- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات – 1396/09/01 – شماره 26873 – صفحه 12)
چرا اروپا راه خود را در مسير برجام از آمريکا جدا مي‌کند؟
انديشکده «شوراي روابط خارجي اروپا» در گزارشي با بررسي سياست ضدبرجامي ترامپ و حمايت اروپا از اين توافق، مي نويسد: اتحاديه اروپايي بايد تلاش‌هاي خود براي حفظ برجام را دو برابر کنند و طرح‌هاي فوري نيز براي رويارويي با خروج احتمالي آمريکا از اين توافق را طرح‌ريزي کند.
ايرنا نوشت: گزارش مي‌افزايد، کنار آمدن با «دونالد ترامپ» رييس‌جمهوري آمريکا کار بسيار دشواري است. اروپايي‌ها در بسياري از مسائل امنيت جهاني، رويکردهاي بسيار متفاوت از رويکرد رييس جمهوري تازه آمريکا دارند اما در هيچ موضوعي، اين تفاوت عميق‌تر از مساله ايران و برجام نيست. به اين ترتيب، به نظر مي رسد که يک برخورد فراآتلانتيکي در اين زمينه ناگزير است. کشورهاي اروپايي بايد هم اکنون خود را آماده کنند تا آسيب را به حداقل کاهش دهند و منافع راهبردي خود در زمينه عدم اشاعه را حفظ کرده و ثبات در خاورميانه را دنبال کنند.
«الي گرانمايه» پژوهشگر شوراي اروپايي روابط خارجي معتقد است: «شکاف ميان اروپا و آمريکا بر سر ايران عميق‌تر مي‌شود. لحن تند دولت ترامپ و واکنش کاخ سفيد نشان مي دهد که راهبرد آمريکا منحصرا بر انزوا و بازدارندگي ايران متمرکز است».نويسنده ادامه مي‌دهد: پيامدهاي سياست آمريکا، از آسيب به ساختار پيمان عدم اشاعه که اروپا هم در برساختن آن نقش داشته، فراتر مي‌رود. اين سياست حتي مي تواند به بي ثباتي بزرگتري در خاورميانه بيانجامد و مسير ديپلماسي با ايران را براي حل مسائل منطقه به شدت محدود کند.
گزارش تاکيد مي کند: کشورهاي اروپايي و اتحاديه اروپايي بايد تلاش‌هاي خود براي حفظ برجام را دو برابر کنند و از جمله طرح‌هاي فوري براي رويارويي با پس کشيدن آمريکا از اين توافق داشته باشند. اين اقدام مي‌بايست بر ساز و کارهاي حقوقي، سياسي و اقتصادي تمرکز داشته باشد که شرکت‌هاي اروپايي را از اعمال تحريم‌هاي ثانويه آمريکا مصون مي دارد.تحليلگر شوراي روابط خارجي اروپا بر اين باور است که اروپا مي بايست ائتلافي براي پيش بردن ديپلماسي با ايران در زمينه‌هاي غيرهسته‌اي تشکيل دهد که بر آزادي کشتيراني در خليج فارس، کاهش درگيري‌هاي يمن و عراق و نيز آرام کردن تنش‌ها در کردستان عراق تمرکز کند. اين ائتلاف مي بايست نگراني‌ها از برنامه موشک‌هاي بالستيک ايران را در يک چارچوب منطقه‌اي چاره جويي کند. به نظر نويسنده، اين تعامل بايد در پي يک فهم عملگرايانه باشد به گونه‌اي که اروپا و ايران مي‌توانند از منافع يکديگر مراقبت کنند و فضايي براي همکاري و رقابت بيافرينند. گزارش در پايان مي‌نويسد: اتحاديه اروپا همچنين بايد مذاکره با قدرتهاي منطقه‌اي را با هدف فراهم آمدن شفافيت بيشتر درباره توانمندي موشک‌هاي بالستيک در خاورميانه تسهيل کند. کشورهاي اروپايي بايد بيش از پيش، کانالهايي را که براي تماس با دولت ايران ساخته اند، تقويت کنند تا وزنه متقابلي در برابر شعارهاي قطبي‌ساز ترامپ در زمينه تحولات منطقه باشد.
