اعتدال‌گرایی؛ راهبرد یا تاکتیک

تحرکات اخیر جریانات اصلاحات از جمله تشکیل گروه‌های 7، 22 و 9 نفره،‌ برگزاری نشست‌های مختلف جبهه‌ای و حزبی و... اگرچه با هدف ائتلاف و اتحاد میان گروه‌های این جبهه صورت می‌گیرد اما اینکه به هدف خود نزدیک شده باشند جای تردید است. از اردوی تابستانی حزب مردم‌سالاری محصولی جز یک بیانیه رسمی‌ درباره ائتلاف ملی اصلاح‌طلبان معتدل بیرون نیامد که در تیتر اول روزنامه مردم‌سالاری (8/5) قرار گرفت و تصریح داشت: "حمایت جبهه تحکیم دمکراسی از ائتلاف ملی اصلاح‌طلبان". اما از نشست نمایندگان ادوار که از آن به عنوان هم‌اندیشی بزرگ اصلاح‌طلبان برای انتخابات نام برده شد و با همین مضمون تیتر نخست روزنامه اعتماد ملی (8/5) قرار گرفت خبر رسید که از حضور افراطیون دوم خردادی در این جلسه خبری نبوده است. روزنامه همبستگی نیز همین موضوع را تحت عنوان دورخیز انتخاباتی تیتر اول (8/5) ساخت و ذیل آن نوشت:

"نخستین سخنران این جلسه محمدرضا راه چمنی نماینده 4دوره سبزوار بود او در سخنانش تندروها را به باد حمله گرفت و گفت که هر کدام از تندروها که اشتباهی مرتکب شده اند بی تردید اشتباه وی به حساب همه گذاشته می‌شود."

 راه چمنی در این نشست با هشدار نسبت به حضور تندروها در انتخابات هشتم گفت: "شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در پیشبرد وظیفه خطیر انتخاباتی ناتوان است و همه اعضای این شورا نسبت به هم بدبین هستند و باید به جای آن یک جریان جدیدی ایجاد شود. "نشست دیگری نیز از سوی گروه‌‌های دوم خردادی تحت عنوان «دبیران حزب اعتدال و توسعه» برگزار شد که سخنران اصلی آن حسن روحانی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.

