نگاه واقع‌‌‌‌بینانه به برجام پیش‌شرط موفقیت

«توافق‌نامه برجام» یکی از دستاورد‌هایی به جا مانده از حسن روحانی، رئیس‌دولت یازدهم و دوازدهم است که به نظر می‌رسد تمام دولت‌های آینده باید در طراحی و پیشبرد سیاست خارجی خود به آن توجه داشته باشند و نمی‌توان بدون در نظر گرفتن آثار و پیامدهای این توافق در سیاست خارجی حرکت کرد؛ اما آنچه در این میان شاید فراتر از خود برجام اهمیت دارد، نوع نگاه دولت‌ها به این توافق است! آیا می‌توان با نگاهی از جنس نگاه دولت اعتدال در آینده  در حوزه سیاست خارجی موفق بود؟ اکنون در حالی که به روزهای پایانی دولت اعتدال نزدیک می‌شویم، فرآیند شش دور مذاکره در وین برای احیای این توافق‌ همچنان بی نتیجه مانده است و دور آینده مذاکرات در دولت «سیدابراهیم رئیسی» هشتمین رئیس‌جمهور منتخب ایران برگزار خواهد شد، دولتی که رویکرد متفاوتی نسبت به دولت دوازدهم به برجام دارد. برای بررسی آینده مذاکرات هسته‌ای در دولت سیزدهم با «فؤاد ایزدی» کارشناس مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه تهران گفت‌وگو کردیم. این کارشناس روابط بین‌الملل با تأکید بر اینکه توافق‌نامه برجام یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت، گفت: «یقیناً در بخش سیاست خارجی همه کشورها چالش‌هایی وجود دارد، اما اینکه چطور با آن چالش‌ها روبه‌رو شد و آن را حل کرد، مسئله‌ای است که به افراد و کارگزاران دولت موجود بستگی دارد.» وی تأکید کرد: «بر حسب چنین موضوعی دولت سیزدهم به ریاست آیت‌الله رئیسی، رویکرد بهتری نسبت به دولت دوازدهم در خصوص برجام دارد و در این دوره می‌توان شاهد بود که کاملاً واقع‌بینانه‌تر در قبال رفتار آمریکایی‌ها برخورد خواهد شد.»

اقتصاد معطل نخواهد ماند

ایزدی در ادامه به موضوع آثار برجام بر روی اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: «طی این سال‌ها ناکارآمدی اقتصادی زیادی به عمل آمده و دائماً شاهد آن بودیم که کارگزاران دولت دوازدهم کوچک‌ترین مباحث اقتصادی را به برجام گره می‌زدند.» این کارشناس بین‌الملل خاطر نشان کرد: «این رویکرد همواره برای دولت دوازدهم مانند سپری بود که بتواند بر روی ناکارآمدی خود پوششی بگذارد، اما با این وجود ناکارآمدی اقتصاد ایران در دولت دوازدهم به حدی بود که این ادعا در میان مردم خریداری نداشت.» وی یادآور شد: «آیت‌الله رئیسی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری، وعده‌های اقتصادی متعددی را با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی مطرح کرد و در مناظره‌ها هم به این موضوع اشاره شد که دولت سیزدهم تصمیمی ندارد که همه امورات مهم خود را به برجام گره بزند.» این استاد دانشگاه تأکید کرد: «اکنون باید دید که آیت‌الله رئیسی تا چه میزان می‌تواند به شعارهای اقتصادی خود عمل کند؛ آن نکته مهم این است که اقتصاد کشور در دولت سیزدهم مانند دوره قبل معطل برجام نخواهد بود و این دولت مسیر اقتصادی خود را خواهد پیمود.»

همکاری قوا

ایزدی در ادامه متذکر شد: «نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد، سطح و نوع همکاری دولت سیزدهم با مجلس خواهد بود که هر دو نهاد در حال حاضر روندی انقلابی را در پیش گرفته‌اند؛ نمود این همکاری‌ها را می‌توان در همکاری این دو نهاد در اجرای قانون راهبردی مقابله با تحریم‌ها دانست.» این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «انتظار می‌رود دولت سیزدهم و مجلس در دوره آتی همکاری و همدلی بیشتری به ویژه در بخش سیاست خارجی خواهند داشت و دولت آینده ملزم به اجرای این مصوبه مجلس خواهد بود کما اینکه هر دولت دیگری به جز دولت آقای رئیسی نیز موظف به اجرای این قانون بود.»

وی تأکید کرد: «سیاست خارجی باید بر حسب واقعیت به اجرا درآید، نه خیالت؛ بر اساس چنین مؤلفه‌ای جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در مقابل رویکرد طرف‌های غربی، اقدام درخوری مانند قانون راهبردی مقابله با تحریم‌ها را به اجرا درآورد.»

غربی‌ها،کماکان بدعهد

ایزدی در ادامه به رویکرد و بدعهدی‌های طرف‌های غربی در قبال تعهدات توافق‌نامه برجام اشاره کرد و گفت: «از زمان انعقاد توافق‌نامه برجام و حتی در زمان مذاکرات، طرف‌های غربی همواره مانع‌تراشی‌های زیادی را در خصوص این توافق‌نامه به عمل آوردند و خروج یکجانبه آمریکا از برجام نمود بارزی از بدعهدی آمریکایی‌ها بود.» این کارشناس حوزه بین‌الملل افزود: «اکنون دولت جدید ایالات متحده آمریکا به دنبال توافق‌نامه‌ جدیدتری مبتنی بر بخش‌هایی است که بتواند جمهوری اسلامی ایران را در زمینه‌های موشکی و منطقه‌ای بیش از پیش محدود کند.» وی متذکر شد: «تا کنون جمهوری اسلامی ایران در قبال برجام موضعی قاطع از خود نشان داده و اضافه شدن هر گونه بند یا مورد جدیدی به این توافق‌نامه را از اساس نمی‌پذیرد؛ اما کماکان طرف‌های غربی با وجود تمامی بدعهدی‌های خود به دنبال تحقق این هدف هستند.» ایزدی در آخر تأکید کرد: «یقیناً رویکردهای سیاست خارجی دولت سیزدهم در قبال برجام کار را برای غربی‌ها سخت‌تر خواهد کرد و به تحقق چنین وضعیتی آمریکایی‌ها با مشکلات عدیده‌ای برای راضی کردن ایران رو‌به‌رو خواهند بود.»