آمانو و تاکيد مجدد بر پايبندي ايران به برجام
همکاري سازنده ايران با آژانس بين المللي انرژي اتمي در چند سال گذشته همواره مورد توجه و رضايت «يوکيا آمانو» مدير کل اين سازمان قرار گرفته به طوري که در سفر اخير وي به تهران نيز اين موضوع نمايان بود. آمانو با شماري از مقامات کشور ما از جمله حجت الاسلام «حسن روحاني» رييس‌جمهوري، «علي اکبر صالحي» رييس سازمان انرژي اتمي و «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه ديدار و گفت وگو کرد؛ مذاکراتي که نشان داد ايران و آژانس به رغم کارشکني‌هاي دشمنان، مسير همکاري را با جديت تمام مي پيمايند.
با توجه به تحولات داخلي آمريکا و فشارهاي کاخ سفيد بر مسئولان آژانس، برخي تصور مي‌کردند که در چنين فضايي، سفر مدير کل اين سازمان به ايران با حاشيه‌هايي در خصوص درخواست جديد براي بازرسي همراه باشد. آمانو در اين سفر نه تنها هيچ گونه تقاضا و درخواستي براي بازرسي از مراکز جديد ارائه نکرد بلکه بار ديگر بر فعاليت‌هاي هسته‌اي صلح آميز ايران مهر تاييد زد. در همين ارتباط «بهروز کمالوندي» معاون و سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران با رد بازديد احتمالي مدير کل آژانس از تاسيسات نظامي گفت که موضوع بازرسي از مراکز نظامي ايران براي هميشه بسته شده و شوراي حکام آژانس نيز آن را ممهور کرده است.مدير کل سازمان بين المللي انرژي اتمي از زمان عملياتي شدن برجام تاکنون هشت گزارش در مورد اقدامات برجامي ايران انتشار داده که پايبندي تهران به توافق هسته‌اي همواره در اين گزارشات به چشم مي‌خورد.
سخنان آمانو در ايران بار ديگر اقدامات سازنده و همسوي تهران و آژانس را در سطح بين‌المللي انعکاس داد. وي در بخشي از اعلام مواضع خود گفت که «از ژانويه 2016 آژانس پايبندي ايران به توافق هسته‌اي برجام را کاملا زير نظر دارد. آژانس به صراحت اعلام مي‌کند که ايران به تعهدات خود تحت توافق هسته اي پايبند بوده است.» به موازات افزايش همکاري‌هاي ايران و آژانس، انتظار مي رود که کمک‌هاي آژانس به کشور ما توسعه يابد و همچنين زمينه براي حضور نمايندگاني از ايران در اين سازمان بين المللي هموار شود؛ موضوعي که در ديدار روحاني با آمانو مورد توجه قرار گرفت. رييس جمهوري ايران با بيان اينکه انتظار داريم آژانس در چارچوب اقدامات و وظايف خود، کمک‌هايي را که به ديگر کشورهاي متعهد به پادمان و ان پي تي در زمينه‌هاي مختلف علمي، کشاورزي، حفاظت و پزشکي ارائه مي‌کند در اختيار ايران نيز قرار دهد، بر ضرورت حضور افراد توانمند ايراني در مسئوليت‌هاي مديريتي آژانس تاکيد کرد. سفر مدير کل آژانس به ايران از نظر نمادين نيز داراي اهميت بود چرا که آمانو با اين اقدام خود، پيامي با محتواي اراده جدي آژانس براي تداوم برجام به مخالفان توافق هسته‌اي فرستاد. هر چند آمانو در جريان اين سفر تلاش کرد تا به موضوع آمريکا و نگاه دولتمردان اين کشور به توافق هسته اي ورود نکند اما سخنان وي بي ارتباط با موضوع برجام‌گريزي و مواضع زياده خواهانه کاخ سفيد نبود.
