بایدن فشار بر تهران را حفظ می‌کند

در پی اقدامات متقابل ایران در برابر نقض برجام از سوی طرف‌های غربی، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سفری به تهران داشت که حواشی‌های زیادی را به جا گذاشت. یکی از این حواشی بروز بحث‌های اختلافی میان مجلس و دولت بود. سازمان انرژی اتمی توقف اجرای پروتکل الحاقی ذیل بند ششم قانون مجلس موسوم به اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را در دستور کار قرار داد؛ اما در متن بیانیه سازمان انرژی اتمی کشورمان موضوعاتی وجود داشت که با واکنش تقریباً تند و اعتراضی نمایندگان مجلس روبه‌رو شد. برخی بر این باور بودند که در جریان این سفر توافقی به صورت مخفیانه انجام شده که مجلس در جریان آن نبوده است. در همین باره خبرنگار صبح صادق با حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل هسته‌ای گفت‌وگو کرده است:

حاشیه‌هایی که درباره اجرای قانون راهبردی مجلس و سفر آقای گروسی به تهران به وجود آمد، تحلیل شما در این خصوص چیست؟

به نظر من حواشی‌های به وجود آمده ناشی از بی‌اطلاعی برخی نمایندگان بود؛ چون این راه حل میانه بود تا از یک سو قانون مجلس اجرا شود و از سوی دیگر در آستانه اجلاس شورای حکام آژانس بین المللی هسته‌ای دراوایل مارس، برای ایران مهم بود گزارش آقای گروسی مثبت باشد.

چرا که نمی‌خواستیم اجماعی علیه ایران در شورای حکام شکل بگیرد. بنابراین قانون اجرا می‌شود و فقط به مدت سه ماه تصاویر نگهداری می‌شود و اگر تحریم‌ها را لغو کردند، ایران این تصاویر را در اختیار آژانس قرار می‌دهد و اگر لغو نشد که به احتمال زیاد لغو نخواهند کرد، این تصاویر حذف می‌شود. بنابراین جایی برای نگرانی وجود ندارد و قانون عملاً اجرا شده است.

من فکر می‌کنم توپ در زمین ایالات متحده آمریکا و تروئیکای اروپایی است که اقدام اساسی انجام دهند تا اگر می‌خواهند برجام اجرا شود و ایران تعهدات خود را عملی کند، باید به سمت این بروند تا تحریم‌ها لغو یا تعلیق شود یا شکلی باشد که بتواند ایران را ترغیب کند تا همکاری خود را با آژانس بین المللی هسته‌ای ادامه دهد.

راهبردی که ایران باید داشته باشد و با توجه به گزارشی که آقای گروسی قرار است ارائه دهد، چطور خواهد بود؟

بازرسی‌ها متوقف نشده و در چارچوب پادمان هسته‌ای ادامه خواهد داشت. پادمان هسته‌ای به معنای ترتیبات اجرایی NPT است، ایران و آژانس بین المللی هسته‌ای توافق دوجانبه‌ای همانند بقیه کشورها دارند و وقتی NPT را می‌پذیرند، توافق دوجانبه امضا می‌کنند تا آژانس بین المللی هسته‌ای چطور NPT را اجرا کند و نظارت‌ها به چه شکل باشد. اسم آن ترتیبات اجرایی را پادمان هسته‌ای می‌گویند که بین ایران و آژانس بین المللی هسته‌ای توافق شده بود.

بنابراین آژانس نظارت‌ها را در چارچوب پادمان هسته‌ای ادامه خواهد داد، منتهی در پروتکل الحاقی بیش از پادمان هسته‌ای وجود دارد؛ از جمله بازرسی سرزده که می‌توانند اگر بخواهند فلان نوار را در ساعت فلان مشاهده کنند و همان قسمت را در آن ساعت به ناظر آژانس نشان دهند.

پروتکل الحاقی کنترل‌های بیشتری را دارد. فعلا توافق شده است، ایران سه ماه آن تصاویر را خودش ضبط کند و نگهدارد و در سطح پادمان هسته‌ای، همکاری خود را با آژانس ادامه دهد. گزارش آقای گروسی در این سطح باشد، منفی نیست و به نظر من این همکاری تا سه ماه آینده ادامه دارد.

آیا این گرو نگه داشتن می‌تواند به آمریکا فشار وارد کند تا تحریم‌ها را لغو کند؟

به هیچ وجه! تا زمانی که تحریم‌ها را مؤثر می‌بینند، همچنان به تحریم‌ها ادامه می‌دهند. بعید می‌دانم این موضوع سبب شود آمریکا تحریم‌ها را متوقف کند. اگر ایران پایان تحریم‌ها را می‌خواهد، باید به سمت این برود که تحریم‌ها بی‌خاصیت یا کم خاصیت شود. آمریکا و اروپا هر زمان دیدند که تحریم‌ها خاصیت ندارد و نمی‌تواند به عنوان ابزار فشار خاصیت داشته باشد، دست از تحریم‌ها برمی‌دارند؛ ولی تا زمانی که احساس کنند تحریم‌ها مؤثر است، این را ادامه می‌دهند. حتی اگر ایران از NPT خارج شود، این تحریم‌ها را ادامه می‌دهند. بنابراین اگر می‌خواهیم تحریم لغو شود، باید به این سمت برویم که این تحریم‌ها در اقتصاد ایران بی‌خاصیت شود.

پس چرا برخی از سفر آقای گروسی به توافق پنهانی یاد کردند؟ ارزیابی شما چیست؟

اصلا در عصر اطلاعات نمی‌توان چیزی را پنهان کرد. توافق محرمانه‌ای که در پیوست سه بند است به نفع ایران است که منتشر نشود؛ چون در آن توافق پیوست چیز پنهانی از ملت ایران نیست، بلکه پنهان از دشمنان ملت ایران است. بدین معنا که در آن پیوست مشخصاً می‌گویند فلان مرکز هسته ای ایران و غیره و دقیقا جاها و مکان‌هایی که دوربین وجود دارد و نظارت و کنترل وجود دارد، نمی‌توان این را منتشر کرد. این امر روشنی است. همه کشورهایی که تحت نظارت آژانس هستند، نمی‌آیند این مسائل محرمانه را منتشر کنند. محرمانه بودن از مردم نیست؛ بلکه محرمانه است تا دشمنان از آن سوءاستفاده نکنند؛ چون در این پیوست اشاره می‌شود کدام مرکز هسته‌ای در چه مکانی و زیر نظر کدام دوربین است و چه نظارتی می‌شود. هر آدم عاقلی می‌داند این پیوست‌ها برنامه‌های عملیاتی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است؛ یعنی این به نفع ایران است که این محرمانه باشد.  محرمانه بودن به معنای کار خلاف انجام دادن نیست، محرمانه بودن به معنای این است که نمی‌خواهند این اطلاعات دست دشمنان ایران بیفتد. این درخواست ایران است. یکی از اعتراضات ایران به آژانس این است که چرا چیزی که محرمانه است افشا شود، این جزء اساسنامه آژانس بین المللی هسته‌ای است.

در اساسنامه به صراحت آمده است، همکاری آژانس با طرف‌های آژانس به صورت محرمانه است. مخفی‌کاری نیست، این مطلب را عده‌ای که اطلاعی از پادمان هسته‌ای ندارند، بیان می‌کنند. محرمانه بودن جزء ذات این کار است و اینکه نظارت‌ها را منتشر کنید، سوژه دست دشمن می‌دهید و آدرس دقیق می‌دهید که سوءاستفاده کنند.