نزدیک به ۲۰ ماه پیش دولت لایحه آزادسازی سهام عدالت را به مجلس ارسال کرد؛ با این وجود به تازگی قرار است این لایحه به هیات رئیسه تقدیم و در صف اعلام وصول برای ورود به صحن قرار گیرد.
سهام عدالت در آبان ماه سال ۱۳۸۵ توسط رئیس جمهور وقت و در یک مراسم دولتی با هدف کاهش فقر معرفی شد. احمدی نژاد در آن زمان، سهام عدالت را برای «توزیع عادلانه ثروت دولت بین قشر‌های مختلف جامعه» بسیار مفید و تحولی بزرگ می‌دانست.
به بیانی ساده‌تر، سهام شرکت‌های دولتی با تصمیم دولت و به طور بلاعوض به مردم واگذار شد و قرار بود افراد کم توان جامعه در درآمد‌های دولت شریک شوند تا به این طریق عدالت بین اقشار جامعه برقرار شود؛ یکی دیگر از اهداف سهام عدالت، گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران بیان شده بود.
در این مدت ۴۹ میلیون و ۲۲۶ هزار و ۱۹۳ ایرانی سهامدار عدالت شدند و از این تعداد بیش از ۲ میلیون نفر فوت شدند، اما با توجه به اینکه افراد فوت شده نیز کماکان سهامدار عدالت هستند و ورثه آن‌ها حق استفاده از سهام عدالت متوفیان را دارند، فهرست مشمولان سهام عدالت همان عدد ۴۹ میلیون و ۲۲۶ هزار و ۱۹۳ نفر باقی مانده است و سازمان خصوصی سازی به صورت مجازی، سود را از ۴۹ شرکت سرمایه پذیر دریافت و به صورت علی السویه میان سهام داران تقسیم می‌کند.
سودی که برای سهام عدالت در نظر گرفته شده است، به قدری ناچیز است که با توجه به نرخ تورم چندان نمی‌تواند در زندگی سهامداران تأثیر داشته باشد؛ این سود برای سال مالی ۹۶ برای یک میلیون تومان برگه سهام عدالت، ۱۷۵ هزار تومان در نظر گرفته شده بود.
راه پر پیچ و خم سهام عدالت برای رسیدن به صحن مجلس
در این بین با توجه به عدم ریل گذاری مناسب برای سهام عدالت و اینکه مشمولان صرفاً «ثبت نام شده» این سهام هستند، یکی از مسائلی که همواره عنوان می‌شد بحث آزادسازی و فراهم کردن زمینه برای خرید و فروش آن بود؛ موضوعی که پس از گذشت ۱۰ سال از عمر سهام عدالت مورد توجه مسئولان دولتی قرار گرفت و حدود ۲۰ ماه پیش دولت لایحه ساماندهی سهام عدالت را به مجلس ارائه کرد تا نمایندگان با بررسی دقیق آن، در خصوص چگونگی آزادسازی سهام عدالت تصمیم گیری کنند و پس از سال‌ها این سهام به مردم منتقل شود.
تقریباً ۲ سال از ارائه لایحه مذکور به مجلس گذشته است و علی رغم اینکه مسئولان در مصاحبه‌های مختلف از تمایل مجلس و نهاد‌های حاکمیتی به آزادسازی هرچه سریع‌تر سهام عدالت خبر داده‌اند، اما در عرصه عمل، هنوز اقدامی انجام نشده است.
از جمله وعده‌هایی که برای آزادسازی سهام عدالت داده شد می‌توان به اظهارات پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اشاره کرد که سوم بهمن ماه سال ۹۷ گفته بود: «پیشنهاد آزادسازی سهام عدالت در کشور در قالب گزارش کمیسیون اقتصادی و وزارت امور اقتصادی و دارایی به شورای عالی هماهنگی اقتصادی کشور ارائه شد که در صورت موافقت اعضای این شورا و پس از آن تأیید مقام معظم رهبری امیدواریم طی دو هفته آینده آزادسازی سهام عدالت براساس جدول زمانبندی عملیاتی شود. ما در مجلس و در کمیسیون اقتصادی به صورت جدی به دنبال این هستیم که در آستانه چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی موضوع انتقال قطعی مالکیت سهام به مردم را عملیاتی کنیم.»
