دکترین رفتار سیاسی سپاه

«دکترین رفتار سیاسی مبنای فعالیت سپاه است.» این عبارت را نماینده محترم ولی‌فقیه در سپاه در جمع تعدادی از مسئولان سیاسی نیروهای مسلح بیان داشتند. پرسش اصلی آن است که «دکترین رفتار سیاسی سپاه چیست و با چه هدفی تدوین شده است؟» در پاسخ و به اجمال به اقتضای این یادداشت می‌توان گفت، دکترین رفتار سیاسی با هدف ضابطه‌مند کردن رفتار سیاسی سپاه تدوین، تصویب و ابلاغ شده است.

این سند راهبردی در سال 1391، در هیئت اندیشه‌ورزی حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه، براساس اسناد بالادستی تدوین و پس از تصویب نماینده محترم ولی‌فقیه، ‌از سوی ایشان و فرمانده محترم کل سپاه، ‌به عنوان اصول حاکم بر فعالیت‌های سپاه در حوزه عمل سیاسی ابلاغ شد. سند دکترین رفتار سیاسی سپاه در سال 1397 مورد بازنگری قرار گرفت و بار دیگر از سوی نماینده محترم ولی‌فقیه و فرمانده محترم کل سپاه ابلاغ شد. پیش‌فرض سند دکترین رفتار سیاسی سپاه قطعی بودن مأموریت سپاه در حوزه سیاسی براساس رسالت این نهاد انقلابی است؛ اما رفتاری که با رفتار احزاب و گروه‌های سیاسی تفاوت اساسی دارد. در این سند حوزه‌های مجاز و غیر مجاز و قلمروهای مجاز و ممنوع رفتار سیاسی سپاه مشخص شده است. دکترین یا اصول حاکم بر رفتار سیاسی سپاه دارای دو فصل شامل کلیات و اصول دکترین است.

در مقدمه دکترین به استناد تدابیر رهبر حکیم انقلاب اسلامی و فرماندهی معظم کل قوا حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) آمده است: «عمل سپاه صرفاً نظامی نیست، عمل سپاه نظامی،‌ سیاسی، امنیتی و فرهنگی است.» معظم‌له با چنین نگاهی به رسالت و مأموریت‌ها و کار ویژه‌های سپاه در برخی از مقاطع حساس می‌فرمایند:

«یکی از چیزهایی که سپاه توانسته است در این چند سال از اول انقلاب تا حالا تقریباً در همه موارد یا بیشتر موارد، آن را نشان دهد، عبارت بوده است از تشخیص حق و باطل. فتنه‌ها را به صورت فتنه شناخته و با آنها در افتاده است. جبهه حق را به صورت حق‌ شناخته است و همیشه از آن دفاع کرده است. این درک سیاسی لازم دارد که بحمدالله تا امروز بوده است و باید این درک سیاسی را هرچه می‌توانید در خودتان تقویت کنید.»

در تعریف رفتار سیاسی سپاه در این سند آمده است: «رفتار سیاسی سپاه عبارت است از مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات رصدی، صیانتی، ‌تبیینی، بصیرت‌افزا،‌ گفتمان‌ساز و اتخاذ مواضع برای تحکیم، ‌توسعه،‌ تعمیق و پاسداری از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن مبتنی بر گفتمان امامین انقلاب.»

در فصل دوم سند دکترین رفتار سیاسی سپاه، 12 اصل شامل ولایتمداری،‌ تکلیف‌گرایی، حکمت،‌ عزت و اقتدار، انقلاب‌‌محوری، ‌امیدبخشی و نشاط‌آفرینی، استکبارستیزی، مردمی بودن، اخلاق‌مداری،‌ جذب حداکثری و دفع حداقلی، هماهنگی و همسویی سازمانی و مشارکت‌آفرینی آگاهانه،‌ به عنوان اصول حاکم بر رفتار سیاسی سپاه مشخص شده است.

ذیل هر اصل،‌ ضمن تعریف و تبیین آن اصل، ‌شاخص‌های تجویزی(بایدها) و شاخص‌های تحذیری (نبایدها) به طور دقیق تعیین شده است.

برای نمونه، در تعریف اصل‌ «عزت و اقتدار» آمده است: «نفوذناپذیری و توانایی تولید و کاربرد مؤثر قدرت سیاسی برای تأمین مصالح و منافع نظام و انقلاب اسلامی در چارچوب ضوابط شرع، قوانین و مقررات نظام اسلامی و سیاست‌ها و تدابیر مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی).»

«ایستادگی، مقاومت و مقابله با اقدامات براندازانه» یکی از بایدهای این اصل ‌و «پرهیز از ورود به دسته‌بندی‌ها و جناح‌بندی‌های سیاسی درون نظام» و همچنین «پرهیز از مناقشات سیاسی، خطی و جناحی مخدوش‌کننده عزت و اقتدار سپاه»، از نبایدها و امور ممنوعه در این اصل است.

اصل دوازدهم با عنوان «مشارکت‌آفرینی حداکثری و آگاهانه»، ‌به نوعی حدود و ثغور رفتار سیاسی سپاه در قبال انتخابات در کشور را مشخص می‌کند.‌ «تبیین و تبلیغ شرکت در انتخابات به عنوان یک حق و تکلیف شرعی و قانونی» از بایدهای این اصل است و اما «پرهیز از ورود مصداقی در انتخابات»، برجسته‌ترین «نباید» و قلمرو ممنوعه برای سپاه در انتخابات است. براساس این اصل، سپاه و بسیج، پاسداران شاغل و بسیجیان در حکم شاغلین، حق تبلیغ برای مشارکت‌آفرینی در انتخابات را دارند؛ ولی ورود مصداقی آنان در انتخابات ممنوع است. براساس همین دکترین انسجام‌بخش به سپاه و بسیج، حضرت حجت‌الاسلام والسلمین دکتر حاجی‌صادقی نماینده محترم ولی‌فقیه در سپاه، در همایش بصیرتی بسیجیان در حسینیه عاشقان کربلای شهر ساری، ضمن اشاره و تأکید بر یک‌دلی و یک‌سخنی حاکم بر سپاه، فرمودند: «حرف تمام سپاه و بسیج در انتخابات، ‌حضور حداکثری اقتدار‌آفرین است. هر کسی مصداقی به سپاه نسبت داد یا مدعی شد مصداق سپاه چه کسی است، دروغ می‌گوید؛ چرا که نقش سپاه و بسیج فقط بصیرت‌افزایی است.»