واکنش راهبردی برای رفع تحریم‌ها

سرانجام بخش مهم کاهش تعهدات برجامی براساس مصوبه مجلس از سوی سازمان انرژی اتمی کشور آغاز شد و این پیام را به طرف‌های غربی منعکس کرد که ایران نسبت به تصمیم خود جدی است و از این پس موضوع صبر استراتژیک در برابر بی‌عملی غربی‌ها در انجام تعهدات برجامی از دستور کار خارج شده و سیاست مقاومت فعال با اقدام مؤثر متقابل را در پیش خواهد گرفت. ناگفته نماند که متأسفانه غربی‌ها از وضعیت صبر استراتژیک دولت ایران، برداشت ناصواب و انفعالی کرده و هیچ گاه آن را جدی نگرفته بودند. به همین دلیل به صورت تصاعدی بر زیاده‌خواهی‌های خود و اقدامات جسورانه افزودند. اکنون، غنی‌سازی 20 درصد در تأسیسات فردو که به‌دنبال نامه 11 دی ماه ایران به آژانس آغاز شد، برخلاف گام‌های پنج‌گانه گذشته ظرفیتی دارد که غرب و طرف‌های برجام نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند. گام‌های گذشته پیرامون سطح غنی‌سازی، نتوانسته بود طرف غربی را به تکاپو برای انجام تعهداتش وادار کند، اما اکنون اگر غربی‌ها به ماده اول قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را که غنی‌سازی 20 درصد است، اعتنا نکنند، ایران بر اساس ماده ششم این قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را هم متوقف خواهد کرد. بنابراین، عملیاتی شدن ماده اول قانون موصوف، پیام قاطع به طرف غربی است. با این وصف، پیش‌بینی می‌شود اقدام شایسته سازمان انرژی اتمی در عملیاتی کردن مصوبه مجلس آثار زیر را به دنبال داشته باشد.

روشن شدن بلاتکلیفی در زمینه انجام تعهدات برجامی اروپایی‌ها و وضعیت هسته‌ای ایران. سه نوع اقدام احتمالی از سوی اروپا متصور است. یک‌ـ مانند گذشته به وعده‌های تهی اکتفا کنند؛ دو‌ـ اقدام به فشار بر ایران از طریق آژانس بین‌المللی اتمی یا تهدید به فعال‌سازی سازوکار ماشه کنند و سه‌ـ برنامه عملی را به صورت جدی‌تر پیشنهاد دهند. اگر موضوع برجام برای اروپایی‌ها مهم و اساسی باشد(کما اینکه در سیاست‌های اعلامی خود بارها مطرح کردند)، تغییرات محسوسی باید در سیاست‌های گذشته اروپایی مشاهده کرد. البته در صورتی که همچنان مانند گذشته به اقدامات نوع اول و دوم ادامه دهند، حجت برای ایران تمام خواهد شد و وضعیت نابرابر انجام تعهدات هسته‌ای و بهره‌ نبردن از منفعت برجام پایان خواهد یافت و ایران با توان بیشتری برای توسعه برنامه هسته‌ای خود و مقاوم‌سازی اقتصاد خود اقدام خواهد کرد.

پیشگیری از هر نوع پیش‌شرط دولت جدید آمریکا و اروپایی و معکوس شدن مطالبه‌گری. منطق پاسخ متقابل ایران با قاطعیت نشان داد، اگر آمریکا و اروپا تمام تعهدات خود در برجام را انجام ندهند، نه تنها غنی‌سازی 20 درصد، بلکه سایر تعهدات برجامی نیز کاهش جدی و اساسی خواهد یافت. در واقع عملیاتی شدن قانون مجلس، این پیام صریح را به غرب داده است که از این به بعد مطالبه‌گر واقعی ایران است و پاسخ ندادن ملموس، شرایط را وخیم‌تر خواهد کرد. مواضع رهبر معظم انقلاب در 19 دی امسال در خصوص اینکه «اگر چنانچه آنها به تعهّدات‌شان برگردند، ما هم به تعهّدات‌مان برمی‌گردیم؛ تعهّد در مقابل تعهّد» پیام فوق را تقویت کرد که ایران بدون اقدام مؤثر غرب، راهی را که انتخاب کرده، متوقف نخواهد کرد. براساس این منطق، غرب هیچ راهی برای قبول شرایط جدید ندارد. اروپایی‌ها باید این پیام را بگیرند که اقدام مؤثر متقابل ایران با در نظر گرفتن همه پیامدهای احتمالی غرب طراحی شده و آمادگی هر نوع اقدام خلاف قوانین بین‌المللی آنها را دارد.

خنثی‌سازی طرح‌های مشکوک ورود آمریکا به برجام قبل از انجام تعهدات برجامی این کشور و تروئیکای اروپایی. عملیاتی شدن قانون مجلس با آغاز غنی‌سازی 20 درصد نشان داد عزم ایران رفع تحریم است؛ چه آمریکا تصمیم به وارد شدن به برجام را داشته باشد یا نداشته باشد. در هر دو صورت تا زمانی که تحریم‌ها براساس برجام و قطعنامه 2231 رفع نشود، هر نوع بحثی در این خصوص برای ایران بی‌معناست. موضع رهبر معظم انقلاب در این زمینه نیز برای غرب و طرفداری ورود دولت جدید آمریکا به برجام را شفاف‌تر کرده است. رهبر معظم انقلاب اعلام کردند: «هیچ عجله‌ای نداریم که آمریکا به برجام برگردد؛ اصلاً مسئله‌‌ ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد.»

مطالبه خسارت وارده بر ایران. آغاز غنی‌سازی 20 درصد براساس مصوبه مجلس، تنها آثار رفع تحریمی ندارد؛ بلکه غرب باید خسارت‌هایی که از فشارهای حداکثری آمریکا بر ایران وارد شده و اروپا نیز با تعهدات خودش شریک جرم این خسارت هست، به ایران بپردازد. این مطالبه گام دوم راهبرد اقدام متقابل مؤثر است؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز به آن در روز 19 دی اشاره کردند.