دشمن در تله کوانتومی

برای علاقه‌مندان به دستاوردها و پیشرفت‌های دفاعی کشورمان، خبر خوش و مهم دستیابی جمهوری اسلامی ایران به فناوری کوانتوم، از جمله موضوعات مهمی بود که به دلایل مختلف از جمله سایه سنگین دعواهای سیاسی روزمره و ویروس کرونا، آنچنان که باید و شاید، مورد توجه و بحث رسانه‌ها و کارشناسان داخلی قرار نگرفت.

اما این رخداد مهم که اکنون از گام انتقال امن اطلاعات در فاصله بیش از 1 کیلومتر با موفقیت عبور کرده و به زودی به مرز 10 کیلومتر می‌رسد، سرمنشأ تحولات و ایجاد محصولاتی متمایز و مهم در نیروهای مسلح خواهد شد که قطعاً شناخت و دلهره دشمنان از ظهور چنین قدرتی در کشورمان، بیش از گذشته و حال نمایان می‌شود.

در عین حال باید توجه داشت برای همین انتقال 1 کیلومتری اطلاعات نیز سال‌هاست تعدادی از بهترین متخصصان کشورمان، مشغول طراحی ساختار و تولید تجهیزات متناسب برای رسیدن به این مرحله هستند و در روزها و هفته‌های اخیر، شرایط اعلام عمومی چنین موضوعی، فراهم شده است.

در حقیقت به صورت خلاصه و نسبتاً ساده‌سازی مفهوم، می‌توان گفت برآوردها نشان می‌دهد ظرف 10 سال آینده، از فناوری کوانتوم در حوزه‌هایی چون انتقال امن اطلاعات، استفاده بسیار گسترده‌ای در ارتش‌ها و صنایع نظامی مدرن جهان می‌‌شود و به کمک این دانش جدید، امکان ارسال اطلاعات رمزنگاری شده در لحظه فراهم و پیام موردنظر از طریق کلیدهای رمزگذاری، به مقصد ارسال و در آنجا دوباره به کمک ساختاری که به دلیل بهره‌‌گیری از درهم‌ تنیدگی کوانتومی، قابل کپی‌برداری و هک نیست، رمزگشایی می‌‌شود؛ بدین صورت که با کمک این دانش خاص، ابتدا با تولید فوتون‌های درهم تنیده، یک جفت فوتون (کمترین مقدار قابل اندازه‌‌گیری در میدان امواج الکترومغناطیسی) از هم جدا شده و به مقصد مورد نظر ارسال می‌شود.

این نظریه که از نظر انیشتین نیز محاسبه و اتفاقی خارق‌‌العاده است، به زبان ساده می‌گوید که وقتی ذراتی مثل فوتون از یکدیگر جدا شوند، هر گونه تغییر در یکی از ذرات جدا شده و موجود در مقصد، روی ذره دیگر که در مبدأ وجود دارد هم قابل مشاهده است؛ مفهومی که تعبیر به انقلابی جدید در فناوری جهان شده است.

به طور خلاصه، مهم‌ترین خروجی‌ها و محصولات این فناوری در عرصه نظامی را می‌توان در ساخت رایانه‌‌های کوانتومی، ماهواره، رادار‌ها و لیدارهای کوانتومی عنوان کرد که شروع به موقع کار و تحقیق روی این موضوع موجب شده تا جمهوری اسلامی ایران، اکنون در فاصله کوتاهی با دستاوردهای سایر کشور‌های فعال در این حوزه قرار بگیرد و تنها به اندازه انگشتان یک دست، رقیب در فناوری کوانتومی داشته باشیم.

رهاورد بومی‌سازی چنین اتفاق مهمی موجب خواهد شد تا از هم اکنون، بتوان پیش‌بینی و نقشه راه مورد نظر را ترسیم کرد که ایران، تا سال 1404 که قرار است به مدد سند چشم‌انداز بیست ساله، در جایگاهی بهتر و رفیع‌تر از لحاظ علمی و صنعتی قرار داشته باشد، امکان پرتاب ماهواره کوانتومی به فضا را به دست آورده و صد البته پیش از آن، انتقال امن، فوق سریع و صدها کیلومتری اطلاعات با کمک پهپادها و بالن‌های مجهز به این فناوری را عملیاتی کند.

