لایحه بودجه 1400 هر روز با موج جدیدی از انتقادات کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه می شود. به نحوی که شنیده ها حاکی از آن است که بسیاری از کارشناسان لایحه بودجه 1400 را بی رقیب ترین بودجه در احتمال ایجاد کسری و غیر واقعی بودن درآمدها می دانند.
اینکه کسری بودجه در سال آینده چه اثراتی بر اقتصاد ایران داشته و نمایندگان مجلس با وجود چنین لایحه بودجه ای باید چکار کنند سوالاتی است که پایگاه خبری بصیرت در گفتگویی با دکتر حسن حیدری اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به سراغ آن رفته است. عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است: اگر نمایندگان مجلس واقعا به این باور رسیده اند که لایحه بودجه 1400 کسری بودجه شدیدی خواهد داشت قطعا نمایندگان باید به کلیات بودجه رای ندهند و بودجه را رد کنند.
ساختار بودجه نویسی در ایران را در دولت های مختلف چگونه ارزیابی می کنید؟
اصولا ساختار بودجه نویسی در ایران سنتی است از این رو این مشکل از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون وجود داشته و ما همواره با اصلاحات ساختاری و نهادینه شدن این موضوع در بودجه ریزی کشور مواجه هستیم.
عموما دولت ها برای اینکه حسابداری و هزینه های بودجه را تراز نشان دهند تلاش می کنند تا درآمدها را بیش از هزینه ها عنوان کنند، تقریبا همه دولت ها چنین توجیهاتی را در بودجه ریزی های خود داشته اند.
از سوی دیگر عموما دولت ها در سال آخر حضور خود در دولت به تبعات تحمیلی بودجه برای دولت بعدی چندان توجه نمی کنند لذا نمی توان انتظار تدوین بودجه ای عملیاتی و کارآمد را از دولت داشت. یکی از موضوعاتی که در این باره می توان به عنوان مثال ذکر کرد فروش اوراق سلف نفتی است که در لایحه بودجه 1400 آمده است. این در حالی است که قطعا تبعات فروش اوراق سلف نفتی و سایر اوراق مثل اوراق خزانه و اوراق مشارکتی که در این دولت عرضه شده بر دولت بعدی تحمیل می شود. برخی دولت ها در مانورهای نمایشی تلاش می کنند تا در آخرین سال حضور خود در دولت طرح های نمایشی را افتتاح کنند، پروژه هایی که حتی تکمیل نشده تا براین اساس افکار عمومی را برای رای آوری حزب یا جریان سیاسی مورد نظر خود همراه کنند که افکار عمومی باید مراقب چنین مانورهایی باشد.
شما به تحقق اعداد و ارقام فروش نفت در لایحه بودجه 1400 باور دارید؟ یعنی به نظرتان درآمد 199 هزار میلیارد تومانی عدد منطقی است؟
یکی از موضوعاتی که د رلایحه بودجه 1400 ابهام زاست نوع نگاه دولت به چشم انداز فروش نفت است با توجه به اینکه انتظار رفع تحریم ها همچنان قوت نیافته معلوم نیست دولت بر چه اساسی بودجه را روزانه به فروش 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت متکی کرده است. قطعا اتکای بودجه به چشم انداز درآمدهای نفتی بسیار اشتباه است اصولا انتظار می رفت دولت بودجه را براساس واقعیت های موجود تنظیم کند و در صورت ایجاد هر گشایش سیاسی یا اقتصادی دولت با ارائه متمم به مجلس می توانست از درآمدهای نفتی کسب شده برای رفع نیازمندی های خود برداشت و استفاده کند.
مهمترین موضوعی که در اصلاحات بودجه باید مورد نظر نمایندگان مجلس قرار بگیرد چیست؟
کسری بودجه و جلوگیری از افزایش نرخ تورم مهمترین موضوعات هستند. با توجه به رشد تورم نقطه به نقطه در مهر و آبان ماه سال جاری که بیش از 40 درصد عنوان شده است افزایش تورم تا این نرخ برای اقتصاد ایران بسیار خطرناک است. یکی از مسائلی که در بحث ساختار بودجه مطرح است اصلاحاتی است که مانع از ایجاد کسری بودجه می شود؛ کسری که در نهایت تورم زاست.
