظریف دیروز گزارشی از اجرای برجام به کمیسیون امنیت ‌ملی ارائه داد که این گزارش با اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی مغایرت دارد. این نماینده مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اعتراف ولی‌الله سیف، بر اینکه پس از اجرای برجام عایدی نصیب ایران نشده، اظهار داشت: «آنچه مشخص و واضح است این است که مسئولان مربوط باید در مورد روند اجرای برجام اظهارنظر کنند و آقای سیف هم به‌صورت شفاف اعلام کرده که با اجرای برجام اتفاقی نیفتاده است؛ البته در روزهای گذشته بانک مرکزی برای خبرنگاران برنامه بازدید از اتاق سوئیفت گذاشت که این هم با گفته‌های آقای سیف کاملاً در تناقض است. وی بر همین اساس اضافه کرد: ظریف گزارشی از اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی ارائه داد که این گزارش با اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی در سفر به امریکا که با شفافیت بیان شده بود، مغایرت دارد. جوکار تاکید کرد: به دلیل وجود این مغایرت‌ها، دولت و مسئولان باید به‌صورت شفاف اعلام موضع کنند».

به گزارش «همدلی»، با مرور اتفاقات صورت‌گرفته درباره سخنان رئیس بانک مرکزی ایران در واشنگتن و برداشت‌های تبلیغاتی که از این سخنان صورت‌ گرفته‌است، به‌نظر می‌آید این روند در روزهای آتی نیز ادامه خواهد یافت. برخی کارشناسان معتقدند که چنین برخوردهای جناحی با توافق هسته‌ای، می‌تواند کارایی این توافق را کاهش دهد هرچند که مسئولان مرتبط تاکنون بی‌توجه به چنین برخوردهای تبلیغاتی و گزینشی با گفته‌هایشان، تلاش کرده‌اند تا زمینه را برای بهره‌وری حداکثری از توافق جامع اقدام مشترک فراهم آورند.

http://www.hamdelidaily.ir/?newsid=9362

ش.د9505010