همچنین ۲۳ بهمن ماه سال گذشته فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز از آزادسازی سهام عدالت تا یک ماه آینده خبر داده و گفته بود: «تلاش داریم تا سهام عدالتی که مردم دارند را آزاد کنیم تا آن را اگر دوست دارند بفروشند و به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کنند.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز در اظهاراتی بر آزادسازی این سهام تاکید کرده و گفته بود: «امیدوارم لایحه آزادسازی سهام عدالت در مجلس به تصویب برسد چرا که نتیجه آن این است که بیش از ۵۰ میلیون نفر از دارندگان سهام عدالت می‌توانند در کارخانجات بزرگ کشور به معنای واقعی سهامدار شده و بهره مندی بیشتری خواهند داشت و حتی می‌توانند در تعیین مدیریت این صنایع دخالت داشته باشند. زمانی که برخی کارخانه‌های بزرگ کشور در قالب سهام عدالت واگذار شدند، ارزش سهام این کارخانه‌ها ۲۶ هزار میلیارد تومان بود که امروز سهام آن‌ها به ۱۴۳ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده و این دارایی متعلق به بیش از ۵۰ میلیون نفر دارنده سهام عدالت است.»
طی ماه‌های گذشته از این دست اظهارنظر‌ها به وفور در رسانه‌های جمعی منتشر شده است که وعده تصویب آزادسازی را در ماه آینده، هفته آینده و … داده‌اند، اما لایحه ساماندهی سهام عدالت هنوز به صحن مجلس راه نیافته است.
تازه‌ترین اظهارنظر / فولادگر (دوم شهریور ۹۸): لایحه این هفته تقدیم هیأت رئیسه می‌شود
به تازگی نیز حمیدرضا فولادگر، رئیس کمیسیون ویژه اصل ۴۴ از ارائه لایحه آزادسازی سهام عدالت به هیأت رئیسه مجلس خبر داده است.
او دوم شهریور ماه ۹۸ (هفته قبل) گفته بود: «جمع‌بندی لایحه آزادسازی سهام عدالت در کمیسیون ویژه اصل ۴۴ انجام شده و آخرین نظرات اتحادیه‌های تعاونی سهام عدالت و کانون‌های سهام عدالت نیز دریافت شده، هم‌اکنون جمع‌بندی کمیسیون نهایی شده و ظرف هفته جاری به هیأت رئیسه مجلس ارائه می‌کنیم تا در صحن مجلس و در جلسات علنی بررسی شود. گزارش چهار صفحه‌ای جمع‌بندی کمیسیون اصل ۴۴ از لایحه آزادسازی سهام عدالت این هفته نهایی می‌شود و می‌توانیم گزارش آن را به مردم ارائه کنیم.»
به گفته فولادگر «دارندگان سهام عدالت در سال اول و دوم می‌توانند سهام عدالت خود را با دیگر اوراق مالی و یا سهام دیگر معاوضه کنند، در سال سوم و چهارم می‌توانند حداکثر ۳۰ درصد از سهام عدالت خود را بفروشند و از سال پنجم به بعد می‌توانند کل سهام عدالت خود را خرید و فروش کنند، اما اینکه از چه مسیری برای حضور در بورس استفاده کنند، برای مردم اختیار گذاشته شده که می‌توانند به صورت مستقیم یا از طریق صندوق‌های قابل معامله بورسی و یا از طریق کاستودین‌ها نهاد متولی دارایی اقدام کنند.»
این اظهارنظر فولادگر به این معنا است که لایحه آزادسازی سهام عدالت پس از تقدیم به هیأت رئیسه مجلس، در صف انتظار اعلام وصول قرار می‌گیرد تا برای بررسی و تصویب به صحن ارسال شود.
در واقع علی رغم وعده‌های بسیار، اما همچنان مشخص نیست چه زمانی قرار است لایحه آزادسازی سهام عدالت به تصویب مجلس برسد و پس از تصویب در روند اجرایی شدن قرار بگیرد.
به نظر نمی‌رسد لایحه آزادسازی سهام عدالت در مجلس فعلی به فرجام برسد.
