غفلت از رکن مهم فرهنگ و آموزش

ماه مهر از راه رسید و باز هم کلاس‌های درس پر از صدای دانش‌آموزان شده؛ دانش‌آموزانی که قرار است یک سال را پشت میز و صندلی‌های همین کلاس‌ها با کتب درسی بگذرانند. کتاب‌های درسی با توجه به تغییر سیستم آموزشی، از نظر محتوایی نیز تغییر کرده و تبدیل به معضلی برای معلمان و به تبع آن دانش‌آموزان شده است؛ معضلی که پس از گذشت چند سال از تغییر محتوا به دلیل آموزش ندیدن معلمان همچنان در پایه‌های مختلف تحصیلی باقی‌ مانده و به یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران مدارس و خانواده‌ها تبدیل شده است.

فروغ تیموریان، از کارشناسان آموزشی چندی پیش درباره تغییرات در کتب درسی گفته است: «محتویات کتاب درسی  سنگین است و متناسب با سن، موقعیت و شرایط اجتماعی جامعه نیست. کتاب دهم مشکلاتی داشت؛ اما بعد از نقد و بررسی هم در آن تغییری ایجاد نشد و کتاب یازدهم در ادامه روند همان کتاب چاپ شد.»

نبود کار کارشناسی برای تغییرات و به روزرسانی کتب درسی، در حالی از سوی مسئولان آموزش و پرورش صورت گرفته است که با توجه به رشد فضای مجازی و سهولت دسترسی به این فضا، دانش‌آموزان نه تنها از خانواده‌های خود، بلکه از مدیران مدرسه و معلم‌هایشان نیز جلوتر هستند. همین مسئله می‌طلبد تا به جای سخت‌تر شدن محتوای کتاب‌ها، کتبی در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد که در کنار پاسخگو بودن به پرسش‌های آنان بتواند از جذابیت کافی نیز برخوردار باشد؛ اما در عمل کتاب‌های درسی تألیفی جدید هیچ‌کدام از این مؤلفه‌ها را ندارند. به گفته کارشناسان آموزشی، امروزه کلاس‌های درس برای دانش‌آموز خسته‌کننده است و برخی اطلاعات معلمان هم به‌روز نیست و آنها از پس کتاب برنمی‌آیند. از سوی دیگر وجود چندین مؤلف برای تألیف یک کتاب درسی سبب شده تا کتاب‌های امروزی انسجام خوبی نداشته باشند و همین مسئله سبب پراکندگی ذهن دانش‌آموزان و در نهایت خسته‌کننده شدن کلاس درس شده است.

البته این‌ همه مشکلات کتب درسی نیست؛ با توجه به افزایش قیمت کاغذ، کتاب‌های درسی نیز در آغاز سال تحصیلی 1398‌ـ 1399 با افزایش قیمت 10 تا 17 درصدی مواجه شده است؛ موضوعی که علاوه بر ادعای مسئولان که گفته بودند از پیش تدابیر لازم برای تهیه کاغذ در نظر گرفته شده بود و افزایش بهای کاغذ تأثیری روی قیمت کتاب‌ها ندارد، اما قیمت‌های عرضه شده برای کتب درسی نشان می‌دهد، قیمت کتب درسی در مقایسه با سال قبل در دوره ابتدایی، حدود ۱۰ درصد، در دوره اول متوسطه ۱۰ درصد و در دوره دوم متوسطه بین ۱۵ تا ۱۷ درصد افزایش یافته است.

با این حال، امسال دانش‌آموزان استان‌های گلستان، لرستان و خوزستان با توجه به سیل فررودین ماه شرایط ویژه‌ای دارند؛ موضوعی که سبب شد وزارت آموزش و پرورش دست به کار شود و در همان روزهای آغازین سال جاری، بیش از 57 هزار جلد کتاب را برای دانش‌آموزان این مناطق به صورت رایگان ارسال کند؛ البته این کار بنا به درخواست این مناطق صورت گرفته بود و مشکلی از بابت تأمین کتاب دانش‌آموازن سیل زده نه تنها تا خردادماه، بلکه برای شروع سال تحصیلی جدید نیز وجود نداشته و نخواهد داشت.

با همه این اوصاف باید دقت داشت کتاب رکن اصلی آموزشی و فرهنگی در کشور است و نباید از آن غافل شد و باید در تمامی ابعاد، سیاست‌های ویژه‌ای را در جهت افزایش سطح آن به کار برد.