بسیاری از نمایندگان مجلس در اظهارات خود در روزهای گذشته بر کسری شدید بودجه بین 300 تا 320 هزار میلیارد تومان تاکید داشتند اگر نمایندگان واقعا به این کسری رسیده اند و می دانند فشار کسری بودجه با توجه به عدم اطمینان در درآمدهای نفتی حتمی است قطعا نمایندگان باید به کلیات بودجه رای نداده و بودجه را رد کنند.
به نظر می رسد بودجه با ایجاد اصلاحاتی جزیی تصویب خواهد شد. نظر شما چیست؟
متاسفانه هر ساله به این موضوع اشاره می شود که نباید به کلیات بودجه رای داد در حالی که علیرغم این ادعاها نمایندگان بودجه را تصویب می کنند و دولت ها هم به دلخواه خود با بودجه رفتار می کنند.
در حالی که از مجلس به عنوان قوه مقننه انتظار می رود برای اصلاحات اساسی در بودجه دست به کار شود و تنها به بیان اشکالات بودجه در رسانه ها اکتفا نکنند. علی رغم جلساتی که در مجلس گذاشته می شود و ایرادات بسیاری که بر بودجه وجود دارد اما شاهدیم عملا اصلاحی بر بودجه صورت نگرفته و اقدام خاصی انجام نمی شود.
قطعا ای روند عملکرد مجلس بخصوص بعد نظارتی مجلس را زیر سوال می برد. متاسفانه بعد نظارتی مجلس بسیار ضعیف است در حالی که از مجلس انتظار می رفت تا پیش از این که بودجه به مجلس تقدیم شود با دولت درباره بازگشت بودجه در خصوص عدم اصلاحات صحبت شود. در تفریغ بودجه هر ساله شاهد هستیم انحرافات زیادی در بودجه صورت می گیرد در حالی که هیچ گاه ندیده ایم وزیر اقتصاد توسط نمایندگان مجلس بابت انحراف از بودجه استیضاح یا مورد سوال قرار گیرد.
با توجه به کسری بودجه و تورمی که در سال آینده حتما اقتصاد ایران به خصوص معیشت مردم را بیش از پیش آزار خواهد داد چه پیشنهادی برای حمایت از وضعیت معیشتی مردم دارید؟
کسری بودجه قطعا به افزایش تورم وفشار بیشتر بر معیشت خانواده ها منتهی می شود. در حالی که از قانون برنامه چهارم دولت ها ملزم به اجرای نظام پجامع تأمین اجتماعی بودند اما به دلیل بی توجهی به راه اندازی نظام جامع تأمین اجتماعی شاهدیم که از گروه هایی در جامعه حمایت به عمل می آید که به دلیل عدم شفافیت مالی جزو طبقات برخوردار جامعه به شمار می روند اما از بازنشستگان و دست فروشان و کسانی که درآمد خاصی ندارند حمایت اجتماعی به عمل نمی آید و حتی به افراد بازنشسته با کمترین میزان حقوق و درآمد، بسته های معیشتی داده نمی شود در حالی که دیده شده به برخی از افراد که فرارهای مالیاتی و درآمدهای بالا دارند اما به طرق مختلف قانون را دور می زنند بسته های معیشتی داده می شود. اگر نظام جامع تأمین اجتماعی در کشور نهادینه شده بود و نظام مالیاتی اصلاح شده بود طبیعتا از اقتصاد غیر شفاف نیز خبری نبود و چون سطح درآمدها مشخص بود آسیب پذیران واقعی جامعه، شناسایی می شدند و مشخص می شد چه کسانی باید تحت حمایت های اجتماعی قرار گرفته و چه کسانی باید مالیات بپردازند.
امروز بسیاری از کارگران روز مزد و کارگرانی که رسمی نیستند و بسیاری از مشاغل فصلی تحت فشارهای معیشتی زیادی قرار دارند که به دلیل نبود نظام جامع مالیاتی امکان شناسایی آنها بسیار سخت شده است. بی تردید تا زمانی که این مساله حل نشود و آنچه به صورت حمایت انجام می شود در شکل حمایت‌های هلیکوپتری باقی بماند و پول پاشی بدون هدف های حمایتی واقعی صورت بگیرد راهکارخوبی برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه وجود ندارد و اثر تورمی سیاست های غلط دولت، زندگی و معیشت مردم را تحت فشار قرار می دهد.
یکی از موضوعاتی که د رلایحه بودجه 1400 ابهام زاست نوع نگاه دولت به چشم انداز فروش نفت است با توجه به اینکه انتظار رفع تحریم ها همچنان قوت نیافته معلوم نیست 
