صبح صادق >>  نگاه >> یادداشت
تاریخ انتشار : ۱۲ دی ۱۴۰۰ - ۲۰:۲۴  ، 
کد خبر : ۳۳۵۴۱۳
یادداشتی بر کتاب مکتب ولایی-۵

انگیزه مهم‌تر از نتیجه

پایگاه بصیرت / حسن نوروزی

به تعبیر علمای اخلاق، اعمال انسان به دو دسته تقسیم می‌شود: دسته اول کارهایی است که با التفات و آگاهی انجام می‌شود و دسته دوم افعالی است که به شکل ماشینی و طبق عادت صورت می‌گیرد. به یقین در انجام کار ماشینی، هدف و مقصودی لحاظ نمی‌شود؛ چرا که در آن دو پرسش اساسی نیت، یعنی «چه کار می‌کنم؟» که همان «توجه» است و «برای چه این کار را انجام می‌دهم» یا همان «اخلاص»، به کلی نادیده گرفته می‌شود که همین برای بی‌ارزشی و سبکی آن عمل کفایت می‌کند. پس تا عملی که از انسان سر می‌زند، به نیت گره نخورد نمی‌تواند مسیر علوی ملکوتی را طی کند و تنها در جهت افقی و تاریخی خودش سیر می‌کند.

هدف ما از این گفتار فراموشی و بی‌اعتنایی به بعد جسمانی انسان نیست. این مطلب روشن است که ظهور و نمود تمامی منویات انسان تنها از مسیر عمل امکان‌پذیر است و آنچه در تاریخ و تاریخ‌نگاره‌ها مورد داوری و محاکمه قرار می‌گیرد، عملی است که از افراد صادر می‌شود تا آنجا که اهداف و مقاصد تاریخ‌سازان چندان دخالتی در قضاوت تاریخ‌دانان ندارد.

اما فارغ از این مطلب، وقتی انسان کلاه خودش را قاضی می‌کند و به ادوار تاریخی نگاهی می‌اندازد، درمی‌یابد که تمامی بی‌کفایتی‌ها و دسیسه‌های وزیران و پادشاهان که منجر به هرج و مرج و کشت و کشتار هزاران نفر ‌شده، از یک سوءنیت و یک غرض شوم سرچشمه ‌گرفته است که نشان‌دهنده خبث باطنی تک‌تک آنهاست. فهم این مطلب ما را به اینجا می‌کشاند که بگوییم نیت و بعد روحانی افراد بر ظرفیت جسمانی آنها مزیت و برتری بیشتری دارد.

در اسلام اوج تجلی نیت در جایی رخ می‌نماید که به دگرگرایی توصیه می‌کند و ارزش‌گذاری یک عمل را بر اساس انگیزه‌های افراد ارزیابی می‌کند، نه نسبت به عمل انجام شده؛ یعنی ارزش یک عمل در اسلام به نتایج و دستاوردها و سودی که شخص به دست می‌آورد، نیست؛ بلکه به عکس، نگاه اسلام فقط معطوف به میزان خلوص و انگیزه‌های شخص در تقلا و تکاپوی او در از خودگذشتگی‌ها و دگرگرایی‌هاست.

ثمره ساختن و داشتن این نوع نگرش سبب می‌شود که انجام بسیاری از کارها برای انسان نه تنها کوچکی و عار نباشد؛ بلکه موجب مباهات و سربلندی باشد. چنانچه این موضوع به خوبی در زندگی شهید حاج قاسم سلیمانی دیده می‌شود؛ برای نمونه، در کتاب «مکتب ولایی»، خاطره‌ای از دیدار حجت‌الاسلام حاجی‌صادقی، نماینده ولی‌فقیه در سپاه و شهید حاج قاسم سلیمانی نقل می‌شود که گواه خوبی بر مدعای ماست:

«حاج قاسم یک تکیه کلامی داشت که می‌گفت: «دست شما را می‌بوسم.» من به ایشان گفتم بعضی از افراد شایستگی این را ندارند که شما این جمله را به ایشان بگویید.» گفت: «برای مردم دست هر کسی را می‌بوسم.» و می‌گفت: «اگر دست بوسی من سبب شود که مسئولان به این مردم خدمت کنند، باکی از این کار ندارم.»

نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات