حذف دلار

در طول سالیان گذشته، به کرات رهبر معظم انقلاب بر موضوع مقاوم‌سازی اقتصاد کشور تأکید کرده‌اند و یکی از دلایل اصلی تعریف و تدوین سیاست‌های موسوم به اقتصاد مقاومتی به تحریم‌های ظالمانه غرب و به ویژه آمریکا علیه ایران باز می‌گردد؛ از جمله مسائلی که باید برای آن چاره‌ای اندیشید، «وابستگی به دلار» است. جهان سال‌هاست که با دلار معاملات خود را مدیریت کرده و آمریکا به تبع آن سلطه‌گری می‌کند. شاید آمریکا به تنهایی ۲۵ درصد تولید ناخالص جهان را دارد و سازمان‌های تجاری را تحت کنترل خودش دارد و با ایجاد تحریم‌ها به دیگر کشورها دستور می‌دهد؛ اما با تبعیت و انسجام گروهی می‌توان آن را منزوی کرد. برای تعیین جایگزینی برای دلار، باید با همسایگان‌مان و محل‌های مصارف ارزی ارتباط خوبی داشته باشیم تا نیازی به جابه‌جایی در این عرصه نداشته باشیم که برای محقق کردن این امر نیازمند انسجام درونی و داخلی هستیم. اگر یک‌دستی و وحدت نباشد، ضربه‌پذیر می‌شویم و لذا با انسجام می‌توان تهدیدات و تحریم‌ها را از کشور دور کرد.

ضروری است در اقتصاد کاری کنیم تا افزایش قیمت دلار در زندگی مردم ما تأثیر‌گذار نباشد و ارزش پولی و ریالی ما را تعیین نکند. بسیاری از صاحبنظران اقتصادی معتقدند، یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای بی‌اثر کردن تحریم‌های بانکی، خروج از نظام پرداخت دلار و یورو، تعریف و تأمین پیش‌نیازهای مناسب پولی دوجانبه است. این اقدام، تجربه جدیدی نیست و به واقع شیوه و رویکردی است که در سالیان گذشته از سوی برخی کشورها در دستور کار قرار گرفته و با اتکا به این رویه، به صورت آهسته و نرم، فاصله خود را با دلار افزایش داده‌اند.

بر اساس ارزیابی‌ها و بررسی‌های انجام شده، تاکنون بیش از ۵۰ کشور جهان به انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه مبادرت ورزیده‌اند و ایران نیز می‌تواند با حرکت مستمر در این مسیر، از توفیقات حاصل از رویکرد مذکور بهره‌مند شود.

البته در سالیان اخیر، اقداماتی در این زمینه انجام شده که تفاهم‌نامه‌های میان ایران با کشورهای اسلواکی، عراق، لبنان، قزاقستان، روسیه، چین، مالزی، ویتنام و آذربایجان از نمونه‌های آن به شمار می‌رود؛ اما همچنان برخی از این توافق‌ها جنبه اجرایی و عملیاتی ملموس به خود نگرفته است.

ایران با کشورهای بزرگی، همچون کره جنوبی، روسیه، هندوستان، چین و ... مراودات و مناسبات اقتصادی دارد و در صورت تحقق این امر میان ایران و دُوَل مذکور بسیاری از ترکش‌ها و فشارهای ناشی از تحریم‌هاـ که با اتکای به ابزار دلار اِعمال می‌شودـ دفع و کنترل خواهد شد. هم اکنون کشور چین به مثابه یکی از سردمدارانِ این رویه و روش در جهان مطرح است و نه تنها در راستای انعقاد تفاهم‌نامه‌های پولی دوجانبه، بلکه به صورت چندجانبه، سیاست اشاره شده را پیگیری و اجرایی می‌کند.

به گفته رئیس بانک مرکزی، مدتی است که ما با روسیه با «روبل» و ترکیه با «لیر» در حال مبادله هستیم و این روند به تدریج دلار را از چرخه مبادلات حذف می‌کند، این در حالی است که بسیاری از کشورها نیز اکنون تمایل دارند با پول ملی خود مبادله تجاری کنند تا آمریکا بر روند مبادلات‌شان نظارت نداشته باشد. اکنون همه مبادلات مالی ما با روسیه از طریق پول ملی است، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد مبادلات با ترکیه نیز با پول ملی انجام می‌شود و بقیه آن نیز با یورو در حال انجام است.

به راستی، اقدامات اخیر در کمرنگ کردن دلار از مبادلات اقتصادی گام بزرگی در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی خواهد بود.