شمع فروزان معرفت

هفته‌ای که گذشت، برای اهالی فرهنگ و اندیشه با خبر تلخ ارتحال یک استاد فرزانه و متفکر جامع در جهان تشیع همراه شد. علامه محمدرضا حکیمی(ره) پس از یک عمر مجاهدت علمی و معرفتی، در پی آثار ناشی از ابتلا به بیماری منحوس کرونا و عوارض قلبی، در 86 سالگی حیات را وداع گفت و به دیدار معبود شتافت.

شخصیت کم‌نظیری که با القابی همچون «فیلسوف عدالت» و «مرزبان توحید» شناخته شده و در سال‌های عمر پربرکتش، تلاش کرد تا معارف عمیق و انسان‌ساز قرآن کریم و اهل بیت(ع) را در قالب آثار حدیثی، تاریخی، کلامی و فلسفی به تشنگان این معارف ناب و جویندگان این مسیر نورانی عرضه کند.

رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت درگذشت این عالم محقق و فرزانه، ایشان را «دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست، اندیشه‌ورزی نوآور و اسلام‌شناسی عدالتخواه» توصیف کردند و گفتند: «ایشان عمر را فارغ از آرایه‌ها و پیرایه‌های مادی، در خدمت معارف والای قرآن و سنت گذرانده و آثاری ارزشمند از خود به جا نهادند. بهره‌گیری از محضر پر فیض و نفس گرم استادان معرفت و معنویت در مشهد مقدس، ذخیره‌ای از توکل و تعبد و غنای نفس در دل و جان این شخصیت عزیز به جا نهاده بود که تا آخر عمر با برکتش، وی را استوار می‌داشت.»

بیش از 50 عنوان کتاب، یادگار ارزشمندی است که از این عالم فرزانه و اسلام‌شناس نواندیش به یادگار مانده و در روزگار احاطه تفکرات گوناگون صواب و ناصواب بر زندگی انسان‌ها، می‌تواند سرمایه گران‌قیمتی برای جویندگان معرفت و پویندگان مسیر تعالی و کمال باشد.

گذری بر عنوان و محتوای چند اثر از آثار استاد، برای اهالی کتاب و تحقیق و مشتاقان آشنایی بیشتر با مشرب فکری آن فقیه عدالتخواه، مغتنم است.

الحیاة؛ یادگار کم‌نظیر استاد

«الحیاة» معروف‌ترین اثر مرحوم استاد حکیمی(ره) است که در 12 جلد و به زبان عربی و طی سال‌های 1353 تا 1394 تألیف شده و یک دوره کامل و مستند، از نگرش دین اسلام (قرآن و حدیث) به موضوعات گوناگون است. در واقع، علامه حکیمی در این کتاب ذی‌قیمت که با همراهی دو برادر محققش نگارش شده، به شرح و تبیین دیدگاه اسلام درباره مسائلی همچون عدالت اجتماعی، آزادی‌های فردی، حکومت اسلامی، مسائل خانوادگی، اقتصاد در اسلام، امر به معروف و نهی از منکر (مسئولیت اجتماعی) و... پرداخته است تا منظومه کاملی از نگرش اسلامی صحیح و اصولی به مسائل زندگی فردی و اجتماعی ارائه شود. این کتاب ارزشمند به زبان فارسی هم ترجمه شده و پیش روی پژوهشگران و کتاب ‌دوستان قرار دارد.

خورشید مغرب

«خورشید مغرب» عنوان اثر ماندگار دیگری از زنده‌یاد استاد حکیمی است که با موضوع شناخت امام زمان(عج) نگارش شده است. این کتاب در 14 فصل پیرامون زندگی و شخصیت امام عصر(عج) و دوران غیبت و ظهور ایشان است و استاد در بخشی از کتاب، چنین نوشته است: «یکی از ابعاد عظیم تکلیف حساس و بزرگ در روزگاران غیبت و انتظار، حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی و حراست از باروهای باورهای مقدس است. جامعۀ منتظر، نباید دربارۀ این امر عظیم سستی روا بدارد.»

بعثت، غدیر، عاشورا، مهدی (عج)

یادگار معروف و ماندگار دیگر از مرحوم علامه حکیمی که اساساً برای نوجوانان و جوانان نگارش شده، کتاب «بعثت، غدیر، عاشورا، مهدی(عج)» است که تلاش می‌کند با شرح و تحلیل چهار واقعه یا چهار دوران اساسی عالم اسلام و ارتباط میان آنها، منظومه فکری منظم و منسجمی در زمینه اسلام‌شناسی و درک مسائل اصلی آن به خوانندگان ارائه دهد. این کتاب در 176 صفحه نگارش شده و به ویژه در دنیای امروز که افکار التقاطی و انحرافی همچنان جولان می‌دهد، سرمایه‌ای ارزشمند برای مطالعه نوجوانان و جوانان است.

هویت صنفی روحانی

اثر دیگری که در میان آثار استاد، برجستگی و تمایز بیشتری دارد، کتاب «هویت صنفی روحانی» است که تلاش می‌کند ماهیت و هویت طلبه و روحانی را در زندگی اجتماعی به خوبی تبیین کرده و رسالت او را توضیح دهد. هرچند شاید تصور شود مخاطب این کتاب طلاب علوم دینی هستند، اما واقعیت این است که مطالعه این کتاب و درک مفهوم و پیام آن، هم برای روحانیون و هم برای عموم آنان که دغدغه‌مند ایفای نقش بهتر و مؤثرتر روحانیون در مسائل و مشکلات جامعه هستند، می‌تواند مفید و راهگشا باشد. هرچند در این مجال، فرصت معرفی همه آثار ارزشمند علامه حکیمی(ره) نیست، اما گذری بر همین چند اثر، می‌تواند چراغ راه جویندگان معرفت باشد.