بي طرفي آژانس، شرط مهم تداوم برجام
همان طور که از ابتداي آغاز جدي مذاکرات از مهرماه 1392 آژانس نقش کليدي در پيشبرد گفت‌وگوها ايفا کرد در برهه کنوني نيز به عنوان داور بي طرف، جايگاه مهمي در اجرايي سازي برجام دارد. همين جايگاه باعث شده تا دولتمردان آمريکايي و نمايندگان کنگره نيز در صدد تاثيرگذاري بر آن برآيند.ايالات متحده ابتدا تلاش کرد تا همانند دوره پيش از برجام، اعضاي گروه 1+5 را با خواست خود همراه کند ولي در اين زمينه ناکام ماند. بنابراين، آنها سپس ناگزير آژانس و روند بازرسي‌ها را هدف گرفته اند تا از اين راه بر جمهوري اسلامي اعمال فشار کنند. مقامات کاخ سفيد مدعي هستند که علاوه بر بازرسي کامل و همه جانبه آژانس از تاسيسات هسته اي ايران، بايد چنين بازرسي از مراکز نظامي هم صورت گيرد. چهارم آبان ماه 13 نفر از نمايندگان کنگره در نامه‌اي خطاب به «نيکي هيلي» نماينده آمريکا در سازمان ملل، خواستار تقويت بازرسي‌ها از ايران شدند.
پيش نويس طرح «تشديد نظارت بر برجام» که از طرف «باب کورکر» رييس کميته روابط خارجي سنا و سناتور «تام کاتن» تدوين شده نيز برنامه اي ديگر است از طرف آمريکا با هدف فشار بر آژانس بين المللي انرژي اتمي.همان طور که آمانو تاکيد کرد «آژانس همواره به صورت بي‌طرفانه و کلي و بر اساس پادمان استاندارد مفاد ذکر شده در برجام را بررسي و تاييد کرده است»، انتظار مي رود مدير کل آژانس با رعايت اصول اصلي سازمان از قبيل اصل بي طرفي از جايگاه اين نهاد راستي‌آزما در سطح بين المللي دفاع کند.
در اين صورت است که آژانس از سوي جهان داور بي طرف شناخته مي شود که فشارهاي سياسي، آن را از اهداف مشخص شده دور نمي‌سازد. در اين مدتي که از عمر برجام مي گذرد، آژانس به درستي نقش سازنده خود را بازي کرده است. اين موضوع از نگاه حجت‌الاسلام حسن روحاني، رييس جمهوري کشورمان دور نماند و وي در ديدار با آمانو ضرورت حفظ استقلال و بي طرفي آژانس بين المللي انرژي اتمي را مورد تاکيد قرار داد و با بيان اينکه آژانس تنها مرجع تاييد‌کننده پايبندي ايران به برجام است، تصريح کرد: برجام معيار مشخصي دارد و ملاک عمل ايران نيز صرفا همان معيارها است.
سفر آمانو؛ پاسخي به عهدشکنان خارجي
در روزهاي گذشته يوکيا آمانو، دبيرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، در راس هياتي براي ديدار با مقامهاي کشورمان وارد تهران شد. اگر چه اين ديدار بخشي از ملاقات و گفتگوهاي دوره‌اي ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در قالب توافق هسته‌اي ميان گروه 1+5 و ايران محسوب مي‌شود؛ اما با توجه به موضع گيري‌هاي جديد دونالد ترامپ و کنگره آمريکا در برابر برجام، اين ديدار اهميت بيشتري يافته است.
محمدمهدي مظاهري در ايرنا نوشت:آمانو در ديدار با رئيس سازمان انرژي اتمي و رئيس جمهور کشورمان در تهران، از جايگاه معتبر نهاد تحت مديريتش سخن به ميان آورد و روند گزارش‌هاي پايبندي ايران به تعهدات برجام را تدابيري فني و قانوني دانست و گفت که پايبندي به اين قوانين و تدابير در آژانس براي تهيه گزارش‌ها از اهميت ويژه اي براي او و همکارانش برخوردار است. آمانو با تجليل از پايبندي جمهوري اسلامي ايران در عمل به تعهدات خود در برجام، تلاش کرد تا اعتماد تزلزل يافته ايران و ساير کشورها به سازمان تحت کنترل خود را بازيابي کند و نگراني‌هايي که در رابطه با سوق يافتن آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به سمت آمريکا وجود دارد را به کلي از بين ببرد. در همين راستا وي از فرصت ديدار با رئيس جمهور کشورمان استفاده و اعلام کرد: «اعتبار آژانس بسيار حائز اهميت بوده و همچنان بر بي طرفي خود در مواضع، ادامه مي دهد و بر اساس حقايق و پادمان‌ها گزارش‌هاي واقعي را ارائه خواهد کرد». از اين‌رو به نظر مي‌رسد سخن آمانو تنها پيامي براي نگراني‌هاي ايران نبود؛ بلکه گامي مثبت در جهت جلب اعتماد ترک خورده جامعه جهاني به سازمانهاي بين‌المللي و رفع اتهام «تأثير پذيري اين سازمانها از فشار قدرتهاي بزرگ» بود.
