نمایشگاه مجازی راه حمایت از صنعت نشر

با شیوع ویروس کرونا، همه چیز زندگی‌مان متفاوت شد، از سبک زندگی فردی‌مان گرفته تا مسائل اجتماعی، اما در این میان رویدادهای فرهنگی و هنری نیز برهه متفاوتی را تجربه کردند، از جمله کسادی بازارهای‌شان، خلوتی محافل‌شان و اقتصاد دست و پا شکسته‌شان...؛ با این حال همه در این روزها تلاش کرده‌اند تا با سبک و شیوه‌ای جدید با روزگار کرونایی کنار بیایند، اما حالا نوبت به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رسیده، نمایشگاهی که بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور است و همه ساله خیل عظیمی از فرهیختگان و کتاب دوستان را راهی سالن‌های نمایشگاه بین‌المللی می‌کرد و حالا امسال قرار است به دلیل این ویروس مزاحم، از اول تا ششم بهمن به صورت مجازی برگزار شود تا به این ترتیب کلید اولین تجربه برگزاری مجازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب نیز زده شود. برگزاری این نمایشگاه ما را بر آن داشت تا با ایوب دهقان‌کار، رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در زمینه چگونگی سازوکار این نمایشگاه به گفت‌وگو بنشینیم. متن زیر شرح این گفت‌وگوست:

آقای دهقان‌کار تصمیم‌گیری بابت برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب امسال فراز و نشیب‌های زیادی داشت، در نهایت چرا تصمیم گرفتید نمایشگاه امسال را به صورت مجازی برگزار کنید؟

در بهمن و اسفند سال گذشته در آستانه اجرای سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و شروع کارهای اجرایی بودیم، مقدمات آن انجام شده و جزئیات کار نیز مشخص شده بود، حتی کتاب‌های خارجی نیز وارد کشور شده بود که متأسفانه شیوع ویروس کرونا سبب شد این نمایشگاه به حالت تعلیق درآید.

بعد از این شورای سیاست‌گذاری با نظر به اینکه این نمایشگاه به منزله بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی هم اثرات اجتماعی و فرهنگی دارد و هم اثرات اقتصادی برای صنعت نشر به دنبال خواهد داشت، تأملی در تعطیل کردن نمایشگاه داشت، به این معنا که تعجیلی در بحث تعطیل کردن نمایشگاه نداشت، حتی در یک برهه‌ای ما مذاکراتی با ستاد کرونا داشتیم که به ما اعلام کردند در تیر و مرداد می‌توانید با رعایت پروتکل‌ها و نکات بهداشتی نمایشگاه را برگزار کنید.

اما متأسفانه موج‌های بعدی کرونا به وجود آمد و آمار مبتلایان بالا رفت و سبب شد با وجود اینکه امیدوار بودیم نمایشگاه را برگزار کنیم، در نهایت موفق نشویم. به این ترتیب، در مرداد ماه شورای سیاست‌گذاری به طور رسمی اعلام کرد، نمایشگاه کتاب امسال با هدف حفظ سلامت مردم، ناشران و عوامل اجرایی برگزار نمی‌شود. پس از این بود که به فکر افتادیم تا نمایشگاه را مجازی برگزار کنیم.  یکی از راه‌های جایگزین در بسته‌های حمایتی که وزارت ارشاد برای حمایت از صنعت نشر تدارک دیده بود، برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود که در شرف اجرای آن هستیم و به امید خدا از یکم تا ششم بهمن ماه این نمایشگاه برگزار می‌شود.

درباره سازوکار این نمایشگاه بیشتر برای‌مان توضیح دهید.

نمایشگاه مجازی برای تمام کشورهای دنیا یک تجربه جدید است. در موضوع کتاب چیزی به نام نمایشگاه مجازی تاکنون نداشته‌ایم. اگر نمایشگاهی هم به صورت مجازی بوده، به حدی ضعیف بوده که محل اعتنا نیست. البته بعد از شیوع ویروس کرونا برخی کشورها نمایشگاه مجازی برگزار کردند.

یکی از اهداف ما از برگزاری نمایشگاه‌ها تقویت صنعت نشر و کمک به اقتصاد نشر است؛ لذا در این نمایشگاه علاوه بر اینکه کتاب‌ها به نمایش درمی‌آید، بخش فروشگاهی هم داریم.

ساز و کار نمایشگاه به این شکل است که مردم عزیز کشورمان به پایگاه نمایشگاه مراجعه می‌کنند و در آنجا کتاب‌های مورد علاقه خود را می‌بینند و اطلاعات بسیار خوبی همراه با جزئیات از کتاب‌ها وجود دارد و در صورت تمایل به خرید کتاب می‌توانند فرآیند خرید را انجام دهند.

با تمهیداتی که اندیشیده شده و یارانه‌ای که در نظر گرفتیم علاقمندان هر کتابی را بخرند با هر میزان و با هر قیمتی که باشد و در هر نقطه‌ای از کشور که باشند، با یارانه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد این کتاب‌ها به صورت رایگان برای مردم ارسال می‌شود.

