بارزاني به دنبال سزارين نوزاد نارس كردي

(روزنامه جوان - 1394/11/10 - شماره 4737 - صفحه 6)

مسعود بارزاني رئيس اقليم كردستان عراق از سال گذشته تا اكنون در مناسبت‌هاي مختلف و در شرايط متفاوت، موضوع استقلال اقليم كردستان عراق را مطرح كرده است. او مي‌گويد كه استقلال اقليم از طريق همه‌پرسي و مسالمت‌آميز خواهد بود و بسياري از كشورهاي جهان آماده‌ حمايت از استقلال اقليم كردستان هستند. او معتقد است با آزادي و استقلال اقليم كردستان از عراق، مشكلات كردهاي منطقه حل خواهد شد.

آخرين باري كه بارزاني موضوع استقلال را پيش كشيد، هفته قبل زماني بوده كه منطقه در آستانه يكصدمين سالگرد امضاي موافقتنامه سايكس- پيكو بود. بر اساس اين توافق سري كه ميان بريتانياي كبير و فرانسه در ماه مي ۱۹۱۶انجام شد، خاورميانه جديدي در ويرانه امپراتوري عثماني و فروپاشي دولت قاجار، متولد گشت. در كنكاش در عوامل و علل طرح موضوع استقلال اقليم از سوي بارزاني بايد شرايط رواني او و محيط سياسي ـ امنيتي اقليم كردستان و منطقه بررسي شود.

رهبر حزب دموكرات كردستان عراق و رئيس اقليم، موضوع استقلال كردهاي عراق را همواره در شرايط حاد و ناهنجاري و تحت فشارهاي گوناگون، مطرح نموده و هيچ وقت اين موضوع پراهميت و خطير را در شرايط مناسب و فرصت‌هاي مهيا، پيش نكشيده است. نحوه مطرح شدن اين موضوع از سوي بارزاني نيز قابل توجه است. وي در پيش كشيدن اين موضوع همواره از گفتمان تهديدي و واكنشي بهره برده و اين موضوع آرماني كردي را به عنوان برگه سياسي براي اهداف و منافع خانداني و حزبي به كار گرفته است.

بسياري از نخبگان و رهبران سياسي كرد عراق مسعود بارزاني را متهم مي‌كنند كه از موضوع اعلام دولت مستقل كردي تنها براي تحريك احساسات مردم و فرصت‌طلبي‌هاي سياسي استفاده مي‌كند. سياست‌هاي مسعود بارزاني در كردستان عراق، ماه‌هاست كه مورد انتقاد احزاب كرد قرار دارد و مذاكرات پياپي گروه‌ها و احزاب براي تعيين تكليف موضوع رياست اقليم كه گويا مسعود بارزاني قصد كناره‌گيري از آن را ندارد، به شكست انجاميده است.

ادامه اختلافات لاينحل سياسي و به تبع آن بروز مشكلات اقتصادي اقليم، به ويژه تأخير در پرداخت حقوق كاركنان، در ماه‌هاي گذشته دامنه بحران در كردستان عراق را به سطح وسيعي كشيد كه حاصل آن كشته، زخمي شدن و بازداشت تعدادي از شهروندان كرد بود. روند تحولات عراق و منطقه در پرتوي سرايت اپيدمي طاعون داعش و گروه‌هاي تكفيري، فضا و شرايطي براي مطرح شدن موضوع استقلال كردستان عراق فراهم ساخته است. از جمله تحولات و رخدادهاي تأثيرگذار موارد زير است:

1- تشديد انباشتگي اختلافات اقليم با دولت مركزي عراق: روابط بين منطقه كردنشين عراق و دولت مركزي در دوران اخير گرفتار بيشترين تنش‌ها بوده كه هر سال تكرار مي‌شود. اين تنش‌ها عبارتند از مسئله بودجه عمومي عراق، صادرات نفت از اين منطقه و نيز اجراي ماده ۱۴۰ قانون اساسي عراق و نيز اختلافات سياسي در مديريت قدرت در بغداد.

2- تحولات نظامي - امنيتي سوريه به ويژه پس از افزايش قدرت القاعده و داعش در نواحي شرقي اين كشور كه با عراق دو اقليم همجوار است.

3- اعلام دولت اسلامي در عراق و شام و تأسيس خلافت اسلامي به رهبري ابوبكر بغدادي، تحولات عراق و سوريه را به ويژه در بعد نظامي و امنيتي تحت تأثيرات گوناگون و خطيري قرار داد و كل منطقه را با تكرار سناريوهاي تجزيه و جدايي‌طلبي و تشكيل دولت‌ها و امارات‌هاي مذهبي و قومي مورد تهديد قرار داد.

4- اشغال از پيش طراحي شده «چهار استان سني‌نشين عراق» توسط داعش و بقاياي ارتش صدام، شرايط اقليم كردستان عراق را در ابعاد سياسي - اقتصادي، نظامي - امنيتي و فرهنگي - اجتماعي به شدت تحت تأثير قرار داد و اختلافات كردي - كردي به ويژه در اقليم كردستان عراق را تشديد كرد و اين امر در انتخابات اقليم نمود روشن و آشكاري داشت.