نتيجه بخش بودن مذاکرات هسته‌اي و اعلام دستاوردهاي برجام براي ايران و ساير کشورهايي که حاضر به همکاري با آژانس باشند از ديگر اهداف آمانو در سفر به ايران بود. مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با تاکيد بر ضرورت حمايت از پروژه‌هاي تحقيقاتي ايران و توسعه همکاري‌هاي ايران و آژانس در بخش‌هاي مختلف، گفت: از حضور متخصصين ايراني براي تصدي مسئوليت‌هاي مديريتي در آژانس استقبال مي کند. بدين ترتيب آمانو کوشيد به منتقداني پاسخ دهد که معتقدند توافق هسته اي هيچ دستاوردي براي ايران نداشته و تنها سبب افزايش محدوديتها براي کشورمان شده است. گروههايي که معتقدند در پي بد عهدي‌هاي آمريکا و تلاش رئيس جمهوري اين کشور براي بي اثر کردن برجام، نه تنها ايران بايد به همکاري با آژانس پايان دهد؛ بلکه ساير کشورها نيز نبايد به آژانس و پروتکلهاي الحاقي آن بپيوندند.
آمانو با اعلام آمادگي براي همکاري‌هاي بيشتر با کشورمان کوشيد حساب خود را از رئيس‌جمهوري بدنام ايالات متحده جدا کرده و استقلال آژانس و پايبندي آن به تعهداتش در قبال کشورهاي عضو را يادآوري کند. اعلام بي‌طرفي آژانس در قبال کشورهاي عضو و تصميم به ادامه اين رويه و همچنين دور ماندن از شائبه‌هاي سياسي در بازرسي‌هاي تحت برجام از سايت‌هاي ايران از ديگر اهداف رئيس سازمان بين‌المللي انرژي اتمي بود که در سخنان وي در ديدار با مسئولين کشورمان مطرح شد.
آمانو درباره تدابير آژانس در اين زمينه گفت: «مهم‌ترين موضوع، بي‌طرف بودن است. من از زمان انتخاب به عنوان مدير کل آژانس، همواره بي‌طرف بوده‌ام. البته گاهي اوقات من مجبور بوده‌ام اخبار بد را گزارش کنم، اما اخبار خوب را هم گزارش مي‌دهم. پايبند ماندن به قواعد بسيار مهم است و من به اين روال ادامه مي‌دهم».
بدين ترتيب به نظر مي رسد رئيس جمهوري تازه کار و تندروي آمريکا با گفته‌هايش پيرامون برجام نه تنها مقامات کشورمان را تحت فشارهاي گسترده داخلي قرار داده و آينده اين توافق بين المللي را با ابهامات بسياري روبرو ساخته است؛ بلکه ساير طرفهاي توافق و از جمله آژانس بين المللي انرژي اتمي را هم با «چالش مشروعيت» مواجه کرده است. چالشي که رئيس اين سازمان بين المللي را به ايران کشاند تا نشان دهد نه تنها تحت تأثير القائات مقامهاي آمريکايي، درخواست‌هاي زياده طلبانه‌اي همچون بازديد از سايت‌هاي هسته‌اي و مراکز نظامي ايران را ندارد؛ بلکه عزمش را هم جزم کرده تا آبروي آژانس انرژي اتمي را حفظ کرده و به حل و فصل مشکلاتي که دولت دونالد ترامپ بر سر راه توافق هسته‌اي با ايران ايجاد کرده کمک کند.
ش.د9603875