ارسال کتاب‌های خریداری شده به چه نحوی است؟

دست ناشران را باز گذاشتیم که از دو روش ارسال استفاده کنند. یکی از طریق شرکت پست است که اگر از این طریق ارسال کنند، تخفیفات و یارانه‌های خوبی را در نظر گرفتیم.

به این شکل اگر کتاب‌ها و هر سبد خریدی که مشتری دارد و ناشر ملزم به ارسال آن است، قیمت زیر 50 هزار تومان باشد با یارانه معاونت فرهنگی ناشر هزینه‌ای بابت ارسال پرداخت نمی‌کند.

اگر قیمت فاکتور بالای 50 هزار تومان باشد، باز هم تخفیفات برای ناشران وجود دارد؛ ولی در اینجا سود قطعی است و بین 25 تا 75 درصد ارسال برای ناشران تخفیف دارد و کلیه کتاب‌ها برای مردم با تخفیف 20 درصد در نمایشگاه ارائه می‌شود.

ضمن اینکه اگر ناشری تمایل داشته باشد از کانال خود با سرعت بیشتری کتاب‌ها را به دست مشتری برساند، منعی وجود ندارد؛ ولی یارانه‌ای به ناشر اختصاص داده نمی‌شود.

ساز و کاری وجود دارد که اگر بسته دیر رسید یا کتاب مشکلی داشت، بتوان پیگیری کرد؟

کد رهگیری به مشتری پیامک می‌شود و هر شهروند عزیزی که در کشور کتاب خریداری کند و همچنین ناشران می‌توانند از طریق پست کتاب‌ها را رهگیری کنند. اگر از طریق غیرپست ارسال شود، ناشر موظف است شماره تلفن متصدی ارسال را برای مشتری در همان سامانه به نمایش درآورد.

اگر تأخیری در فرآیند یا اشکالی در کتاب‌های تحویلی ایجاد شود، ما مرکز پاسخگویی راه انداختیم که با مراجعه به پایگاه «ketab.ir» هم از طریق شماره تلفنی که اعلام کردیم و هم از طریق ایمیل و هم از طریق تیکت گذاشتن می‌توانند موارد خود را به مؤسسه اطلاع دهند.

این را باید در نظر گرفت که در پنج یا شش روز نمایشگاه حجم زیادی از محصولات پستی به ترافیک پست کشور اضافه می‌شود و این مستلزم همکاری ناشران است که در تحویل بسته‌هایی که مردم خریده‌اند، تأخیر نداشته باشند و سریعاً به پست در کوتاه‌ترین زمان تحویل دهند و پست به صورت ویژه نمایشگاه مجازی را ببیند.

البته قول‌هایی به ما داده شده و زمان‌های خوبی را اعلام کرده‌اند. مدیرعامل شرکت پست اعلام کرده است، بسته‌های پستی ان‌شاءالله در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌رسد و این امر باعث خوشحالی است و امیدواریم این امر در عمل اتفاق بیفتد و مردم کشور چشم انتظار کتاب‌ها نباشند.

یارانه برای اهالی قلم چگونه در نظر گرفته شده است؟

نام‌نویسی یارانه دانشجویی، طلاب و استادان حوزه و دانشگاه را شروع کرده‌ایم و نسبت به سال گذشته 25 درصد افزایش داشته‌ایم. به این صورت که دانشجویان و طلاب تا سقف 200 هزار تومان خرید و استادان دانشگاه تا سقف 400 هزار تومان خرید می‌توانند از یارانه نمایشگاهی بهره‌مند شوند. در حال حاضر نام‌نویسی در حال انجام است.

بالای 70 هزار دانشجو و طلبه و عضو هیئت علمی تاکنون (تا تاریخ 24 دی ماه) نام‌نویسی کرده‌اند و فرآیند آن کماکان ادامه دارد. برای اهالی قلم یارانه وجود دارد؛ اما نام‌نویسی نیست؛ یعنی ما از همان بانک اطلاعاتی که از اهل قلم داریم برای آنها یارانه را شارژ می‌کنیم و نیازی به نام‌نویسی ندارند.

در طرح پاییزه تمام کتابفروشی‌ها و بعضی انتشاراتی‌های کشور کتاب‌های خود را با تخفیفات ویژه و زیادی برای فروش گذاشته بودند. الآن استقبال انتشاراتی‌ها به چه صورت بوده؟ چه تفاوتی با تخفیفات و ارائه کتاب‌ها در این‌گونه طرح‌ها دارد؟

در طرح‌های فصلی مخاطب ما کتاب‌فروشی‌ها بودند. در این نمایشگاه مخاطب ناشران هستند. استقبال تاکنون خوب بوده است. نسبت به نمایشگاه کتاب تهران که سال گذشته بین 500 تا 700 ناشر نام‌نویسی می‌کردند یا امکان حضور داشتند، الآن هزار و 800 ناشر (تا تاریخ 24 دی) در نمایشگاه مجازی نام‌نویسی کرده‌اند.