طرحی ملی با بی‌اطلاعی ملی!

اصلاح الگوی مصرف یکی از سیاست‌های اصولی و مبنایی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود و این هدف مهم و زیربنایی پیشرفت کشور در مجلس شورای اسلامی به شکل قانون نیز درآمده است؛ با این حال اقدام بدون اطلاع‌رسانی و اقناع‌سازی دولت و افزایش ناگهانی قیمت بنزین، همه مردم، گروه‌های سیاسی و اجتماعی و حتی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی را با غافلگیری مواجه کرد و در بهت و حیرت فرو برد. این موضوع آن‌قدر از منظر سیاسی و امنیتی درخور اهمیت بود که تقریباً این اتفاق نظر در میان کارشناسان پدید آمد که یکی از عوامل اصلی شروع و به خشونت کشیده شدن ناآرامی‌ها و اغتشاشات بی‌سابقه اخیر، در نظر نگرفتن ملاحظات مربوط به آماده‌سازی افکار عمومی است. همچنین باید توجه داشت که از مدت‌ها پیش زمزمه افزایش قیمت بنزین شنیده می‌شد و البته برخی مسئولان و حتی وزیر نفت این اطمینان را به مردم داده بودند که فعلاً دولت تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارد؛ اما بامداد جمعه 24 آبان ماه قیمت بنزین یکباره افزایش یافت و علامت سؤال بزرگی را در مقابل صداقت برخی مسئولان دولتی قرار داد. بدیهی است وقتی چنین طرحی اجرا می‌شود باید مردم در جریان گذاشته شوند؛ نباید آنها را غریبه پنداشت و محرمانگی آغاز طرح، توجیه مناسبی برای بی‌خبر گذاشتن مردم نیست. باید توجه داشت برای عملیاتی کردن طرح، گفت‌وگو با مردم، بخش‌ها و طبقات گوناگون جامعه و تلاش برای اقناع‌سازی افکار عمومی و مشارکت در اجرای آن اجتناب‌ناپذیر است. در این زمینه، نقش رسانه‌ها از اهمیت بنیادین برخوردار است. از قضا شبکه‌های اجتماعی که دولت کنونی بیش از همه درباره کارکرد و اثربخشی آن سخن می‌گوید، بستر مناسبی است تا به تدریج افکار عمومی و ذهنیت‌های اجتماعی آمادگی مواجهه با شرایط جدید را پیدا کنند.

اکنون که آتش فتنه سخت و خشونت‌بار آبان ماه 1398 فروکش کرده است و مردم و کشور از یک گردنه دشوار و طراحی پیچیده عبور کرده‌اند، روشن است سخن اصلی این یادداشت که همانا «همراهی مردم با طرح‌های ملی و بزرگ» است، از حیث کمک به مرتفع شدن اغتشاشات پیش‌آمده به کار نمی‌آید؛ اما از باب نگاه به آینده و پدید آمدن مسائلی مرتبط با منافع ملی در شرایط آتی کشور، راه عبرت‌آموزی باز است. این دولت و دولت‌های آینده نظام جمهوری اسلامی توجه داشته باشند هر طرح ملی را که با منفعت عمومی پیوند خورده است، تا زمانی که زمینه‌های اجتماعی آن فراهم نشده و اقناع‌سازی افکار عمومی‌ـ حتی به طور نسبی‌ـ شکل نگرفته است، به میدان عمل نیاورند. دولت دوازدهم با طرح مکرر «رفراندوم» و «رجوع به آرای مردم» در موضوعات مهم و اساسی کشور، شعارهای فراوانی داده بود! حال این اتفاق معیار مناسبی است تا بر اساس آن اعتقاد واقعی مسئولان دولت به نظرات و آرای مردم سنجیده شود.