جنگ قدرت در واشنگتن

کمتر از ده روز دیگر برنده نهایی و رئیس‌جمهور آمریکا مشخص خواهد شد و بعید به نظر می‌رسد در این روزهای پایانی، شاهد رخدادهای خاصی از نوع «سورپرایز و شگفتی اکتبر» از جانب دو نامزد باشیم. پژوهش‌های افکارسنجی داخلی آمریکا نشان می‌دهد بایدن پیروز انتخابات است؛ ولی پیروزی بایدن، قاعدتاً به معنای قبول باخت از سوی ترامپ نیست؛ چرا که ترامپ در هفته‌های اخیر به شیوه‌های گوناگون اظهار داشته است که نمی‌تواند پیروزی رقیب دموکراتش را تحمل کند! از این نقطه‌نظر فردای انتخابات آمریکا حداقل برای شخص ترامپ، نباید از این دو حالت خارج باشد: یا پیروزی و استقرار مجدد در کاخ سفید، یا توسل به سازوکارهای نامتعارف و خشن برای بقا در قدرت! تحقق چنین سناریویی با توجه به شناختی که از مختصات رفتاری و شخصیتی ترامپ وجود دارد، اصلاً دور از انتظار نیست؛ به ویژه در کشوری مانند آمریکا که سیاست‌ورزی در آن فاقد مؤلفه‌های «اخلاق‌مدارانه» بوده و بی‌اخلاق‌ترین سیاستمداران جهان بر آن حکمرانی می‌کنند.اما نکته مهمی که درباره انتخابات آمریکا وجود دارد، مربوط به تأثیری است که نتایج آن می‌تواند در ایران داشته باشد. هم‌اکنون این فرض در کشور و از سوی جریان‌های خاص در حال تفسیر است که پیروزی بایدن به معنای پایان دوران دشوار اقتصادی ایران است که «خوش‌بینی مضاعفی» بیش نیست.  در اینکه نتایج انتخابات آمریکا و جهت‌گیری رؤسای‌جمهور آن با توجه به جایگاهی که این کشور در اقتصاد جهانی دارد، در اقتصاد بین‌الملل تأثیرگذار است، شکی وجود ندارد. جمهوری اسلامی نیز با توجه به اینکه جزئی از نظام بین‌الملل است، از این قاعده مستثنا نیست. آثار پیروزی بایدن در انتخابات، با توجه به اینکه اقتصاد ایران هم، مانند سایر اقتصادهای جهان در مواردی متأثر از انتظارات روانی است، می‌تواند بر فضای اقتصاد ایران به ویژه در ابعاد روانی اثرگذار باشد، اما این تأثیر «کوتاه‌مدت» و «گذرا» خواهد بود و بیشتر از چند ماه دوام نخواهد آورد.  بایدن تاکنون حتی یک جمله هم درباره «سرنوشت تحریم‌هایی» که ترامپ پس از خروج از برجام اعمال کرد، نگفته است. با اینکه چند بار تأکید کرده به برجام بازخواهد گشت، اما عمداً درباره سرنوشت تحریم‌های کنونی هیچ حرفی نزده و وعده‌ای نداده است. همان‌گونه که ترامپ سیاست خصمانه خود علیه ایران را بر پایه سیاست تحریمی اوباما بنیان نهاد، لذا بعید است بایدن در صورت پیروزی، بنای تحریمی را که از دولت ترامپ به ارث می‌برد به رایگان ویران کند.اینکه گفته شود به طور کلی بین ترامپِ جمهوری‌خواه و بایدنِ دموکرات فرقی نیست، شاید منطق صحیحی نداشته باشد. اتفاقاً بین بایدن و ترامپ و دیدگاه‌ها، رویکردها و رهیافت‌های سیاست داخلی و خارجی‌شان تفاوت‌های مهمی وجود دارد، اما آثار این تفاوت بیشتر متوجه کشورهایی همانند اتحادیه اروپا، چین و روسیه است. اگر قرار باشد پیروزی بایدن برای کشوری، عایدی و دستاورد داشته باشد، این کشور مطمئناً جمهوری اسلامی ایران نیست. درک معنای این گزاره برای کسانی که از مبانی سیاست خارجی و دکترین امنیت ملی آمریکا شناخت کافی دارند، آسان است. در سیاست خارجی و دکترین امنیت ملی آمریکا، ایران یک کشور متخاصم برای آمریکا و نه جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها، تعریف شده است که باید به دور از هرگونه رویکردهای جناحی مهار شود. ایران، موضوعی است که بنا به دلایل عدیده‌ای از جمله اختلافات دیرینه‌ای که بنیان «ایدئولوژیکی» دارد، در آمریکا بین هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات اتفاق نظر تنگاتنگی بر سر آن وجود دارد. بنابراین به همان اندازه که نباید از باخت ترامپ در انتخابات خوشحال شد، از پیروزی بایدن هم نباید دچار ذوق‌زدگی شد. فاصله دیدگاه‌ها و سیاست‌های ترامپ و بایدن موقعی که به ایران می‌رسند، از بین می‌رود.