پدافند بومی و غافلگیرانه برای دشمن

تقویم عملیاتی و اجرایی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء(ص) برای آخرین روزهای مهرماه سال 1399 برنامه رزمایش پدافند هوایی را در خود گنجانده و نیروی پدافند هوایی ارتش، فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه و همچنین نیروی هوایی ارتش در فعالیت‎های کاری خود با درنظر گرفتن زمان این رزمایش تمامی توانایی‎ها، ادوات، تسلیحات و سامانه‎های مربوطه را آماده کردند تا در زمانی نزدیک به انجام رزمایش پاکت سناریوی استقرار و محل اجرای رزمایش را دریافت و تمامی افعال مرتبط با استقرار و آماده‌سازی تجهیزات مبتنی بر سناریو را شروع کنند. آماده‌سازی ساخته‌ها و دستاوردهای جدید این حوزه برای آزمایش کارآمدی و آزمایش سرد و گرم سامانه‎ها امروز دیگر جزء لاینفک رزمایش‌ها شده است؛ چرا که هر روز دستاوردهای جدیدی در حوزه‌های دفاعی وارد عرصه عملیاتی می‎شود و از آنجا که جمهوری اسلامی شروع‌کننده هیچ جنگی نیست، امکان آن وجود ندارد که مانند ارتش‌های متخاصم غربی در فضای یک جنگ واقعی این سامانه‎ها آزمایش شوند. در سال‌های اخیر رزمایش در نیروهای مسلح وجه دیگری هم پیدا کرد. رزمایش، کنکور رده‎های نیروهای مسلح است. بر این اساس قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء(ص) در تقویم سالانه خود برای عمده رده‎های عملیاتی نیروهای مسلح مبتنی بر تئوری بازی جنگ اقدام به برنامه‌ریزی رزمایش‎های تخصصی یا ترکیبی می‎‏کند و بازرسان و ناظران این قراراگاه همه روند اجرای رزمایش را نظارت و رده‌های شرکت‌کننده در رزمایش بر اساس امتیازات دریافتی در هر مرحله و مجموع امتیازات نمره خود را دریافت می‌کنند. ترابری و تحرک، فریب، رعایت اصول پدافند غیرعامل، کیفیت اجرای مأموریت، رسیدن به اهداف تعیین شده، آزمایش سامانه‌های جدید رزمی، ایمنی و... از شاخصه‌های مهم برای این ارزیابی‎هاست. در رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت 99 نیز تمامی این موارد انجام شد. این رزمایش با اعلام رمز یا رسول‌الله(ص) با گسترش و استقرار سامانه‌های بومی موشکی، راداری، اطلاعات شناسایی، جنگ الکترونیک، سامانه‌های ارتباطی و شبکه دیده‌‌بانی بصری ارتش و سپاه آغاز شد. امیر سرتیپ دوم عباس فرج‌پور، سخنگوی رزمایش مشترک تخصصی مدافعان آسمان ولایت 99 درخصوص این مرحله، گفت: «گسترش و استقرار سامانه‌های پدافندی اعم از سامانه‌های موشکی، راداری و پدافندی با تأکید بر قابلیت جابه‌جایی و واکنش سریع نیروهای عملیاتی و همچنین رعایت اصول پدافند غیرعامل برای فریب دشمن انجام شد و در مرحله بعد برقراری ارتباط امن و چند لایه میان سامانه‌های پدافندی با شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور برای اتخاذ تصمیم متناسب با تهدید صورت گرفته است.» یکی از اصول مهم در حوزه پدافند هوایی در کشور اتصال سامانه‌های شناسایی و انهدام به شبکه یکپارچه پدافند هوایی است. بر این اساس چون برخی سامانه‌های پدافندی مبتنی بر شرایط به صورت دائمی استقرار ندارند و عملیاتی نیستند، باید در نقطه‌های مهندسی شده در