5- تشديد پردازش مجدد به «طرح خاورميانه بزرگ»: طرح خاورميانه بزرگ از سال‌ها پيش در دستور كار دول غربي قرار دارد تا تسلط اين دولت‌ها را در اين منطقه استراتژيك بيشتر كند. از جمله مهم‌ترين برنامه‌هاي عملياتي اين طرح تقسيم و تجزيه كشورهاي بزرگ منطقه بر اساس مذهبي و قومي به كشورهاي كوچك‌تر است. برخي از استراتژيست‌ها بر اين باورند كه فاز اجرايي اين پروژه از سال‌ها پيش كليد خورده است ولي با حمله نظامي امريكا به عراق در سال 2003 سرعت بيشتري به خود گرفت. در اين راستا بعضي از تحليلگران و آگاهان به مسائل منطقه معتقدند كه خاورميانه بزرگ با تأسيس دولت كردستان به مرحله نهايي خود مي‌رسد و پديده تروريسم خبيث «داعش» در منطقه، نقش قابله عملياتي طرح خاورميانه بزرگ و جديد بازي مي‌كند. يكي از پرسش‌ها و دغدغه‌هاي روزمره كه ذهن نخبگان و عامه اهالي كردستان عراق و كردهاي ديگر كشورها را مشغول نموده، اين است كه تشكيل دولت مستقل كردي كه از سوي بارزاني مطرح است چقدر جدي است؟

برخي از تحليلگران و آگاهان سياسي، رخدادهاي اقليم كردستان عراق و مناسبات آن با محيط پيراموني خود را چنين پيگيري و تجزيه و تحليل مي‌كنند كه روند تحولات اين منطقه به سوي پي‌ريزي گام به گام تشكيل دولت كردي مستقل است. آنها بر گزاره «كردها بزرگ‌ترين برنده تحولات منطقه هستند» تأكيد داشته و هيچ شك و ترديدي در صحت آن ندارند. ديگر پژوهشگران مسائل كردي ميان مقوله «ارتقاي جايگاه و نقش كردها» و موضوع «نزديك شدن كردها به ايجاد دولت مستقل كردي» كاملاً تفكيك قائل مي‌شوند.

رؤياي تأسيس «دولت قومي كردي مستقل» گرچه صدساله شده ولي روند نيل به اين هدف طي يك قرن اخير در پيچ و خم تحولات و رخدادهاي اين منطقه، شاهد دگرگوني‌ها و تغييرات فراوان و پيچيده‌اي شده است. تجربه‌ها و نمونه‌هاي پيرامون تجزيه‌ها و جدايي‌هاي كشورها در تاريخ معاصر ما، همواره از تحولات مسالمت‌آميز و زايش آسان دولت - ملت‌هاي نوظهور، حكايت نمي‌كنند و تجربه تلخ جدايي جنوب سودان از خارطوم و تشكيل كشور جديد، هنوز از درد، خون، جنگ و ويراني سخن مي‌راند. با به دست آوردن درك روشني از وضعيت سياسي - امنيتي كردها و نقش احزاب و جريانات مختلف كردي در صحنه تحولات سياسي منطقه مي‌توان به بخشي از موانع و چالش‌هاي فراروي تشكيل چنين حكومت و دولتي پي برد. در اين رهگذر مي‌توان به طور خلاصه به چند مورد گذرا اشاره نمود:

1- در پرتوي تحولات سياسي - امنيتي اخير منطقه، هيچكس منكر ارتقاي جايگاه و نقش اقليم كردستان عراق در خاورميانه نيست و نيز از ارتقاي سطح اقليم به عنوان يك منطقه خودمختار و خودگردان به جايگاه يك طرح براي تشكيل دولت - ملت كرد نمي‌توان چشمپوشي نمود اما همگان خوب مي‌دانند كه روند اين تحول و ارتقا طبيعي نبوده، بلكه در پرتوي شرايط پيچيده‌ و ناهنجاري‌هاي سياسي - امنيتي در عراق و كل منطقه خاورميانه بوده است. همگان مطلعند كه بارزاني هرگز موضوع استقلال كردستان عراق را در شرايط عادي و متعارف مطرح نكرده بلكه اين برگه سياسي را همواره فرصت‌طلبانه در كارزارهاي سياسي با رقباي كرد خود (در اربيل، سليمانيه و جبل قنديل ) و دولت مركزي در بغداد به كار گرفته است.

2- بسته‌هاي اختلافات كردي - كردي: اين اختلافات، ابعاد و سطوح مختلفي دارد و كنكاش در موضوعات آن نياز به پژوهش‌ها و مطالعات طولاني و دراز مدت دارد، به‌طور نمونه، كثرت‌گرايي حزبي و ايدئولوژيكي در ميان كردهاي عراق و وجود مرجعيت‌هاي سياسي و عقيدتي مختلف همچون مام جلال، كاك مسعود و رفيق اوجلان.

3- انديشه تشكيل «دولت كردي مستقل» طي يك قرن تحولات و كشمكش‌ها در قضيه كردي، به يك امر نظري و خواسته آرماني اتوپيايي تبديل گشته است. در اين زمينه دكتر «فريد اسسرد» يكي از رهبران حزب اتحاديه ملي كردستان (به رهبري جلال طالباني) و رئيس مركز مطالعات راهبردي اقليم (مركز آن در سليمانيه است) مي‌گويد فكر پي‌ريزي يك دولت مستقل كردي در منطقه در پرتوي شرايط سياسي و ژئوپلتيكي خاورميانه به صورت يك موضوع نظري و ارزشي تبديل شده و تشكيل آن در عالم واقعيت‌ با وجود موانع و چالش‌هاي فراوان، محال است.

http://www.javanonline.ir/fa/news/768475

ش.د9406020