آوردگاه کارآمدان

یکی از موضوعات مهم در مواجهه با مسئله انتخاب آن است که از کدام منظر و مبتنی بر کدام شاخص باید به وضعیت نامزدهای انتخاباتی و شعارها و روندها نگاه کرد تا بتوان به جمع‌بندی درستی برای انتخاب رسید؟ بدون شک یکی از پاسخ‌های مناسب به پرسش مذکور، کلیدواژه «کارآمدی» است. کارآمدی در تعریف ساده، یعنی توانایی برای انجام امر سپرده شده است. این مؤلفه مبتنی بر اختیاراتی که به فرد داده می‌شود، تعیین خواهد شد. همه ملاک‌ها و معیارهایی که برای انتخاب کارگزاران نظام اسلامی مشخص شده، معطوف به کارآمدی است؛ به این معنا که وجود ملاک‌ها و معیارها حتی در حاکم اسلامی نیز لازمه‌ رسیدن به اهداف حکومت اسلامی است؛ برای نمونه با برشمردن سه شاخصه‌ اصلی حاکم اسلامی، فقاهت (اسلام‌شناسی)، عدالت (تقوا به عنوان تضمین عملی عمل حاکم به آنچه از اسلام می‌داند) و درایت(تدبیر لازم برای اداره جامعه‌ اسلامی) متوجه می‌شویم که همگی، شرط‌های لازم برای موفقیت عملی نظام سیاسی اسلام در رسیدن به اهداف است و لاغیر! وگرنه خداوند متعال در این فکر نبوده است که برای افراد یا تباری خاص یا طبقه‌ خاص، شأنیتی متمایز از دیگران قائل شده و دیگران را به تبعیت از ایشان سوق دهد؛ چرا که در بحث حکومت اسلامی، مسئله‌ اصلی در پذیرش مسئولیت، انجام وظیفه است، مسئولیتی که قرار است کاری را به انجام رساند که همانا تحقق اهداف حکومت دینی باشد؛ و گرنه ذات مسئولیت در نظام اسلامی برای فرد مسئول، جایگاه و شأن خاصی به همراه ندارد.  کارآمدی تا آنجا در مسئله مدیریت کشور اهمیت دارد که می‌تواند به مثابه شاخصه‌ای برای مشروعیت‌بخشی کارگزاران در نظام اسلامی معرفی شود. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای درباره نسبت بین کارآمدی و مشروعیت می‌فرمایند: «مشروعیت همه‏ ما بسته به انجام وظیفه و کارآیی در انجام وظیفه است. بنده روی این اصرار و تکیه دارم که بر روی کارآیی‏ها و کارآمدی مسئولان طبق همان ضوابطی که قوانین ما متخذ از شرع و قانون اساسی است، بایست تکیه شود. هرجا کارآمدی نباشد، مشروعیت از بین خواهد رفت. اینکه ما در قانون اساسی برای رهبر، رئیس‏جمهور، نماینده‏ مجلس و برای وزیر شرایطی قائل شده‏ایم و با این شرایط گفته‏ایم این وظیفه را می‏تواند انجام بدهد، این شرایط، ملاک مشروعیتِ برعهده گرفتن این وظایف و اختیارات و قدرتی است که قانون و ملت به ما عطا می‏کند» (31/6/1383) مسئله کارآمدی و توانایی انجام امور در همه انتخابات‌ها یکی از دغدغه‌های بزرگان انقلاب اسلامی بوده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها به این مهم اشاره کرده‌اند. آخرین بار در کلام نوروزی‌شان در سال 1400 است که خطاب به نامزدهای انتخاباتی فرمودند: ... اوّلاً مشکلات و مسائل اصلی کشور را بشناسید. مسائل کشور یکی دو تا که نیست؛ صدها مسئله هست که از این صدها مسئله اقلّاً ده‌ها مسئله‌اش جزء مسائل اساسی و مهمّ کشور است؛ اینها را بدانید، بدانید که مشکل کشور کجا است و مسائل کشور چیست، برای حلّ آن مسائل هم یک برنامه‌ای و راه حلّی داشته باشید... مسئله‌‌ اقتصاد را بشناسید؛ اقتصاد مهم است. در خود مسئله‌ اقتصاد کارهای مهمّی هست؛ رشد تولید ملّی، رشد سرمایه‌‌گذاری ملّی، تقویت پول ملّی، مسئله‌‌ تورّم و امثال اینها در ذیل عنوان اقتصاد است. بعد، مسئله‌ امنیّت کشور که مسئله‌ بسیار مهمّی است. موضوع آسیب‌های اجتماعی که یکی از آن مسائل مهمّ کشور مسئله‌ آسیب‌های اجتماعی است. روبه‌رو شدن با سیاست‌های پیچیده‌ دنیا؛ شما می‌خواهید با این سیاست‌ها مواجه بشوید؛ مسئله‌ سیاست خارجی. [همچنین] مسئله‌ بسیار مهمّ فرهنگ. شما باید بدانید که در کشور چه خبر است و چه انتظاری هست و چه کار باید انجام بگیرد؛ اینها را بدانید. اگر می‌بینید می‌توانید این بار سنگین و مهم را به دوش بگیرید، بسم‌الله، وارد بشوید؛ اگر دیدید نه، وارد نشوید که در روایت دارد که به آن کسی که یک کاری را نمی‌تواند و وارد آن کار می‌شود وعده‌ خیلی بدی داده‌اند که من حالا دیگر آن وعده را عرض نمی‌کنم.»