روزنامه شرق (7/5) طی گزارشی از این نشست، دکتر روحانی را پدر معنوی حزب اعتدال و توسعه خواند و به نقل از وی نوشت: "جامعه ما نیازمند گفتمان اعتدالی و منطقی توام با توسعه است. باید این گفتمان را بنیانگذاری کنیم." روزنامه کارگزاران (2/5) نیز به نقل از حسن روحانی پیش‌بینی کرد، مجلس هشتم در دست میانه‌روها خواهد بود. وی مبنای استدلال خود را تقسیم 20 درصد آرا برای اصولگرایان، 20درصد جناح مقابل و 20درصد هم میانه آن دو دانسته و اظهار داشته است: "یکی از مشکلات و بلایای بزرگ کشور ما از ابتدای انقلاب افراط و تفریط بوده است. شما اگر دوره‌‌های پس از انقلاب را بررسی کنید می‌بینید همیشه افراط و تفریط برای ما مصیبت آفریده است". شاخصه مشترک هر سه نشست فوق رویکرد به اعتدال و میانه‌روی می‌باشد که به عنوان یک راهبرد در دستور کار گروه‌‌های دوم خردادی قرار گرفته است. چنانچه روزنامه همبستگی (9/5) در مقاله‌ای تحت عنوان "میانه‌روی استراتژی اصلاح‌طلبان" نوشت: "در این وضعیت که چهره‌های اصلاح‌طلب از اعتدال صحبت می‌کنند و معتقدند که نیروهای معتدل و میانه رو می‌توانند وارد انتخابات شوند، موضوع جدیدی است و اصلاح‌طلبان معتقدند که رویکرد اعتدالی یک رویکرد منطقی و عاقلانه است." این روزنامه با اذعان تلویحی به اینکه افراطی‌گری‌‌های گذشته منافع ملی کشور را به باد داده تصریح کرد: "اصلاح‌طلبان به این نتیجه رسیده اند که تندروی و افراط گری منافع کشور را زیر سوال می‌برد." آفتاب یزد نیز به نوعی دیگر متعرض شعار اعتدال و میانه روی اصلاح‌طلبان شده و در سرمقاله (8/5) با عنوان "دشمنان اعتدال" می‌نویسد: "تاکید بر اعتدال و کنارگذاشتن نیروهای تندرو، موضوعی است که با نزدیک شدن به انتخابات، مورد تاکید بیشتر قرار می‌گیرد اما این موضوع سابقه‌ای نسبتا طولانی در عرصه سیاسی کشورمان دارد." این روزنامه اما افراط‌گرایی اصلاح‌طلبان در شرایط فعلی را نتیجه عملکرد دولت نهم دانسته و می‌پرسد: «آیا اتهام‌افکنی‌‌های همه روزه نسبت به اصلاح‌طلبان فرصتی برای سران معتدل جبهه اصلاحات باقی خواهد گذاشت تا آینده‌ای همراه با اعتدال را برای فضای سیاسی کشور رقم بزنند؟ آیا سخنان افراطی فوق، این حق را برای اصلاح‌طلبان ایجاد نخواهد کرد که افراطی‌ترین نیروهای خود را به میدان بفرستند." صرف‌نظر از تلاش آفتاب یزد جهت حفظ حق حضور افراطیون در عرصه سیاسی آینده، این سوال همچنان وجود دارد که شعار حذف افراطیون از سوی دوم خردادی‌‌ها تا چه حد واقعی است؟ تاکتیک است یا راهبرد؟ و در صورت پیروزی آیا مجددا شاهد رویکردهای افراطی شان نخواهیم بود و آیا افراطیون پشت سر میانه روها سنگر نگرفته‌اند؟ اینها سوال‌‌هایی است که در پاسخ آن باید بر همان جمله اول سرمقاله‌نویس آفتاب یزد استناد کرد که این موضوع را در آستانه انتخابات قابل طرح دانسته چنانچه روزنامه رسالت (9/5) از قول مدیر مسئول کیهان ذیل تیتر "افراطیون نزدیک انتخابات، مشی اعتدالی را دنبال می‌کنند"، نوشت: "به طور معمول نزدیک انتخابات گروه‌‌ها و جریان‌‌های سیاسی شعارهای ارزشی و دهان پرکن سر می‌دهند." به نوشته رسالت حسین شریعتمداری می‌افزاید: "همواره در نزدیکی انتخابات افراطیون مشی اعتدالی را دنبال می‌کنند و معتدل می‌شوند و آدم‌‌های واداده نیز جدی می‌شوند." افراط‌گرایی در استفاده از شعار اعتدال و میانه روی اگر چه با اهداف تبلیغاتی، ویژه دوران انتخابات به اندازه‌ای از مسیر اعتدال خارج شد که اعتراض برخی از دوم خردادی‌‌ها را نیز درآورد چنانچه روزنامه اعتماد (10/5) به نقل از معین نوشت: "فرصت‌سوزی اعتدال نیست." این روزنامه ذیل تیتر فوق از قول مصطفی معین افزود: "اگر اسم دست روی دست گذاشتن، فرصت سوزی و تکرار اشتباهات گذشته، سازش با برخی ساختارهای قدرت و هزینه نپرداختن‌‌ها را اعتدال بگذارند، این به اصطلاح اعتدال را من قبول ندارم." معین ضمن تأکید بر اینکه اصلاح قانون اساسی را اصلا خیانت نمی‌دانم، گفت: "من زمانی نماینده امام بودم ولی در انتخابات 84 از حقوق گروه‌‌های محذوف و از جمله نهضت آزادی که از حقوق مدنی خود محروم شده بودند، دفاع کردم."

همه این‌ها را بگذارید کنار سخنان عنصر افراطی و نظریه‌پرداز سازمان مجاهدین دم خرداد و عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی که به کروبی تذکر داده (روزنامه‌های 23/5) مسایل داخلی دوم خردادی‌ها را افشا نکند. آیا این به این معنا نیست که همان طیف افراطی می‌خواهند تحت نام چهره‌های معتدل این جریان دوباره زمام امور را به دست گیرند. آیا این نشست‌های به ظاهر وحدت‌بخش و این گروه‌سازی‌های متعدد در جریان دوم خرداد تاکتیکی برای مدیریت دوباره افراطیون نیست؟