حاشیه  کجاست؟

روند حاشیه‌نشینی یا به تعبیر دیگر، محلات ناکارآمد شهری رو به گسترش است که کارشناسان و مسئولان عوامل مختلفی را برای آن ذکر می‌کنند. زندگی در این محلات ناکارآمد شهری پیامدهای مختلفی در پی دارد و منجر به بروز آسیب‌های اجتماعی متعددی می‌شود که گاهی موجب تهدید امنیت اجتماعی و سیاسی کشور هم می‌شوند. وقتی خدمات معمول شهری به این مناطق برده نمی‌شود و شهروندان آنها که افراد همین جامعه هستند، احساس نادیده گرفته شدن و طردشدگی می‌کنند، احساس تعلق خود به این جامعه را از دست می‌دهند که همه این موارد می‌تواند منجر به بروز جرم‌های مختلف شود.  باید بدانیم افرادی که در محلات ناکارآمد شهری زندگی می‌کنند، شهروندان درجه دو ما نیستند و شهروندان همین جامعه هستند. رویکرد به این مناطق در دنیا، رویکرد شهر انسان‌مدار و انسان‌محور و به رسمیت شناختن این مناطق وافراد ساکن در آن است، به جای جزیره‌ای کردن و رویکرد ادغام و تلفیق. ما برخی خدمات، مثل آب، برق و گاز را برای این مناطق می‌بریم و به ازای آن پول نیز دریافت می‌کنیم؛ اما خدمات عمومی نمی‌بریم و نتیجه این می‌شود که مردم این محلات دچار آزردگی‌هایی می‌شوند و احساس می‌کنند نادیده گرفته شده‌اند و به حساب نمی‌آیند. وقتی چنین احساسی پیدا کنند، حس تعلق این افراد به این مناطق کم می‌شود. وقتی مسئولان شهری به این محلات ورود نمی‌کنند و خدمات نمی‌برند، این محلات به دلیل سکونت افرادی که مرتکب جرم و آسیب‌های اجتماعی می‌شوند، می‌تواند بستری برای تهدید امنیت کشور باشد؛ از این رو احساس ناامنی در این مناطق افزایش می‌یابد. وقتی مردم این مناطق چیزی برای از دست دادن ندارند، احساس می‌کنند دیده نمی‌شوند و شهروند درجه دو به حساب می‌آیند،  حس تعلق ندارند و عاملی برای تهدید امنیت ما در حوزه اجتماعی و فراتر از آن می‌شوند. هیئت وزیران در سال 1393 سند احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و محلات ناکارآمد شهری را به تصویب رساند و بر اساس آماری که این مرجع رسمی اعلام کرده‌ـ که این آمار از حدود 110 محله به دست آمده است‌ـ تقریبا 21 میلیون نفر از جمعیت ما در محلات ناکارآمد شهری زندگی می‌کنند. در حال حاضر کلمه حاشیه‌نشینی را به کار نمی‌برند و از آنها با عنوان «محلات ناکارآمد شهری» یا «محلات هدف بازآفرینی شهری»  نام می‌برند که شامل چهار گروه می‌شود: 1‌ـ بافت‌های فرسوده که عموماً حداقل‌ها را ندارند؛ 2‌ـ بافت‌های تاریخی؛ 3‌ـ روستاهای الحاقی به شهرها؛ 4‌ـ سکونت‌گاه‌های غیررسمی که به اسم حاشیه‌نشینی می‌شناسیم. مسئولان شهری تعداد نفرات ساکن در سکونت‌گاه‌های غیررسمی را حدود 10 میلیون  الی 12 میلیون نفر اعلام کرده‌اند.