جای جای کشور مستقر شوند و لذا سرعت استقرار و همچنین سرعت اتصال به فرماندهی کنترل در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی یکی از شاخصه‌های مهم امتیازدهی به یگان‎های درگیر در رزمایش است. اما یکی از شاخصه‎های اصلی پدافند هوایی در کشور وجود فرماندهی مرکزی این امر در قالب قرارگاه پدافند هوایی کشور است و در این راستا کلیه تجهیزات راداری و شناسایی و نیز دفاع هوایی اعم از سامانه‎های پدافند هوایی و نیز هواگردهای مربوطه تحت فرماندهی شبکه یکپارچه پدافند و قرارگاه پدافند هوایی کشور عمل می‎کنند و در قالب رزمایش نیز باید عملیات مشترک منطقه‎ای در صحنه واقعی جنگ و مقابله با تهدیدات هوایی را تحت نظارت قرارگاه پدافند هوایی به انجام برسانند.   استقرار سامانه‌های فرماندهی و کنترل تاکتیکی فکور و عاشورا، سامانه‌های راداری بومی مراقب، فتح‌ـ 2، بشیر، سامانه‌های تاکتیکی اطلاعات و شناسایی، سامانه‌های الکترواپتیکی، سامانه‌های جنگ الکترونیک و شبکه دیده‌بانی بصری نیروی پدافند هوایی ارتش در این بخش رزمایش انجام شده است.  اما این رزمایش در واقع عبور از سامانه‌های قدیمی و ورود سامانه‎های جدید و بومی پدافند هوایی به عرصه عملیاتی است. در این رزمایش نسل جدید تسلیحات و تجهیزات تماما بومی با فرض اینکه سامانه‎های قدیمی از رده خارج و این سامانه‌ها وارد مرحله عملیاتی شده‌اند، تمرین و پدافند هوایی کشور بعد از اجرای این رزمایش با به کارگیری این سامانه‌ها از هر روز دیگر بومی‎تر است. از ویژگی‎های مهم این رزمایش هم بومی بودن تمام سامانه‌های کشف، شناسایی، رهگیری و درگیری است که این سامانه‎ها از طریق یگان‌های ارتش و سپاه به کار گرفته می‌شود.  اما این رزمایش محل تست گرم جدیدترین سامانه‎های تولیدی حوزه پدافند هم هست. با توجه به ملاحظات امنیتی تعدادی از این سامانه‌ها که برای اولین بار در قالب این رزمایش آزمایش شدند، محرمانه باقی می‌مانند و قرار است در آینده نزدیک به مرور از این سامانه‌ها و تجهیزات رونمایی شود.  در وضعیت کرونایی هم نظارت و پایش سلامت شرکت‌کنندگان در رزمایش اهمیت پیدا می‌کند. بر این اساس بهداری‌های رزمی یگان‌های شرکت‌کننده رکن مهم این رزمایش به شمار می‌آیند که نظارت بر اجرای فاصله‌گذاری و دستورالعمل‌های بهداشتی داشته باشند.  انتقال تجربه و تمرین صحنه واقعی نبرد برای نیروهای حاضر و ترکیب قدرت سپاه و ارتش از وجوه مهم چنین رزمایش‎هایی است. در این رزمایش سامانه بومی سوم خرداد سپاه و سامانه بومی 15 خرداد ارتش با موفقیت اجرای آتش کردند. 

اما نکته مهم اینجاست که دشمنان ما نیز اگر توانایی رصد و پایش این رزمایش را داشته باشند، به شدت روی این رزمایش متمرکز خواهند بود؛ چرا که این رزمایش با انبوهی از توانمندی‌های راهبردی در ارتش و سپاه و با هدف غافلگیری دشمن طراحی شده و به زودی برخی سامانه‌های بومی استفاده شده در این رزمایش رسانه‌ای خواهد شد. البته این لازمه حوزه پدافند هوایی است؛ چراکه سطح و نوع تهدیدات این حوزه همواره در حال تغییر است و باید ابزارها و تجهیزات دفاعی متناسب با تهدیدات به روز باشند.