از سکوت دیپلماتیک روسیه تا سیاست دوگانه آمریکا

(روزنامه آسمان آبي – 1396/11/19 – شماره 569 – صفحه 11)

سیاست‌های جدید آمریکا در سوریه زمینه را برای اوج‌گیری تنش‌ها فراهم کرد. پس از آن‌که ایالات متحده از آموزش نظامی بیش از ۲۰۰نیروی نظامی کرد برای ارتش مستقر در مرزهای سوریه و ترکیه خبر داد، سیاستی که در راستای تلاش این کشور برای شکل‌گیری ارتش ۳۰هزار نفری محسوب می‌شود وضعیت در میدان سوریه بار دیگر متشنج شد. تنش‌ها در کشور جنگ‌زده سوریه در شرایطی افزایش یافت که امیدها برای ایجاد آرامش در این کشور بیشتر شده‌بود. از همین رو می‌توان گفت که سیاست جدید آمریکا و اقدام متقابل ترکیه امیدها را بر باد داد. بخشی از کردها در مناطقی که توسط خودشان آزاد شده بود، عکس‌های عبدالله اوجالان را در دست گرفتند و همین مهم حساسیت ترکیه درباره امنیت مرزهایش را به‌دنبال داشت. اعمالی این چنین و نگاه آنکارا به کردهای ترکیه و سوریه باعث ایجاد تغییر سیاست‌های این کشور در قبال کردها شد.

بازی ایالات متحده در دو زمین

حساسیت‌های ترکیه درباره امنیت داخلی کشورش به‌ویژه موضوع درگیری کردها در داخل و در ادامه آن بیرون از مرزهای ترکیه همواره وجود داشته‌است. به باور بسیاری از ناظران دلیل افزایش تنش‌ها میان آنکارا و واشنگتن در سیاست‌های دونالد ترامپ ریشه دارد، سیاستی که محور اصلی آن حمایت از کردهای سوری است. حضور نظامی در مرزهای کردنشین سوریه و ترکیه از یک‌طرف و سکوت در برابر حمله ترکیه به کردها از منظری دیگر نشان‌دهنده سیاست‌های دوگانه ایالات متحده است. آمریکا با حضور نظامی در روستاهای مرزی کردنشین، داعیه حمایت از کردها را دارد و با تکیه بر تسلیح کردها، حضور فیزیکی و نظامی در منطقه را دنبال می‌کند. ترامپ با این کار قصد دارد نفوذ ایران و روسیه در سوریه را محدود کند و مقابل دولت سوریه بایستد، اما در سال‌های اخیر سیاست‌های ترکیه در قبال کردها تغییر یافته، دولت مستقر به سرکوب و حذف این قوم روی آورده و در حال‌حاضر به خاک سوریه وارد شده‌است.

در چنین وضعیتی میان منافع و سیاست‌های آمریکا و ترکیه تضاد ایجاد شده‌است و براساس گفته‌های مقامات آمریکایی اگر درگیری‌ها ادامه پیدا کند نیروهای ایالات متحده به میدان خواهند آمد. در میانه این تنش‌ها واشنگتن به زبان دیپلماتیک ترکیه را عضو ناتو و متحد آمریکا خوانده و اعلام می‌کند که متوجه نگرانی‌های آنکاراست. واشنگتن در همین راستا از توقف کمک‌های تسلیحاتی به کردها خبر داده‌است، به گفته رهبران آمریکا این کشور قصد ندارد تسلیحات نظامی‌اش علیه ترکیه استفاده شود، این با موضع عملی آمریکا در منطقه که در راستای حمایت از کردها تعریف شده، در تضاد است.

سکوت تزار

روسیه مشکلات پیچیده‌ای با غرب دارد از این میان می‌توان به درگیری‌ بر سر اوکراین و ضمیمه کردن کریمه اشاره کرد. درگیری با آمریکا که آن را می‌توان نوعی جنگ سرد و گرم توامان دانست نیز دامنگیر روسیه شده‌است. پس از فروپاشی شوروی پیشروی نیروهای ناتو تا مرزهای امروزی روسیه زمینه را برای تقابل ایجاد کرد. از آن زمان تاکنون روابط روسیه با ناتو، آمریکا و اروپا به نحو فزاینده‌ای متشنج شده‌است. تضاد امنیتی و تفاوت نگاه راهبردی میان روسیه و آمریکا باعث تمایل مسکو به شرق شده‌است. مسکو در خاورمیانه از جایگاه مناسبی برخوردار است و با استفاده از خلأهای قدرتی در منطقه تلاش می‌کند نقش رهبری و هژمونی را به‌دست بیاورد.

بر همین اساس روسیه در درگیری‌های سوریه بازی خود را آغاز کرد تا موازنه قدرت را به نفع خودش تغییر دهد. مسکو به واسطه ایجاد پایگاه نظامی در سوریه پیش‌دستی و در این روند پیوندی استراتژیک با ایران ایجاد کرد، اما در حال‌حاضر با سکوت مقابل ترکیه در تلاش است آمریکا را در مقابل کشورهای منطقه قرار دهد تا بازیگران منطقه‌ای در جبهه روسیه قرار گیرند. موضع روسیه درباره کردها با ایران و ترکیه تفاوت دارد، ولی مایل است ترکیه بر سر کردها با آمریکا و ناتو درگیر شود. این امر باعث نزدیکی برخی از بازیگران منطقه‌ای ازجمله ترکیه و ایران به روسیه خواهد شد.

گسل تهران - آنکارا

ایران و ترکیه به‌عنوان دو هم‌پیمان در نشست‌های آستانه، سوچی و ژنو برای حل مشکلات سوریه حضور یافتند. همچنین ایران نیز در درگیری‌های واشنگتن و آنکارا از هم‌پیمان منطقه‌ای حمایت خواهد کرد. از دیگر سو درباره همه‌پرسی اقلیم کردستان، ترکیه و ایران مواضع مشترکی را دنبال می‌کنند. اما حمله نظامی آنکارا به مرزهای سوریه ممکن است زمینه‌ساز تنش میان این دو بازیگر شود. ترکیه اعلام کرده‌است قصد تصرف خاک سوریه را ندارد و تنها شکل‌گیری منطقه مستقل کردنشین را برنمی‌تابد.

اما نگاهی اجمالی به گذشته نشان‌دهنده تفاوت‌هایی اساسی میان این دو کشور است، ترکیه پیش از این از ارتش آزاد سوریه که در مخالفت با اسد برآمده‌اند حمایت می‌کرد و همچنین با نمایندگی و پشتیبانی از سنی‌ها نفاقی میان فرقه‌های دینی ایجاد کرده‌‌است. بر این اساس عقب‌نشینی نکردن پس از اشغال خاک‌های سوریه دور از ذهن نیست. البته ایران نمی‌تواند در این درگیری ورود کند زیرا به قطع هزینه‌های فراوانی را به‌‌دنبال خواهد داشت، اما ادامه تک‌روی‌های ترکیه می‌تواند شکافی میان تهران و آنکارا ایجاد کند.

https://asemandaily.ir/post/13518

ش.د9604999