اما یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین محصولات در حوزه نظامی و دفاعی که با کمک فناوری کوانتومی قابل دستیابی است، طراحی و تولید رادارهایی است که امکان شناسایی سریع، مطمئن و بدون آسیب انواع پرنده‌ها و سامانه‌های تهاجمی رادارگریز و پنهانکار را فراهم می‌کند. با عملیاتی شدن اینگونه از رادارها در هر کشوری، عملاً تهدیدات ناشی از ورود یا تهاجم محصولات پنهانکار بی‌اثر خواهد شد و از نظر فنی نیز چون اثر خروجی این رادارها بسیار پایین است، احتمال کشف آنها از طریق سامانه‌های دشمن بسیار ضعیف شده و به دلیل بهره‌گیری از ذرات فوتون، سرعت ارسال و انتقال داده‌ها در این سامانه‌ها بسیار بیشتر از رادارهای مرسوم در جهان است.

این موضوع در خصوص تولید نسل جدید «لیدار»ها نیز موجب جهش چشمگیری خواهد شد. در سیستم‌های لیدار، تشخیص و اسکن ۳بعدی محیط از طریق نور یا به نوعی می‌توان گفت لیزر انجام می‌‌شود و اکنون، طیف وسیعی از تجهیزات نسل جدید اعم از اتومبیل‌های خودران یا سامانه‌های شناسایی اجسام در زیر آب، از این فناوری بهره می‌برند. طبیعتاً طراحی و ساخت لیدارهای کوانتومی، نیروهای مسلح کشورمان را با طیف وسیعی از توانمندی‌های شناسایی، رهگیری و درگیری تجهیز خواهد کرد که برای دشمنان، قابل محاسبه و مقابله نیست.

حتی این فناوری جدید، روی توانمندی‌ها و محاسبات دشمن در موضوع جنگ الکترونیک علیه سامانه‌های آفندی و پدافندی کشورمان نیز تأثیر جدی و ناامیدکننده‌ای خواهد گذاشت؛ چراکه به واسطه فناورانه محور بودن موضوع جنگال، تجهیزات طرف مقابل به شدت تحت تأثیر قابلیت‌های کوانتومی کشورمان قرار خواهد گرفت و ماهیت اتکا به این موضوع در هرگونه تهدید، به شدت زیر سؤال خواهد رفت.

اهمیت این موضوع و تلاش برای پنهان نگاه داشتن تجربیات کسب شده به گونه‌ای است که ظرف 10 سال اخیر که شرکت‌های مشهوری همچون لاکهید مارتین در آمریکا، مشغول سرمایه‌گذاری صدها میلیون دلاری برای تولید محصولات کوانتومی و فروش آن به ارتش است، حتی امکان رصد و مشاهده جمعاً 10 خبر در این خصوص در رسانه‌های عمومی ایالات متحده وجود ندارد و سایر رقبا همچون چین و روسیه نیز تاکتیکی مشابه را پیش گرفته‌اند.

با این اوصاف، حال که دانشمندان فعال در عرصه کوانتوم معتقدند این پدیده به قدری پیچیده و عمیق است که می‌توان با محاسبات ریاضی آن را نشان داد، اما از نظر مفهومی نمی‌توان به ‌راحتی درک کرد، پس همچون بسیاری دیگر از رویدادهای اسرارآمیز، باید آن را یکی از آیات الهی دانست که فهم بشر، به تازگی موفق به درک آن شده و چه بهتر که در کنار رادارهایی که چشم بشر را به روی محصولات پنهانکار می‌گشاید، بصیرت اهل علم را بیش از گذشته کند که بهترین سلاح مقابله با دشمن، هنوز هم ایمان به خالق فوتون‌ها و فناوری کوانتوم است.