اقدامات چهارگانه دلارزدایی روسیه

«پوتین» رئيس‌جمهور روسیه ضمن متهم کردن آمریکا به تبدیل کردن دلار به یک سلاح برای اعمال فشار به طرف‌های دیگر، این حرکت را اشتباهی بزرگ خواند و برای کاهش سلطه دلار در این کشور چند اقدام اساسی انجام داد که به اختصار بیان می‌شود:

۱ـ ایجاد سیستم بومی نقل و انتقالات

در سال ۲۰۱۴ وقتی احتمال اخراج روسیه از سوئیفت به دلیل مسئله اوکراین در رسانه‌ها مطرح شد، روسیه بدون درنگ در اقدامی پیش‌دستانه شبکه بومی نقل و انتقالات خود را توسعه داد و برای مقابله با تحریم‌های آمریکا تلاش زیادی کرد تا یک شبکه مالی شبیه به سوئیفت ایجاد کند که سیستم سوئیفت روسی (spfs)  نام دارد. مقامات روس گفته‌اند شرکت‌های خارجی با استفاده از این شبکه می‌توانند با شرکت‌های تحریم شده روس از سوی آمریکا تجارت کنند. بر همین اساس، ماه گذشته ۴۱۶ بنگاه روس در این سامانه فعالیت داشته‌اند که «خزانه‌داری روسیه»، «گازپروم» و «روس‌نفت» از جمله مهم‌ترین این شرکت‌ها به شمار می‌آیند.

۲ـ جایگزینی طلا به جای دلار

در پنج سال گذشته، روسیه به دنبال تقویت ذخایر طلای خود برای متنوع‌سازی ذخایر بانک مرکزی بود و در همین راستا نیز به طور متوسط ۲۰۰ تن طلا در سال خریداری کرده؛ برای نمونه تنها در سال گذشته ۸۱ میلیارد دلار از ذخایر دلاری خود را به طلا و ارزهای دیگر تبدیل کرده است.طبق گزارش بانک مرکزی روسیه، ذخایر طلای روسیه در حال حاضر ۱۸ درصد از کل ذخایر بانک مرکزی را شامل می‌شود؛ به گونه‌ای که حجم ذخایر طلای این کشور اکنون به ۲۱۷۰ تن رسیده است. همچنین، روسیه ۹۰ میلیارد دلار ذخیره به شکل اسکناس و اوراق قرضه وزارت خزانه داری آمریکا در اختیار دارد که نشان می‌دهد سهم دلار از ذخایر این کشور از ۴۶ درصد به ۲۲ درصد کاهش پیدا کرده است. در همین بخش ناگفته نماند که «چین» بزرگ‌ترین تولیدکننده و همچنین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده طلا محسوب می‌شود؛ از این رو هر دو کشور تمایل دارند با گسترش تولید طلا و سایر فلزات گرانبها، تسلط دلار آمریکا را در جهان کاهش دهند. گفتنی است، چین و روسیه در مجموع ۱۰ درصد کل ذخایر طلای جهان را دارند.

۳ـ فروش نفت با یورو

بزرگ‌ترین شرکت نفتی روسیه با ارسال نامه‌ای به مشتریان خود اعلام کرده است، قراردادهای بعدی خرید نفت از این شرکت باید بر حسب «یورو» باشد و دلار از قراردادهای محصولات نفتی، پتروشیمی و گاز مایع این شرکت حذف خواهد شد.

۴ـ فروش اوراق قرضه

روسیه که زمانی یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در اوراق قرضه آمریکا بود و بیش از ۱۷۰ میلیارد دلار از این اوراق را در اختیار داشت، در سال گذشته شتاب بیشتری به روند کنار گذاشتن اوراق قرضه آمریکا داد. طبق داده‌های جدید خزانه‌داری آمریکا، روسیه در سال گذشته دارایی خود از اوراق قرضه آمریکا را از ۹/۹۶ میلیارد دلار به ۲/۱۳ میلیارد دلار کاهش داد. افزون بر این، منابع حاصل از فروش را یا ارزی غیر دلار خریده یا اینکه به خرید طلا اختصاص داده است. روی هم رفته، باید بیان کرد روسیه که قبلاً یکی از دارندگان بزرگ اوراق قرضه آمریکا در جهان بود، از سال قبل در راستای سیاست دلارزدایی ملی این کشور، به طور مداوم و جدی سرمایه‌گذاری خود در اوراق قرضه آمریکا را کاهش داد. حالا روسیه در کنار کشورهایی، مانند نیوزلند و عمان در قعر فهرست بزرگ‌ترین دارندگان خارجی اوراق قرضه آمریکا قرار گرفته است. در پایان باید گفت، وابستگی اقتصادی روسیه به دلار سبب شده بود تا تحریم‌های غرب بر ضد این کشور در سال ۲۰۱۵ به کاهش رشد اقتصادی این کشور در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ منجر شود؛ اما با آغاز تقویت ذخایر ارزی و طلا و کاهش وابستگی به دلار، رشد اقتصادی روسیه بار دیگر روند صعودی گرفته است.